Kobyłka

miasto w województwie mazowieckim

Kobyłkamiasto w Polsce w województwie mazowieckim, w powiecie wołomińskim, w aglomeracji warszawskiej, ok. 17 km od centrum Warszawy w kierunku północno-wschodnim na Nizinie Mazowieckiej.

Kobyłka
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Urząd miasta Kobyłka
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

wołomiński

Gmina

Kobyłka

Data założenia

ok. XIV w.

Prawa miejskie

1969

Burmistrz

Edyta Zbieć

Powierzchnia

19,64[1] km²

Populacja (30.06.2017)
• liczba ludności
• gęstość


27 998
1 425,6 osób os./km²

Strefa numeracyjna

+48 22

Kod pocztowy

05-230 i 05-231

Tablice rejestracyjne

WWL

Położenie na mapie powiatu wołomińskiego
Mapa konturowa powiatu wołomińskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Kobyłka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kobyłka”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kobyłka”
Ziemia52°20′21″N 21°11′45″E/52,339167 21,195833
TERC (TERYT)

1434011

SIMC

0920539

Urząd miejski
ul. Wołomińska 1
05-230 Kobyłka
Strona internetowa
BIP

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa warszawskiego. Ma dogodne połączenia kolejowe oraz autobusowe ze stolicą. Położone na linii kolejowej nr 6 z Warszawy do Białegostoku.

Do 1954 roku siedziba wiejskiej gminy Kobyłka.

Położenie edytuj

 
Położenie Kobyłki względem Warszawy
 
Kobyłka – centrum miasta przy stacji kolejowej Kobyłka, al. Jana Pawła II i ul. Wołomińskiej

Miasto leży na Równinie Wołomińskiej w centralnej części Niziny Mazowieckiej. Kobyłka graniczy z miastami: Zielonka, Marki; z Gminą Radzymin oraz z Miastem i Gminą Wołomin. Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 634, a wzdłuż zachodniej i północno-zachodniej granicy fragment odcinka Marki – Radzymin drogi ekspresowej S8. Dostęp do węzła zapewniać będzie węzeł „Kobyłka” położony na granicy Kobyłki i Nadmy (ulica Gospodarcza w Kobyłce, ulica Szkolna w Nadmie). Na terenie gminy znajdują się dwie stacje kolejowe: Kobyłka i Kobyłka Ossów.

Podział administracyjny edytuj

Dzielnice miasta Kobyłka to: Antolek, Mareta, Grabicz, Kobylak, Kolonia Chór, Sosnówka, Zalasek, Piotrówek, Jędrzejek, Maciołki, Nadarzyn, Stefanówka, Turów, Źródnik.

Środowisko naturalne edytuj

Według danych z 2002[2] Kobyłka ma obszar 20,05 km², w tym:

Miasto stanowi 2,1% powierzchni powiatu.

Historia edytuj

Nie udało się jednoznacznie wskazać daty założenia Kobyłki. Pierwsza osada powstała na tych terenach na początku XV w., zwana była Targową Wolą lub Załuszczynem, choć doniesienia o parafii Kobyłka datowane są na początek XIV w. Najstarsza wzmianka archiwalna z 1415 roku mówi o istnieniu parafii w tutejszej wsi rycerskiej[3]. Wieś szlachecka założona w drugiej połowie XVI wieku w powiecie warszawskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego[4], była własnością Stanisława Mińskiego[5]. W II poł. XVIII w. założono tu persjarnię produkującą pasy jedwabne i lite, drukarnię jezuicką i szkołę rolniczą.

W 1794 r. rozegrano przedostatnią bitwę insurekcji kościuszkowskiej z wojskiem rosyjskim. Bitwa pod Kobyłką zakończyła się porażką powstańców. Po III rozbiorze Polski w 1795 r. Kobyłka trafiła pod zabór austriacki. W 1809 r. włączona w obszar Księstwa Warszawskiego. Po upadku Napoleona, od 1815 roku należała do tzw. Kongresówki.

Podczas Bitwy Warszawskiej w pobliskim Ossowie rozgrywały się starcia, w których 14 sierpnia 1920 zginął ksiądz Ignacy Skorupka. W tym czasie w Kobyłce znajdowała się stacja telegraficzna. Ponownie zniszczona podczas II wojny światowej.

Po 1945 r. powstały Zakłady Wytwórcze Urządzeń Motoryzacyjnych, Zakład Doświadczalny Maszyn Budowlanych i Drogowych „Budor”, Zakłady Wytwórcze Sprzętu Telekomunikacyjnego „Telkom-Telcent”. W 1952 r. została włączona do powiatu wołomińskiego. W 1969 r. Kobyłka uzyskała prawa miejskie[6].

Demografia edytuj

Liczba mieszkańców Kobyłki w latach 1995–2022
Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS, dane wg stanu na 2023.11.09

Dane z 31 grudnia 2019[7]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 24 414 100 12 640 51,77 11 774 48,23

Według danych z 2002[2] średni dochód na mieszkańca wynosił 290 € (1146,94 zł).

We wrześniu 2013 liczba ludności w Kobyłce osiągnęła liczbę 20 000 osób[8].

  • Piramida wieku mieszkańców Kobyłki w 2014 roku[7]

 

Według danych z 31 grudnia 2022 r. w Kobyłce mieszka 27 998 osób[9].

Symbole edytuj

Herb miasta edytuj

Herbem miasta jest tarcza podzielona poziomo – w jednej trzeciej od góry złota, u dołu błękitna. W górnym polu pośrodku czerwony koń, po bokach potrójne liście dębu z dwoma żołędziami. W polu dolnym srebrny kościół (miniatura bazyliki Świętej Trójcy).

Architektura edytuj

Zabytki edytuj

 
Bazylika Świętej Trójcy
  • Bazylika św. Trójcy, bazylika mniejsza, barokowa świątynia wzniesiona w latach 1740–1745 z fundacji Marcina Załuskiego według projektu włoskiego architekta Guido Antonio Longhiego. Kościół wyróżnia nietypowa bardzo szeroka fasada z dwiema wieżami. Wewnątrz zachowało się mieszkanie biskupa Załuskiego oraz iluzjonistyczne polichromie autorstwa Grzegorza Łodzińskiego na ścianach i sklepieniach. Kościół św. Trójcy stanowił część założenia kalwaryjskiego, które uległo zniszczeniu w XIX wieku.
  • Budynek dróżnika, jest przykładem budownictwa z początku XIX wieku. Pospolicie zwany koszarką.
  • Rynek, ma nietypowy kształt trójkąta. Swego czasu był kulturalną częścią miasta. Na rynku jest kapliczka upamiętniająca walki z roku 1920.
  • Cmentarz parafialny w Kobyłce przy ul. ks. Marmo- założony w 1803 r. jako cmentarz parafialny. W 1881 r. cmentarz został powiększony poprzez włączenie do niego terenów należących do miejscowości Kąpiel, gdzie pogrzebano poległych w bitwie pod Kobyłką w 1794 r. Następnie cmentarz został powiększony w 1901 r. przez Józefa Orszagha, ówczesnego właściciela Kobyłki. Obecnie teren cmentarza zajmuje obszar 4,5 ha[10]. Cmentarz został wpisany do rejestru zabytków decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 20 lutego 1991 r. W uzasadnieniu decyzji wskazano, iż: "Cmentarz parafialny w Kobyłce posiada wartość historyczną. Został założony w 1803 r. Nagrobki od I połowy XIX w. do I połowy XX w. posiadają wartość zabytkową i artystyczną. Na cmentarzu znajdują się dwie kaplice grobowe: rodziny Matuszewskich i Pieniążków z 1837 r. oraz rodziny Orszaghów z 1927 r. Ogrodzenie i brama główna pochodzą z I pół. XIX w. Ochronie podlegają również groby żołnierzy poległych w 1920 r., groby żołnierzy Armii Krajowej oraz starodrzew"[3].
     
    Plan zabytkowego cmentarza w Kobyłce

Kultura edytuj

  • Muzeum Oręża i Techniki Użytkowej w Kobyłce
  • Muzeum Motoryzacji I Techniki w Kobyłce – prywatne Muzeum gromadzące głównie polskie motorowery i inne przedmioty związane z motoryzacją oraz szeroko pojętą techniką użytkową, ginącymi zawodami m.in. pszczelarstwem, bartnictwem, rybactwem, ul. Pionierska 7[11]

Oświata i nauka edytuj

Tradycje oświatowe w Kobyłce związane są ze szkolnictwem parafialnym, o którego utrzymanie musieli troszczyć się proboszczowie. Nauczycielami byli przeważnie organiści, księża lub klerycy. Z momentem wprowadzenia ustawy o usunięciu monopolu na edukację dla Kościoła Katolickiego, zyskała ona charakter wiejski i stała się placówką, w której uczyły się dzieci fornali. W okresie II wojny światowej kierownik tutejszej szkoły Czesław Murawski został aresztowany i wywieziony do Oświęcimia. Pozostali nauczyciele zaczęli organizować tajne komplety nauczania w prywatnych mieszkaniach[12]. Patronką szkoły nr 1 od 14 października 1980 jest Zofia Nałkowska, mieszkająca przez wiele lat w swojej rezydencji w sąsiednim Wołominie[13].

Placówki edytuj

Publiczna Szkoła Podstawowa z Oddziałami Dwujęzycznymi Nr 1 im. Zofii Nałkowskiej edytuj

Szkoła została założona w roku 1910[14][15], w zaborze rosyjskim. Tradycje oświatowe w Kobyłce związane są ze szkolnictwem parafialnym, dlatego o ich utrzymanie musieli troszczyć się proboszczowie, a nauczycielami byli przeważnie organiści, księża lub klerycy. Z momentem wprowadzenia ustawy o usunięciu monopolu na edukację dla Kościoła Katolickiego, zyskała ona charakter wiejski i stała się placówką, w której uczyły się dzieci fornali. Najazd Niemiec hitlerowskich na Polskę spowodował, że działalność szkoła wznowiła dopiero po zakończeniu kampanii wrześniowej, choć akcja ta natrafiła na poważne trudności. Większość budynków szkolnych zajęło wojsko niemieckie, brakowało kadry pedagogicznej, a wkrótce nasiliły się represje wobec nauczycieli. Kierownik szkoły – Czesław Murawski został aresztowany i wywieziony do Oświęcimia, wraz z grupą działaczy społecznych z Kobyłki. Podobny los spotkał i innych nauczycieli. Pozostali zaczęli tworzyć tajne komplety nauczania w prywatnych mieszkaniach[12].

Dnia 14 października 1980 r. szkole nadano imię Zofii Nałkowskiej oraz ufundowano sztandar[12].

Po reformie oświaty z roku 2008 powstał Zespół Szkół, obejmujący również gimnazjum, mieszczące się w tym samym budynku co szkoła podstawowa.

Zespół Szkół Publicznych Nr 2 w Kobyłce edytuj

Powojenna placówka oświatowa powstała w 1945 r. w budynku volksdeutschów Sanderów przy obecnej ulicy E. Orzeszkowej, znajdującej się w dzielnicy Stefanówka. Organizacją placówki zajmowała się pani Zofia Wolna[16]. W 1961 r. do użytku został oddany nowy budynek szkolny, w którym znajdowało się m.in.: 11 sal lekcyjnych, zaś w 1965 r. szkoła otrzymała patrona, którym był generał Aleksander Zawadzki, którym przestał być w 1992 r. Na przełomie lat 80 i 90 XX wieku doszło do powiększenia i modernizacji budynku. 1 września 1999 r. w związku z wdrożeniem reformy oświaty doszło do reorganizacji placówki. Utworzono wówczas Zespół Szkół Publicznych nr 2, w skład którego wchodziły: Publiczne Przedszkole nr 2, Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2 oraz Publiczne Gimnazjum nr 2. 20 kwietnia 2002 r. szkoła podstawowa przyjęła imię Bohaterów Bitwy Ossowskiej. Od 2019 r. oficjalną nazwą szkoły jest: Publiczna Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 2 im. Bohaterów Bitwy Ossowskiej w Kobyłce[16].

Mottem szkoły jest sentencja: „Mądrość sama w sobie jest niczym. Trzeba jeszcze wiedzieć, co z nią zrobić”.

  • Publiczna Szkoła Podstawowa z Oddziałami Sportowymi Nr 3 im. Karola Wojtyły
  • Publiczne Przedszkole nr 1 im. Krasnala Hałabały[17].

Religia edytuj

Sport edytuj

  • MKS Wicher Kobyłka- miejski klub został założony w 1926 r. przez Saturnina Czarzastego, Jana Siweka, Cezarego Zadora i Teodora Zagańczyka, początkowo funkcjonujący pod nazwą Płomień Kobyłka[19]. Obecnie w klubie istnieją trzy sekcje: piłki nożnej, kulturystyki i wyciskania sztangi leżąc oraz kickboxingu, w których uczestniczy około 450 zawodników[20]. Wizja klubu brzmi: „Klub to miejsce spotkań sportu i społeczności lokalnej, które inspiruje i motywuje do różnych działań”. Położony przy ul. Napoleona, niedaleko stacji Kobyłka-Ossów.
  • 29 Koło PZW w Kobyłce- koło wędkarskie należące do Polskiego Związku Wędkarskiego, okręg mazowiecki. W ramach swojej działalności organizuje m.in.: szkółkę wędkarską, mistrzostwa koła, rodzinne pikniki wędkarskie oraz okolicznościowe memoriały w tym coroczny Memoriał Jerzego Turka[21]. Siedziba koła mieści się przy ul. Macieja Rataja w Kobyłce.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Dane Głównego Urzędu Statystycznego: ''Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.)'' [online] [dostęp 2009-10-01].
  2. a b Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset [online], regioset.pl [dostęp 2010-09-14] (pol.).
  3. a b Historia, zabytki i miejsca pamięci – Portal – Urząd Miasta Kobyłka [online], www.kobylka.pl [dostęp 2023-10-26].
  4. Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, [b.n.s.]
  5. Adam Moniuszko, Sędziowie sądów szlacheckich w województwie płockim 1576–1600. Próba rekonesansu badawczego, w: Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego T. XIX, 2016, s. 61.
  6. Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński „Mazowsze, mały przewodnik” Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1978 s. 136–137.
  7. a b Kobyłka w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  8. Miasto Kobyłka przywitało 20- tysięcznego Mieszkańca! [online] [dostęp 2013-11-03] (pol.).
  9. Kobyłka (mazowieckie) » mapy, GUS, nieruchomości, noclegi, szkoły, atrakcje, regon, kody pocztowe, bezrobocie, wypadki drogowe, wynagrodzenie, zarobki, edukacja, tabele, demografia [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-10-26] (pol.).
  10. Cmentarze – Parafia Świętej Trójcy w Kobyłce [online] [dostęp 2023-10-31] (pol.).
  11. Kobyłka – Muzea.
  12. a b c strona Szkoły Podstawowej z Oddziałami Dwujęzycznymi Nr 1 w Kobyłce – Początki Jedynki [online], sp1.kobylka.szkolnastrona.pl [dostęp 2022-03-03].
  13. Zofia Nałkowska | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2022-03-03] (pol.).
  14. Publiczna Szkoła Podstawowa Z Oddziałami Dwujęzycznymi Nr 1 Im. Zofii Nałkowskiej W Kobyłce 05-230 – Szkoła podstawowa, numer telefonu [online], mapa.targeo.pl [dostęp 2022-03-03] (pol.).
  15. Ciekawe początki… wzdłuż Kolei Warszawsko – Petersburskiej: Kobyłka [online], dawny.pl [dostęp 2022-03-04] (pol.).
  16. a b Szkolnastrona.pl, O szkole – Zespół Szkół Publicznych Nr 2 w Kobyłce [online], zsp2kobylka.szkolnastrona.pl [dostęp 2023-10-02] (pol.).
  17. Kobyłka. Szkoły i przedszkola.
  18. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-09].
  19. Krótka historia [online], MKS Wicher Kobyłka [dostęp 2023-10-26] (pol.).
  20. O klubie [online], MKS Wicher Kobyłka [dostęp 2023-10-26] (pol.).
  21. Nowe treści [online], kolo29kobylka.ompzw.pl [dostęp 2023-10-31].

Linki zewnętrzne edytuj