Kola zaostrzona (Cola acuminata) – gatunek wiecznie zielonego drzewa z rodziny ślazowatych. W stanie dzikim występuje na terenach tropikalnych lasów Afryki Zachodniej (Benin, Togo, Nigeria, Kamerun, Angola), gdzie uprawiana jest również na plantacjach.

Kola zaostrzona
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

ślazowce

Rodzina

ślazowate

Rodzaj

kola

Gatunek

kola zaostrzona

Nazwa systematyczna
Cola acuminata (P. Beauv.) Schott & Endl.
Melet. bot. 33. 1832
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Morfologia edytuj

Pokrój
Drzewo o wysokości 10-12 metrów
Liście
Zimozielone, całobrzegie, skórzaste, jajowatolancetowate o długości 6-22 cm.
Owoc
Skórzasty, czerwonobrązowy, długości 8—16 cm, złożony z 5 owocków zawierających wewnątrz po 3-5 czerwonych nasion znanych pod nazwą „orzeszki kola". Nasiona te zawierają do 2,7% kofeiny, teobrominy ok. 0,03%. Poza tym nasiona zawierają cukier, skrobię białka, substancje gumowe itp.

Zastosowanie edytuj

Świeże owoce i nasiona są używane przez miejscową ludność jako cenny pokarm, jako używka do żucia oraz jako środek leczniczy wzmacniający, łagodzący ból, usuwający zmęczenie. Wysuszone owoce w postaci nalewek, wyciągów stanowią surowiec do wyrobu win, likierów oraz innych napojów (typu cola).

Roślina lecznicza edytuj

Surowiec zielarski[4]
Zarodek kola (Colae semen) – wysuszone, całe lub połamane i pozbawione łupiny nasiennej nasiona koli błyszczącej i koli zaostrzonej. Zawartość kofeiny w surowcu powinna przekraczać 1,5%.
 
Kwiatostan koli zaostrzonej

Przypisy edytuj

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-23] (ang.).
  3. Cola acuminata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4.

Bibliografia edytuj

  • Rośliny użytkowe, Wiedza Powszechna, W-wa, 1966
  • Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. ISBN 83-09-00256-4.