Kościół Matki Bożej Łaskawej w Żabbar
Kościół parafialny i sanktuarium Matki Bożej Łaskawej (malt. Knisja Arċipretali u Santwarju tal-Madonna tal-Grazzja, ang. Parish Church and Sanctuary of Our Lady of Graces) – rzymskokatolicki kościół parafialny w Żabbar na Malcie, poświęcony Matce Bożej Łaskawej. Kościół oryginalnie zbudowano w latach 1641–1696 według projektu architekta doby Renesansu Tommasa Dingliego. Jego fasada, wyjątkowy przykład maltańskiej architektury barokowej, powstała w roku 1738 do projektu Giovanniego Bonavii. Kopuła przebudowana została w XIX wieku, po zniszczeniach podczas blokady Francuzów w latach 1798–1800; została powtórnie przebudowana w pierwszej połowie XX wieku według projektu Giuseppa Pace.
| Kościół parafialny | |||||||||||||||
 Fasada kościoła | |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
| Archidiecezja | |||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie Malty  | |||||||||||||||
Położenie na mapie Morza Śródziemnego  | |||||||||||||||
 35°52′29,2″N 14°32′02,8″E/35,874778 14,534111
| |||||||||||||||
Historia edytuj
Miejsce kultu, poświęcone Matce Bożej Łaskawej istniało w Żabbar od co najmniej od XVI wieku. W mieście utworzono parafię w roku 1615, istniejący kościół został zbudowany w latach 1641–1696, projekt wykonał architekt Tommaso Dingli[1]. Główna nawa kościoła została ukończona w roku 1658, a stary kościół został zachowany jako zakrystia. Kościół został ozdobiony obrazem tytularnym, namalowanym przez Alessio Erardiego w roku 1715, zaś wnętrze zostało ukończone w roku 1723. Kościół został radykalnie zmodyfikowany w roku 1738, kiedy jego fasada została przebudowana w stylu barokowym do projektu lokalnego capomastro Giovanniego Bonavii[1][2][3]. Poświęcenie kościoła nastąpiło 31 października 1784 roku[4]. Budowla została okrzyknięta jako jeden z najlepszych przykładów maltańskiej architektury barokowej[3].
.jpg)
W czasie blokady Francuzów w latach 1798–1800 Żabbar był w rękach powstańców maltańskich, i był wielokrotnie ostrzeliwany przez siły francuskie z pobliskich Cottonera Lines. Podczas jednego z ostrzałów, w listopadzie 1799 roku, kula armatnia trafiła w kopułę kościoła; zginęła wtedy kobieta przygnieciona spadającym gruzem. W międzyczasie maltańscy powstańcy zbudowali w pobliżu kościoła baterię artyleryjską, mającą na celu ostrzeliwanie francuskich pozycji. Po zakończeniu blokady kopuła kościoła, z powodu uszkodzenia, została kompletnie przebudowana[5], zaś prawa dzwonnica, która również poniosła szkody, została naprawiona w roku 1801[6].
W roku 1926 kopuła została przebudowana ponownie, dobudowane też zostały boczne kaplice, czego projektantem był Giuseppe Pace[3][7]. W roku 1951 arcybiskup Mikiel Gonzi koronował tytularny obraz kościoła, a w roku 2001 arcybiskup Joseph Mercieca ozdobił obraz srebrnym diademem z dwunastoma gwiazdami[4].
Kościół zaliczony jest do zabytków narodowych 1. klasy[3], jest również ujęty na liście National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands[8].
Architektura edytuj
Kościół jest w kształcie krzyża łacińskiego z nawą główną oraz dwoma nawami bocznymi. Ma dwie dzwonnice z iglicami w kształcie piramid, dużą kopułę na skrzyżowaniu nawy i transeptu oraz po trzy mniejsze nad każdą z naw bocznych[8].
Fasada kościoła zawiera portyk z kolumnami, z prostokątnymi wgłębieniami, zwieńczony belkowaniem, gzymsem i balustradami. Fasada jest podzielona na trzy pionowe segmenty za pomocą płaskich pilastrów zwieńczonych korynckimi kapitelami. Są one następnie podzielone na poziomy, z których środkowy posiada trzy otwory, z oknem w centrum i figurami po bokach. W środkowym segmencie jest cokół ze zwojami oraz krzyż[8].
Muzeum Sanktuarium w Żabbar edytuj
W parafii Żabbar znajduje się muzeum, mieszczące się w specjalnie do tego celu postawionym budynku, przylegającym do kościoła. Muzeum powstało w roku 1954, i zawiera szereg artefaktów, tak religijnych, jak i świeckich. Jego najważniejsze zbiory obejmują kolekcję obrazów ex-voto, oferowanych Matce Bożej Łaskawej[9], dwa krzesła-lektyki, używane przez Wielkich Mistrzów w wiekach XVII i XVIII, oraz obrazy i inne dzieła sztuki, które wcześniej znajdowały się w Sanktuarium oraz innych kościołach i kaplicach w Żabbar[10].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Ħaż-Żabbar. The Church in Malta. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-18)]. (ang.).
- ↑ Conrad Thake. Influences of the Spanish Plateresque on Maltese Ecclesiastical Architecture. „Proceedings of History Week”, s. 67–68, 2013. [zarchiwizowane z adresu 2016-07-28]. (ang.).
- ↑ a b c d Our Lady of Divine Grace, Żabbar. [w:] Times of Malta [on-line]. 2011-11-19. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-02)]. (ang.).
- ↑ a b John Scerri: Zabbar. malta-canada.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-10)]. (ang.).
- ↑ Stephen C. Spiteri. Maltese 'siege' batteries of the blockade 1798–1800. „Arx – Online Journal of Military Architecture and Fortification”, s. 20, 32–33, 05.2008. [zarchiwizowane z adresu 2016-11-26]. (ang.).
- ↑ Ħaż-Żabbar (Città Hompesch). lc.gov.mt. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-02)]. (ang.).
- ↑ Carmel G. Bonavia: Żabbar’s constant development as a parish. [w:] Times of Malta [on-line]. 2016-08-28. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-30)]. (ang.).
- ↑ a b c Parish Church of the Madonna of Graces. National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands, 2013-12-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-19)]. (ang.).
- ↑ Fiona Vella: Keeping the faith. [w:] Times of Malta [on-line]. 2014-03-05. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-26)]. (ang.).
- ↑ Juliet Rix: Malta and Gozo. Bradt Travel Guides, 2013, s. 181. ISBN 978-1-84162-452-5. (ang.).