Kongres Kobiet – ruch polityczno-społeczny działający na rzecz kobiet. Kongres Kobiet powstał z inicjatywy Magdaleny Środy i Henryki Bochniarz, a impulsem do jego stworzenia były obchody dwudziestolecia transformacji. Pierwszy Kongres Kobiet odbył się w 2009 w Warszawie w Sali Kongresowej Pałacu Kultury i Nauki, od tej pory organizowany jest corocznie. W zakres działania Kongresu Kobiet wchodzą ponadto całoroczne inicjatywy, spotkania regionalne, szkolenia i debaty. Pod patronatem Kongresu wydawane są książki w serii Biblioteka Kongresu Kobiet. Wszystkie pozycje to prace autorek z nurtu feministycznego, m.in.: Naomi Wolf, Susan Faludi oraz Betty Friedan[1].

Stowarzyszenie
Kongres Kobiet
Państwo

 Polska

Data założenia

2009

Nr KRS

0000347440

Dziedzina

feminizm, działalność na rzecz kobiet

wiceprezeska

dwie osoby z Zarządu

Adres

Spójni 22, Warszawa

brak współrzędnych
Strona internetowa
Anna Karaszewska – prezeska Stowarzyszenia Kongres Kobiet V kadencji Zarządu

Postulaty polityczne edytuj

Główne działania i postulaty Kongresu Kobiet, dotyczą 10 dziedzin:

  1. Stwarzania mechanizmów, służących wyrównywaniu szans i możliwości kobiet w życiu publicznym (parytety, kwoty)
  2. Przeciwdziałania przemocy wobec kobiet
  3. Równoważenia roli wychowawczej i pracy zawodowej kobiet i mężczyzn
  4. Stwarzania instytucji stojących na straży równych praw oraz równych szans i możliwości kobiet
  5. Aktywizacji politycznej, samorządowej i obywatelskiej kobiet
  6. Poprawy sytuacji zdrowotnej kobiet (w tym wzmocnienia praw reprodukcyjnych)
  7. Aktywizacji zawodowej i społecznej kobiet
  8. Edukacji w duchu równości, przeciwdziałaniu wykluczającym stereotypom (w edukacji i kulturze masowej)
  9. Promocji działalności kulturotwórczej kobiet
  10. Troski o status i prawa kobiet wiejskich

Nadrzędną intencją Kongresu jest budowanie więzi i solidarności wśród kobiet, opartej na wiedzy o ich ekonomicznym, kulturowym i wychowawczym dorobku, na pamięci o ich historycznych dokonaniach.

Stowarzyszenie Kongres Kobiet edytuj

Stowarzyszenie Kongres Kobiet powstało 28 stycznia 2010. Główne cele Stowarzyszenia to propagowanie idei Kongresu Kobiet, wspieranie kobiet w podejmowanej przez nie działalności i szukanie środków na te cele.

SKK jest społeczną inicjatywą zrzeszającą osoby indywidualne, organizacje pozarządowe, przedstawicielki biznesu, polityki, świata nauki, sztuki, dziennikarstwa, związków zawodowych, związków pracodawców oraz wiele innych. Kongres skupia kobiety z całej Polski, o różnych poglądach, wywodzące się z różnych środowisk. Nie jest związany z żadną instytucją ani z żadną partią polityczną.

Misją SKK jest działanie na rzecz równości kobiet i mężczyzn w obszarze praw, szans i możliwości oraz działanie na rzecz uznania godności, autonomii i wolności wszystkich obywatelek i obywateli, w tym grup wykluczonych i dyskryminowanych. Istotną częścią aktywności jest budowanie solidarności kobiet poprzez wymianę doświadczeń, wzajemną pomoc i pracę nad pamięcią o herstorii. Realizując postulaty, SKK podejmuje działania na rzecz zwiększania aktywności kobiet i ich udziału w życiu politycznym i publicznym, poprzez wyposażanie ich w niezbędną wiedzę i kwalifikacje. Stowarzyszenie prowadzi działalności nie tylko na rzecz swoich członkiń i członków, ale także na rzecz ogółu społeczności, takie jak stworzenie projektu ustawy w sprawie ograniczania różnicy w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn[2]. W tę perspektywę wpisuje się też troska SKK o środowisko naturalne i zrównoważony rozwój.

Ze złożonych podczas 11 kongresów na ręce rządu postulatów udało nam się zrealizować następujące:

  • podpisania Ustawy Kwotowej, gwarantującej kobietom 35% miejsc na listach wyborczych[3]
  • podpisania ustawy żłobkowej – o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3
  • ratyfikowania Konwencji o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej
  • zwiększenia udziału kobiet w życiu publicznym
  • zrealizowanie wielu projektów mających na celu aktywizację polityczno-społeczną kobiet
  • powołanie LAKK[4] (Letniej Akademii Kongresu Kobiet), przygotowującej kobiety do funkcji społeczno-politycznych
  • 18 kobiet aktywnych działaczek SKK objęło w 2019 funkcje poselskie w polskim parlamencie[5]
  • przedstawienie projektu ustawy ograniczającej różnicę w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn[6]

Zarząd Stowarzyszenia Kongres Kobiet edytuj

Zarząd VI (od 22.06.2022)                                                                                                               

Ewa Rumińska-Zimny (wiceprezeska)

Magdalena Środa (wiceprezeska)

Ewa Sufin-Jacquemart (wiceprezeska)                                                                                 

Agata Kobylińska (wiceprezeska)                                                                           

Źródło[7].

Rada programowa edytuj

Rada Programowa Kongresu Kobiet[8] istnieje od początku zainicjowania ruchu w 2009. Początkowo tworzyło ją kilkadziesiąt aktywistek, stopniowo jej skład rozrósł się do ponad 250 kobiet ze świata nauki, polityki, sztuki oraz innych dziedzin życia publicznego. Są to między innymi: Henryka Bochniarz, Magdalena Środa, Jolanta Fedak, Krystyna Janda. Członkiniami rady programowej do śmierci były Krystyna Bochenek, Grażyna Gęsicka, Izabela Jaruga-Nowacka, Maria Kaczyńska, Barbara Skarga, Jolanta Szymanek-Deresz. Z członkostwa w radzie zrezygnowały Jolanta Kwaśniewska[9] oraz Henryka Krzywonos[10].

Gabinet cieni edytuj

Gabinet Cieni został powołany do życia 7 marca 2011. Stanowi propozycję alternatywnych działań rządu, monitoruje działania polityków, poleca ich uwadze obszary ważne dla kobiet.

Aktualna lista członkiń Gabinetu Cieni:[11]

  • Premierka i Ministra ds. Zagranicznych – Danuta Hübner
  • Ministra Gospodarki – Henryka Bochniarz
  • Ministra Równości i Różnorodności – Małgorzata Fuszara
  • Ministra Finansów – Ewa Rumińska-Zimny
  • Ministra Zdrowia - Agnieszka Graczyk-Szuster
  • Ministra Transformacji Ekologicznej - Ewa Sufin-Jacquemart
  • Ministra Transformacji Energetycznej – Bogusława Matuszewska
  • Ministra Edukacji– Magdalena Środa
  • Ministra Mieszkalnictwa - Joanna Erbel
  • Ministra Dobrostanu Obszarów Wiejskich – Katarzyna Duczkowska-Małysz
  • Minister Sprawiedliwości – Monika Płatek
  • Minister Kultury – Agnieszka Holland
  • Wiceministra Kultury - Beata Chmiel
  • Ministra Polityki Migracyjnej - Agata Kobylińska
  • Ministra Sportu - Magdalena Urbańska

Nagrody Kongresu Kobiet edytuj

Podczas corocznego kongresu, SKK wręcza specjalne wyróżnienie dla zasłużonych kobiet. Nagroda Kongresu Kobiet przyznawana jest przedstawicielkom różnych środowisk, za wybitne osiągnięcia i promowanie wartości, takich jak demokracja, równość płci, społeczeństwo obywatelskie i sprawiedliwość społeczna.

Dotychczasowe laureatki to:

Plebiscyt 16 Liderek Równości edytuj

Od 2022 roku Kongres Kobiet wspólnie z Ambasadą Brytyjską w Warszawie i Forbes Women[24] organizuje Plebiscyt 16 Liderek Równości. Plebiscyt ma na celu wzmocnienie i docenienie pracy lokalnych działaczek i liderek społecznych, które angażują się w kwestie związane z szeroko pojętą równością[25]

Wręczenie nagród I edycji miało miejsce 26 marca 2022 w Warszawie[26].

Laureatki I edycji: Elżbieta Boksa, Bogumiła Burda, Izabela Daciuk, Dorota Dembińska, Nina Gabryś, Katarzyna Józefowska, Ewa Kamińska-Bużałek, Karolina Kędziora, Magdalena Koczur-Miedziejko, Lidia Makowska, Patricia Mitro, Alicja Sienkiewicz, Katarzyna Szota-Eksner, Małgorzata Wenclik, Katerina Zavizhenets, Aldona Ziółkowska- Bielewicz[26]

Specjalne wyróżnienie dla Liderek Równego Biznesu: Agnieszka Czmyr-Kaczanowska, Milena Olszewska-Miszuris, Sylwia Petryna,

Laureatki II edycji: Adrianna Klimaszewska, Anna Wróblewska-Zawadzka, Marta Majewska, Irena Buzarewicz, Iuliia Puzyrevska, Joanna Jałocha, Izabela Sopalska-Rybak, Karolina Pisz, Justyna Uchańska, Katarzyna Poskrobko, Alina Jeleń, Natalia Klima-Piotrowska, Alina Bunzel, Barbara Elżbieta Wyłudek, Paulina Kirschke, Marta Gosecka[27]

Specjalne wyróżnienie dla Liderek Równego Biznesu: Dorota Czekaj, Wioletta i Adrianna Klimczak, Agata Kukwa[28]

Kontrowersje edytuj

Na przestrzeni lat wobec Kongresu Kobiet kierowano wiele zarzutów ze strony polskich środowisk feministycznych, przede wszystkim mówiących o elitaryzmie i klasizmie całego wydarzenia i osób z nim związanych[29]. Zwracano m.in. uwagę na odgórnie narzucany program i brak konsultacji z innymi organizacjami feministycznymi, kobiecymi czy sfeminizowanymi środowiskami, jak np. niektóre związki zawodowe. Kongres miał być zorganizowany bez wcześniejszych zaproszeń, a jego inicjatorkami i głównymi prelegentkami były osoby związane z polityką parlamentarną[30], biznesem oraz wyłącznie liberalnym feminizmem (m.in. Magdalena Środa, Henryka Bochniarz, Grażyna Kulczyk czy Jolanta Kwaśniewska)[31][32]. Wskazywano na wykluczenie z wydarzenia kobiet nie posiadających wykształcenia, znajomości czy środków finansowych, a w efekcie koncentrowanie się na kobietach, "które i tak radzą sobie świetnie", co często nie miało mieć nic wspólnego z rzeczywistymi problemami kobiet w Polsce[29][32][33][34][35][36].

Po X edycji Kongresu Kobiet na stronie Codziennika Feministycznego pojawił się artykuł Marii Świetlik, w którym przywoływała one relacje kobiet z firmy ochroniarskiej wynajętej przez organizatorki wydarzenia. Miały one pod groźbą zwolnienia z pracy przez kilkanaście godzin stać bez możliwości spożycia posiłku czy napicia się[37]. W następnych dniach opublikowano kolejne relacje, z których wynikało, że od kobiet żądano „stania na baczność”, zabroniono mieć przy sobie telefon, a także używano wobec nich wyzwisk[38][39]. W związku z zaistniałą sytuacją Stowarzyszenie Kongres Kobiet opublikowało oświadczenie, w którym stwierdziło, że „niektóre opinie pozostają w sprzeczności z wyjaśnieniami, jakie uzyskałyśmy od podmiotów odpowiedzialnych za przygotowanie hali, w której odbył się X ogólnopolski Kongres Kobiet, i jej ochronę”[40].

Od 2018 Ogólnopolski Związek Zawodowy „Inicjatywa Pracownicza” organizuje Socjalny Kongres Kobiet, będący odpowiedzią na Kongres Kobiet, skupiający się jednak na problemach pracowniczych, lokatorskich, płacowych i opiekuńczych[41][42].

Nagroda Różnorodności Kongresu Kobiet edytuj

Kontrowersje wzbudza przyznawana mężczyznom przez Kongres Kobiet nagroda „Różnorodności”, której zarzuca się stronniczość i wyróżnianie osób dla osobistych interesów. Wśród laureatów znaleźli się m.in. prezydent Poznania Jacek Jaśkowiak, prezydent Słupska Robert Biedroń[43], prezes warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych Ludwik Sobolewski[44] czy premier Polski Donald Tusk. Podawano w wątpliwość znaczenie i intencje działań laureatów na rzecz praw kobiet[45][46][47].

Podczas XIV edycji wydarzenia kontrowersje wzbudziło wręczenie nagrody Różnorodności byłemu premierowi Polski Donaldowi Tuskowi. Takie działanie argumentowano m.in. wsparciem parytetu na listach wyborczych, wspieranie ratyfikacji konwencji stambulskiej czy wprowadzenie programu refundacji in vitro[45]. Krytykujący zwrócili natomiast uwagę, że są to działania jeszcze z czasów rządów PO-PSL, a nie obecne i nagroda ma wyłącznie charakter polityczny[48]. Podkreślano, że Donald Tusk stał na czele formacji, która opowiadała się za „kompromisem aborcyjnym”, w dużej części reprezentowała konserwatywne podejście wobec kobiet, jak również przez lata rządów nie starano się poprawić statusu ekonomicznego kobiet w Polsce[49][50]. Sam Donald Tusk natomiast m.in. podczas protestów przeciwko zaostrzeniu przepisów dotyczących aborcji w Polsce nie wyrażał swojego poparcia wobec nich, a do niedawna prezentował przywiązanie do polskiego kościoła katolickiego[51].

Jedna z liderek Kongresu Kobiet Magdalena Środa, przyznała, że wręczenie nagrody było motywowane względami „ideowo-politycznymi” i jest formą szukania współpracy z „przyszłym, potencjalnym rządem”. Kontrowersje wzbudził również fakt, że decyzję o przyznaniu nagrody Donaldowi Tuskowi miano podjąć w wąskim gronie liderek Kongresu Kobiet[52][45].

Podczas XV Kongresu Kobiet w 2023 roku męska Nagroda Kongresu Kobiet została przyznana Adamowi Bodnarowi.

Przypisy edytuj

  1. Biblioteka Kongresu Kobiet. [dostęp 2013-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-20)].
  2. Walka z nierównościami płacowymi to długotrwały proces. Dania obniżyła lukę płacową z 16 na 13 proc. w ciągu 12 lat. www.wysokieobcasy.pl, 2020-03-04. [dostęp 2020-04-01].
  3. 35 proc. każdej płci na listach. Ustawa kwotowa przyjęta. Newsweek.pl, 2010-12-03. [dostęp 2020-04-01].
  4. Co Polkom po Kongresie Kobiet · Dorota Warakomska · Instytut Obywatelski. Instytut Obywatelski. [dostęp 2020-04-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-27)].
  5. Kongres Kobiet: Lista 18 kobiet wybranych do sejmu i senatu, wspieranych i związanych z Kongresem Kobiet.. Mojawitryna 4, 2019-10-16. [dostęp 2020-04-01].
  6. Kongres Kobiet przygotował ustawę ograniczającą lukę płacową. Test dla rządu. Newsweek.pl. [dostęp 2020-04-01].
  7. Zarząd [online], Stowarzyszenie Kongres Kobiet [dostęp 2024-01-02] (pol.).
  8. Rada Programowa Kongresu Kobiet [online], Stowarzyszenie Kongres Kobiet [dostęp 2024-02-16] [zarchiwizowane z adresu 2011-08-29].
  9. Rezygnacja Jolanty Kwaśniewskiej. [dostęp 2013-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-07)].
  10. Wirtualna Polska Media S.A, Henryka Krzywonos odchodzi z Kongresu Kobiet [online], wiadomosci.wp.pl, 1 kwietnia 2013 [dostęp 2024-02-16] (pol.).
  11. Gabinet Cieni - LISTA CZŁONKIŃ GABINETU CIENI [online], Stowarzyszenie Kongres Kobiet [dostęp 2024-01-02] (pol.).
  12. Henryka Krzywonos kobietą dwudziestolecia. www.gazetaprawna.pl. [dostęp 2020-04-01].
  13. Wirtualna Polska Media S.A: Maria Janion laureatką Nagrody Specjalnej Kongresu Kobiet. ksiazki.wp.pl, 2010-06-18. [dostęp 2020-04-01].
  14. Telewizja Polska S.A: Premier Tusk na Kongresie Kobiet. Gratulował nagrody Oldze Krzyżanowskiej. warszawa.tvp.pl. [dostęp 2020-04-01].
  15. Martyna Bunda: IV Kongres Kobiet zakończony. www.polityka.pl, 20120916T145200+0200. [dostęp 2020-04-01].
  16. Prof. Fuszara laureatką Wielkiej Nagrody V Kongresu Kobiet – Wiadomości. wiadomosci.onet.pl. [dostęp 2020-04-13].
  17. Danuta Hübner laureatką Nagrody Kongresu Kobiet! – Danuta Hübner. danuta-huebner.pl. [dostęp 2020-04-13].
  18. Kongres Kobiet w Warszawie – BABA Lubuskie Stowarzyszenie na Rzecz Kobiet [online], 9 lutego 2024 [dostęp 2024-02-16] (pol.).
  19. Robert Biedroń i Barbara Nowacka laureatami VIII Kongresu Kobiet [ZDJĘCIA] | Polska Times. polskatimes.pl. [dostęp 2020-04-13].
  20. Barbara Nowacka: Olga Tokarczuk, "największa pisarka drugiego sortu, gospodyni wiejska, czarownica" z nagrodą Kongresu Kobiet. www.wysokieobcasy.pl, 2017-09-10. [dostęp 2020-04-13].
  21. Agnieszka Holland laureatką X Kongresu Kobiet w Łodzi [online], Newsweek, 16 czerwca 2018 [dostęp 2024-02-16] (pol.).
  22. Agata Szczęśniak: "Wiarygodna, autentyczna, nieugięta". Prof. Monika Płatek z nagrodą Kongresu Kobiet. Laudacja Agnieszki Holland. oko.press. [dostęp 2020-04-01].
  23. Nagroda XV Kongresu Kobiet [online], Stowarzyszenie Kongres Kobiet [dostęp 2024-02-16] (pol.).
  24. III edycja Plebiscytu 16 Liderek Równości [online], Stowarzyszenie Kongres Kobiet [dostęp 2024-02-15] (pol.).
  25. Magdalena Warchala-Kopeć, III edycja Plebiscytu 16 Liderek Równości [online], www.wysokieobcasy.pl, 27 marca 2022 [dostęp 2024-02-15].
  26. a b I edycja Plebiscytu 16 Liderek Równości [online], Stowarzyszenie Kongres Kobiet [dostęp 2024-02-15] (pol.).
  27. Laureatki II edycji [online], Stowarzyszenie Kongres Kobiet [dostęp 2024-02-15] (pol.).
  28. II edycja plebiscytu 16 Liderek Równości [online], Forbes.pl [dostęp 2024-02-15] (pol.).
  29. a b Monika Borys, Rasa, klasa, płeć i wieś. Feministyczne epistemologie marginesu, „Praktyka Teoretyczna”, 4 (10), 2013, DOI10.14746/prt.2013.4.3.
  30. Krzywonos tłumaczy dlaczego opuściła Kongres Kobiet [online], www.gazetaprawna.pl, 3 kwietnia 2013 [dostęp 2023-04-25] (pol.).
  31. Ewa Charkiewicz, Nie w moim imieniu. O kongresie kobiet polskich [online], www.nowakrytyka.pl, 2009 [dostęp 2023-04-24] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-24] (pol.).
  32. a b Piotr Żuk, Klasizm nasz powszedni [online], Przegląd, 18 marca 2012 [dostęp 2023-04-24] (pol.).
  33. Alicja Lehmann, Socjalny Kongres Kobiet. "Nie mamy wspólnoty z Henryką Bochniarz i Grażyną Kulczyk. Oprócz tego, że mamy macice, nasze życia są inne" [online], poznan.wyborcza.pl, 2018 [dostęp 2023-04-24] (pol.).
  34. Natalia Krzyzanowska, Elityzacja i stygmatyzacja w polskim ruchu kobiet po 1989 r., [w:] Monika I. Dąbkowska (red.), Odkrywając współczesną młodzież: Studia interdyscyplinarne, Wydawnictwu Adam Marszalek, 2015, s. 103-133, ISBN 978-83-8019-272-0.
  35. Ewa Winnicka, Polskie feministki od 1989 do dziś [online], www.polityka.pl, 2011 [dostęp 2023-04-25] (pol.).
  36. Izabela Desperak, Kongres Kobiet, demokracja parytetowa i ruch kobiecy w Polsce, „Przegląd Socjologiczny”, 59 (3), Łódzkie Towarzystwo Naukowe, s. 131-147, ISSN 0033-2356.
  37. Maria Świetlik, Jedna z nas przez cały Kongres Kobiet musiała stać na baczność. Dziewczyny, tak nie wolno! [online], Codziennik Feministyczny, 21 czerwca 2018 [dostęp 2023-04-24] (pol.).
  38. Iga Dzieciuchowicz, Ochroniarki Kongresu Kobiet: „Organizatorka mówiła do nas „głąby”, „idiotki”. To na jej żądanie miałyśmy stać jak roboty przez 16 godzin” [online], Codziennik Feministyczny, 25 czerwca 2018 [dostęp 2023-04-24] (pol.).
  39. Dla Środy praca włożona w Kongres to sposób na samorealizację. Dla ochroniarki 16/h zmiana za głodową stawkę to konieczność [online], Codziennik Feministyczny, 26 czerwca 2018 [dostęp 2023-04-24] (pol.).
  40. Katarzyna Zuchowicz, "Wszyscy czuliśmy się tam jak niewolnicy". Co się działo na Kongresie Kobiet? Ochroniarki oskarżają, jest odpowiedź [online], naTemat.pl, 2018 [dostęp 2023-04-24] (pol.).
  41. Socjalny Kongres Kobiet - postulaty [online], Inicjatywa Pracownicza, 15 kwietnia 2018 (pol.).
  42. Katarzyna Kałaska, Socjalny Kongres Kobiet – czyli miejsce na prawdziwe „Siostrzeństwo”. [online], informator-stolicy.pl, 2023 [dostęp 2023-04-24] (pol.).
  43. Anna J. Dudek, Robert Biedroń o Jacku Jaśkowiaku, laureacie Nagrody Różnorodności: "Uczestniczy w Paradach Równości i dialogu międzyreligijnym" [online], www.wysokieobcasy.pl, 10 września 2017 [dostęp 2023-04-24] (pol.).
  44. IV Kongres Kobiet [online], Kongres Kobiet [dostęp 2023-04-24] (pol.).
  45. a b c Dominika Sitnicka, Magdalena Chrzczonowicz, Kongres Kobiet i nagroda dla Tuska. Nieźle nas urządziłyście, siostry [online], oko.press, 2022 [dostęp 2023-04-24] (pol.).
  46. Adam Stankiewicz, Matysiak: Tusk nie zasłużył na nagrodę Kongresu Kobiet [online], wpolityce.pl [dostęp 2023-04-25] (pol.).
  47. Donald Tusk z jakiegoś powodu otrzymał nagrodę od Kongresu Kobiet dla mężczyzny wspierającego równość [online], Donald.pl [dostęp 2023-04-25] (pol.).
  48. Anna J. Dudek, Fala krytyki po nagrodzie Kongresu Kobiet dla Tuska. Prof. Środa: "To polityczna kalkulacja. Idą wybory" [online], www.wysokieobcasy.pl, 2022 [dostęp 2023-04-24] (pol.).
  49. Ewa Kamińska-Bużałek, Kongres Kobiet nagrodził Donalda Tuska. Jak zdobyć nagrodę [online], ngo.pl, 2022 [dostęp 2023-04-24] (pol.).
  50. Kongres Kobiet nagrodził Tuska. Ubaw w sieci, lewica kpi [online], www.tvp.info, 10 października 2022 [dostęp 2023-04-24] (pol.).
  51. Katarzyna Przyborska, Donald Tusk otrzymał kredyt od Kongresu Kobiet [online], KrytykaPolityczna.pl, 10 października 2022 [dostęp 2023-04-24] (pol.).
  52. Galopujący Major, Nagroda dla Tuska: nowy początek starego sporu w polskim feminizmie [online], KrytykaPolityczna.pl, 12 października 2022 [dostęp 2023-04-24] (pol.).

Linki zewnętrzne edytuj