Wikipedia

Kolegiata Przemienienia Pańskiego w Łukowie

Kolegiata Przemienienia Pańskiego – rzymskokatolicka świątynia w stylu późnobarokowym, zlokalizowana przy pl. Gabriela Narutowicza 1A w Łukowie. Wybudowana w latach 1733–1762 jako kościół klasztorny zakonu pijarów, obecnie pełni funkcję kościoła parafialnego. W 1997 roku podniesiona do rangi kolegiaty przez bpa Jana Wiktora Nowaka[2][3].

Kościół Przemienienia Pańskiego
w Łukowie
A/401 z dnia 06.05.1957 r. i 24.01.1969 r. (zespół klasztorny pijarów)
kolegiata
kościół parafialny
Ilustracja
Fasada kościoła (2022)
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Miejscowość

Łuków

Adres

pl. Gabriela Narutowicza 1A, 21-400 Łuków

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Przemienienia Pańskiego w Łukowie

Kolegiata
• nadający tytuł

od 15 czerwca 1997
bp Jan Wiktor Nowak

Wezwanie

Przemienienie Pańskie

Wspomnienie liturgiczne

6 sierpnia

Położenie na mapie Łukowa
Mapa konturowa Łukowa, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół Przemienienia Pańskiegow Łukowie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Kościół Przemienienia Pańskiegow Łukowie”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Kościół Przemienienia Pańskiegow Łukowie”
Położenie na mapie powiatu łukowskiego
Mapa konturowa powiatu łukowskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół Przemienienia Pańskiegow Łukowie”
Ziemia51°55′49,5″N 22°22′44,9″E/51,930417 22,379139
Multimedia w Wikimedia Commons

Historia edytuj

W 1697 roku do Łukowa przybyli pijarzy, którzy osiedlili się w mieście w wyniku inicjatywy lokalnej szlachty[2]. Do inicjatorów sprowadzenia zakonu należeli m.in.: Jan Dominik Jezierski – sędzia ziemski łukowski, jego brat Krzysztof Jezierski, Stanisław Rozwadowski – chorąży łukowski oraz Adam Szaniawski – pisarz ziemski łukowski. W 1701 r. ukończono budowę drewnianego kolegium, a w latach 1704–1712 zbudowano kościół, również drewniany. Obiekty te zostały zniszczone w 1725 r. w wyniku pożaru. Budowa obecnego kościoła rozpoczęła się w 1733 r. Sumpt wnieśli mieszkańcy miasta Łukowa i okolic oraz właściciele ziemscy[3]. Projekt wykonał Antonio Solari, architekt królewski, we współpracy z Pawłem Antonim Fontaną, architektem nadwornym rodziny Sanguszków. Solari kierował budową do 1752 r., kiedy to przejął ją Jan Krzysztof Kluk (ojciec wychowanka łukowskiego kolegium, duchownego i przyrodnika, również Jana Krzysztofa). Kościół i równocześnie wznoszony klasztor ukończono w 1762 r.[2][3] W 1812 r. spłonął (ponownie) przylegający do kościoła drewniany budynek kolegium; w latach 1817–1819 powstał na jego miejscu murowany, istniejący do dziś[2].

Pierwotny wygląd kościoła nie uległ w późniejszych latach większym zmianom[3]. W latach 1871–1875 odnowiono wieże i zmieniono dach[4]. W 1883 r. wykonano monumentalne schody wraz z figurą Chrystusa według projektu Bolesława Syrewicza. Kolejne remonty miały miejsce w latach 20. i 70. XX w., w 1987 r. i na początku XXI w.[2]

Architektura edytuj

Kościół barokowy, położony w zespole kościelno-klasztornym przy placu Gabriela Narutowicza, do którego zwrócony jest frontem. Zespół zajmuje całą szerokość pierzei placu. Po stronie zachodniej do kolegiaty przylega budynek dawnego kolegium, zaś po stronie wschodniej – trójskrzydłowy budynek dawnego klasztoru[4].

Kościół murowany z cegły na zaprawie wapiennej, obustronnie tynkowany[4]. Zorientowany prezbiterium na północ. Korpus trójnawowy i trójprzęsłowy, z dwiema wieżami od frontu, pomiędzy którymi kruchta w podchórzu. Wieże przykryte hełmami, krytymi blachą miedzianą, zwieńczonymi smukłymi baniami z krzyżami na szczytach. Na elewacjach wież blendy i otwory okienne na osiach, a na ostatniej kondygnacji otwory dzwonowe z żaluzjami. Dwuwieżowa fasada jest trójkondygnacyjna i trójosiowa, ozdobiona pilastrami i belkowaniem. Ostatnia kondygnacja niższa i węższa, w kształcie aediculi, zwieńczona przerwanym przyczółkiem wolutowym i krzyżem, ujęta po bokach spływami wolutowymi. Przed wejściem schody lustrzane z tralkową balustradą, na której znajduje się rzeźba Chrystusa dźwigającego krzyż[2]. Nawy boczne dwukrotnie węższe i niższe od nawy głównej, o charakterze kaplic, zwieńczone sklepieniami krzyżowymi, skomunikowane z nawą główną arkadami rozpiętymi między filarami. Chór muzyczny wsparty na trzech arkadach. Prezbiterium równe wysokością i szerokością nawie głównej, jednoprzęsłowe, zamknięte półkolistą apsydą; po obu jego stronach znajdują się zakrystie. Nawa główna i prezbiterium zwieńczone sklepieniami kolebkowymi na gurtach z lunetami, w których okna; kryte miedzianymi dachami dwuspadowymi. Nawy boczne i zakrystie nakrywają dachy pulpitowe[2][4].

Wystrój i wyposażenie wnętrza pochodzi z 2. połowy XVIII wieku; późnobarokowe i rokokowe. Ołtarz główny architektoniczny z rzeźbą Chrystusa Przemienionego warsztatu Eliasza Hoffmana oraz po bokach figurami: Mojżesza z tablicami Dekalogu oraz Eliasza z księgą. Nad tabernakulum wyobrażenie Baranka z siedmioma pieczęciami Tajemnic Bożych. Całość głównego ołtarza zwieńcza wyobrażenie Oka Bożej Opatrzności otoczone promieniami, zaś nieco niżej po bokach dwie postacie aniołów. Ołtarze boczne zdobione ornamentem rocaille[2][3]. Wewnątrz świątyni znajduje się ambona[1].

Galeria zdjęć edytuj

  •  
    Dawny zespół klasztorny na zdjęciu sprzed 1931 roku, widziany od strony nieistniejącej obecnie sadzawki
  •  
    Widok na fasadę kościoła od strony placu Gabriela Narutowicza (2015)
  •  
    Widok od strony pl. Narutowicza (2023)
  •  
    Budynek dawnego kolegium pijarów przy kolegiacie; widok od strony ul. Piłsudskiego (2021)
  •  
    Figura Chrystusa niosącego krzyż przed wejściem do kościoła
  •  
    Wnętrze świątyni

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e Karta zielona. [dostęp 2023-12-16].
  2. ↑ a b c d e f g h kościół, ob. parafialny pw. Przemienienia Pańskiego. [w:] Zabytek.pl [on-line]. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2023-12-11].
  3. ↑ a b c d e Historia parafii. [dostęp 2023-12-11].
  4. ↑ a b c d Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa. [w:] Zabytek.pl [on-line]. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2023-12-11].

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kolegiata_Przemienienia_Pańskiego_w_Łukowie&oldid=72299561”