Konstanty Henszel
Konstanty Henszel (ur. 3 marca 1841 w Miłkach w powiecie dziśnieńskim – zm. grudzień 1903 w Paryżu[1]) – cywilny naczelnik powiatu lidzkiego w powstaniu styczniowym, lekarz, polski działacz narodowy, społeczny i emigracyjny, ziemianin.
Życiorys edytuj
Urodził się w 3 marca 1841 w Miłkach w powiecie dziśnieńskim w majątku dziadka[1]. Syn Ludwika i Stefanii z Puciłowskich. Mieszkał z rodzicami w majątku Wołduciszki w powiecie lidzkim.
Ukończył szkołę w Wilnie i rozpoczął studia medyczne w Moskwie. Po roku studiowania medycyny przeniósł się studia matematyczne, które ukończył w wieku 21 lat[1]. Po powrocie do domu działał w polskich organizacjach konspiracyjnych. Brał udział w organizacji powstańczej. W 1863 w chwili wybuchu powstania styczniowego został powołany na cywilnego naczelnika powiatu lidzkiego[1][2][3]. Odpowiadał za zaopatrzenie powstańców oraz komunikację między oddziałami w powiecie i wydziałem zarządzającym prowincjami Litwy[1][2]. W maju 1863 po bitwie pod Dubiczami uciekł przez Wilno do Paryża[3]. Majątek Wołduciszki skonfiskowano, a ojca zesłano do guberni permskiej[1].
W Paryżu ukończył medycynę, uzyskał tytuł doktora medycyny[1][4]. Działał w polskich organizacjach emigracyjnych we Francji. Był członkiem zarządu polskiej „Instytucji czci i chleba” w Paryżu, wspomagającej polskich emigrantów i weteranów powstania styczniowego na emigracji.
Był lekarzem-wolontariuszem w Towarzystwie Dobroczynności Dam Polskich w Paryżu[5][6]. Działał w Komitecie Pomocy Naukowej w Paryżu, którego celem było wspieranie środkami materialnymi i moralnymi uczącej się polskiej młodzieży[7][8]. Był wydawcą dwutygodnika Przyszłość[6].
Brał udział w wojnie francusko – pruskiej jako lekarz na froncie. Uzyskał obywatelstwo francuskie[1]. W 1901 roku wydał książkę pt O fermentacyi: przyczynek do nauki gospodarstwa domowego[9].
Zmarł w 1903 roku w Paryżu[1]. Pochowany na cmentarzu w Montmorency[10].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i Jakub Gieysztor, Pamiętniki Jakóba Gieysztora z lat 1857-1865, t. 1, Wilno: nakł. Tow. Udz. "Kurjer Litewski", 1913, s. 247,361,395,396.
- ↑ a b Zofia Kowalewska, Dzieje powstania lidzkiego : wspomnienie o Ludwiku Narbucie, Wilno: Wyd. "Dziennika Wileńskiego", 1934, s. 16,19,21,50,65.
- ↑ a b Ziemia lidzka [online], pawet.net [dostęp 2018-11-23].
- ↑ Piotr Daszkiewicz, Polacy odwiedzający paryski gabinet anatomiczny narodowego muzeum historii naturalnej (mnhn) w spisie z lat 1832-1896 [online], 2010, s. 156.
- ↑ Polska w Paryżu : pamiątki i groby polskie, duchowieństwo polskie w Paryżu, instytucje naukowe, filantropijne i wzajemnej pomocy, instytucje narodowe, prasa polska, księgarnia i drukarnie, kolonia polska, przewodnik adresowy, Paryż: Drukarnia Polska S. Nieciuńskiego, 1889, s. 39-40.
- ↑ a b Tygodnik Naukowy i Literacki R.1 Nr 15, Lwów: Bronisław Zamorski, 14 kwietnia 1866, s. 148.
- ↑ Andrzej Mężyński, Stowarzyszenie Pomocy Naukowej w emigracji (1868-1880) w koncepcji Jana Działyńskiego, 1974.
- ↑ Antoni Karbowiak, Dzieje edukacyjne Polaków na obczyźnie, Lwów: Gubrynowicz i Syn, 1910, s. 108.
- ↑ Konstanty Henszel, O fermentacyi : przyczynek do nauki gospodarstwa domowego, Poznań: Nakładem Biblioteki Kórnickiej, 1901.
- ↑ Jerzy Skowronek, Cmentarz polski w Montmorency, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986, s. 92,153,188, ISBN 83-06-01319-0.