Kościół Przemienienia Pańskiego w Pruszkowie
Kościół Przemienienia Pańskiego w Pruszkowie – rzymskokatolicki kościół w Pruszkowie, w Tworkach, w kompleksie zabudowań Szpitala Tworkowskiego. Wzniesiony w latach 1904-1906 jako cerkiew prawosławna.
 1281 z 2.01.1987 (zespół urbanistyczno-architektoniczny szpitala)
| |||||||||||||||
| kościół filialny | |||||||||||||||
 Widok ogólny | |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
| Diecezja | |||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie Pruszkowa  | |||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu pruszkowskiego  | |||||||||||||||
 52°10′05,81″N 20°49′21,71″E/52,168281 20,822697
| |||||||||||||||
Historia edytuj
Cerkiew przy szpitalu psychiatrycznym w Tworkach zbudowano z myślą o rosyjskich pracownikach placówki[1]. Plac pod budowę obiektu (wskazany osobiście przez biskupa warszawskiego Hieronima[2]) wyświęcono 4 sierpnia 1904, zaś gotowa cerkiew została konsekrowana w październiku tego samego roku. Jej patronem został św. metropolita kijowski Aleksy, który był również patronem urodzonego w tym samym roku następcy tronu; to też zdecydowało o wyborze wezwania[3]. Koszt wzniesienia i urządzenia cerkwi wyniósł 13,5 tys. rubli[4]. Funkcjonowała do 1915, gdy Rosjanie opuścili terytorium Królestwa Polskiego. Z budynku wywieziono całe wyposażenie[1]. W latach powojennych stała opuszczona[4].
W 1928 budowla została przejęta przez Kościół katolicki, a w 1930 odbyła się rekonsekracja odnowionej świątyni. W zaadaptowanej do potrzeb liturgii łacińskiej świątyni zachowano pierwotną posadzkę i freski. W prezbiterium znalazł się natomiast obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, którego autorem był pacjent szpitala[1] Bolesław Wisłocki[4]. Wyposażenie nowo utworzonego kościoła przeniesiono z kaplicy katolickiej, która istniała od początku funkcjonowania szpitala w budynku administracyjnym w centralnej części kompleksu jego zabudowań[4]. W ten sposób w obiekcie znalazły się kielich i organy z końca XIX w. oraz obraz Przemienienia Pańskiego[4].
Architektura edytuj
Cerkiew wzniesiono w stylu typowym dla średniowiecznego budownictwa sakralnego Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego, popularnym wśród rosyjskich architektów początku XX stulecia. Autorem planu cerkwi był Piotr Fedders, który w Warszawie zaprojektował również wojskową cerkiew św. Martyniana. Budowla jest bardzo zbliżona formą do cerkwi w Lisinie, którą projektował Nikołaj Benois - ojciec Leontija, architekta, dzięki któremu Piotr Fedders otrzymał zlecenie na wykonanie projektu świątyni prawosławnej w Tworkach[4]. Nietypowy i mniej kojarzący się z zaborcą styl (większość cerkwi wzniesionych przez Rosjan na ziemiach polskich reprezentowała styl bizantyjsko-rosyjski, tzw. urzędowy) sprawił, że po adaptacji na kościół budynek nie został gruntownie przebudowany i zachował pierwotny wygląd[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Tworki: kościół przyszpitalny Przemienienia Pańskiego
- ↑ Bertasz A.: Ijeronim. Prawosławnaja Encikłopiedija, 2 lipca 2014. [dostęp 2014-09-07]. (ros.).
- ↑ K. Sokoł, A. Sosna, Cerkwie w centralnej Polsce 1815-1915, Fundacja Sąsiedzi, Białystok 2011, s.103
- ↑ a b c d e f g J. Majewski, Dawna cerkiew w Tworkach. Mogłaby stać pod Erywaniem