Kominiarczyk szarobrzuchy
Kominiarczyk szarobrzuchy[4] (Chaetura vauxi) – gatunek małego ptaka z rodziny jerzykowatych (Apodidae). Zamieszkuje Amerykę Północną i skrajnie północną część Ameryki Południowej. Nie jest zagrożony.
| Chaetura vauxi[1] | |||
| (J.K. Townsend, 1839) | |||
.jpg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
kominiarczyk szarobrzuchy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 w sezonie lęgowym przeloty występuje przez cały rok | |||
Systematyka edytuj
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1839 roku John Kirk Townsend jako Cypcelus Vauxi; jako miejsce typowe wskazał tereny nad rzeką Kolumbia[5]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Chaetura[4][6].
Dawniej łączony w jeden gatunek z kominiarczykiem amerykańskim (C. pelagica) i jednobarwnym C. chapmani[2]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia 7 podgatunków Chaetura vauxi[6]:
- C. v. vauxi (J.K. Townsend, 1839) – kominiarczyk szarobrzuchy[4]
- C. v. tamaulipensis Sutton, 1941
- C. v. warneri A.R. Phillips, 1966
- C. v. richmondi Ridgway, 1910 – kominiarczyk ciemny[4]
- C. v. gaumeri Lawrence, 1882 – kominiarczyk jukatański[4]
- C. v. ochropygia Aldrich, 1937
- C. v. aphanes Wetmore & Phelps Jr, 1956 – kominiarczyk wenezuelski[4]
Za podgatunek kominiarczyka szarobrzuchego był także uznawany kominiarczyk ciemnobrzuchy (Chaetura andrei) ze wschodniej Wenezueli. W 2018 roku Chesser et al. w oparciu o badania genetyczne zaproponowali podniesienie go do rangi odrębnego gatunku[6]; decyzję tę w 2019 roku zaakceptował South American Classification Committee (SACC)[7].
Morfologia edytuj
Długość ciała 12 cm. Mały, brązowy, o ciemnym grzbiecie i wierzchu skrzydeł; spód ciała jaśniejszy, gardło i górna część piersi najjaśniejsze; ostre stosiny sterówek wystają poza końce chorągiewek. Obie płci są podobne.
Zasięg występowania edytuj
Ameryka Północna (od zachodniej Kanady do południowo-zachodnich USA, Meksyk, Ameryka Centralna), północno-środkowa Ameryka Południowa. Północne populacje (podgatunek C. v. vauxi) są wędrowne – zimują w Meksyku i Gwatemali[2]. Poszczególne podgatunki zamieszkują[6]:
- C. v. vauxi – zachodnia Kanada do południowo-zachodnich USA
- C. v. tamaulipensis – wschodni Meksyk
- C. v. warneri – zachodni Meksyk
- C. v. richmondi – południowy Meksyk do Kostaryki
- C. v. gaumeri – półwysep Jukatan i wyspa Cozumel (Meksyk)
- C. v. ochropygia – wschodnia Panama
- C. v. aphanes – północna Wenezuela
Ekologia edytuj
Często obserwowany ponad lasem; gniazda zakłada w wypróchniałych pniach sekwoi. Przystosowuje się stopniowo do gniazdowania w kominach.
Status zagrożenia edytuj
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje kominiarczyka szarobrzuchego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). W 2019 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność populacji na około 860 tysięcy dorosłych osobników, a jej trend oceniała jako umiarkowanie spadkowy[3].
Przypisy edytuj
- ↑ Chaetura vauxi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Vaux's Swift (Chaetura vauxi). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-09)]. (ang.).
- ↑ a b Chaetura vauxi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d e f Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Chaeturini Bonaparte, 1857 (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-12-01].
- ↑ J.K. Townsend, Narrative of a journey across the Rocky Mountains, to the Columbia River, and a visit to the Sandwich Islands, Chili, &c.; with a scientific appendix, 1839, s. 348 (ang.).
- ↑ a b c d F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-12-01]. (ang.).
- ↑ Terry Chesser, Proposal (841) to South American Classification Committee: Change the species status of two swifts of the genus Chaetura: (A) recognize C. andrei as a valid species, and (B) treat C. viridipennis as conspecific with C. chapmani, South American Classification Committee. American Ornithological Society, 2019 (ang.).
Bibliografia edytuj
- Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Vaux's Swift. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).