Wikipedia

Kontrakt jamalski

Seria porozumień między władzami RP i FR

Kontrakt jamalski – ogół porozumień zawartych w latach 1993–2010 na szczeblu rządowym między Polską a Rosją i na szczeblu przedsiębiorstw-operatorów między Polskim Górnictwem Naftowym i Gazownictwem (PGNiG; Polska) a Gazpromem (Rosja) regulujących budowę gazociągu Jamał-Europa, a następnie dostawy w latach 2000–2022 za jego pomocą gazu ziemnego z Rosji do Polski i jego dalszy tranzyt przez terytorium tej ostatniej.

Gazociąg Jamał-Europa

Umowy konstytuujące porozumienie edytuj

Porozumienia na szczeblu międzypaństwowym edytuj

  • Porozumienie między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o budowie systemu gazociągów dla tranzytu gazu rosyjskiego przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i dostawach gazu rosyjskiego do Rzeczypospolitej Polskiej, sporządzone w Warszawie dnia 25 sierpnia 1993 r. (zatwierdzone po stronie polskiej uchwałą Nr 76/93 Rady Ministrów z dnia 14 września 1993), które weszło w życie 21 września 1993[1];
  • Protokół między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej w sprawie przedsięwzięć organizacyjnych zmierzających do zapewnienia realizacji Porozumienia między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o budowie systemu gazociągów dla tranzytu gazu rosyjskiego przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i dostawach gazu rosyjskiego do Rzeczypospolitej Polskiej, sporządzone w Warszawie dnia 25 sierpnia 1993 r. (z 18 lutego 1995, zatwierdzony po stronie polskiej uchwałą Nr 111/95 Rady Ministrów z dnia 18 sierpnia 1995)[2];
  • Protokół Dodatkowy do Porozumienia między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o budowie systemu gazociągów dla tranzytu gazu rosyjskiego przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i dostawach gazu rosyjskiego do Rzeczypospolitej Polskiej, sporządzone w Warszawie dnia 25 sierpnia 1993 r. (z 12 lutego 2003, zatwierdzony po stronie polskiej uchwałą Nr 26/2003 Rady Ministrów z dnia 4 lutego 2003)[3];
  • Protokół o wniesieniu zmian do Porozumienia między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o budowie systemu gazociągów dla tranzytu rosyjskiego gazu przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i dostawach rosyjskiego gazu do Rzeczypospolitej Polskiej, z 25 sierpnia 1993 r., podpisany w Warszawie dnia 29 października 2010 r.[4];
  • Protokół o wniesieniu zmian do Protokołu Dodatkowego do Porozumienia między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o budowie systemu gazociągów dla tranzytu gazu rosyjskiego przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i dostawach gazu rosyjskiego do Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 sierpnia 1993 r., podpisanego 12 lutego 2003 roku, podpisany w Warszawie dnia 29 października 2010 r.[5]

Porozumienia na szczeblu przedsiębiorstw-operatorów edytuj

  • kontrakt kupna-sprzedaży z 25 września 1996 zawarty pomiędzy PGNiG i Gazprom Eksport;
  • kontrakt na przesył z 17 maja 1995 zawarty między EuRoPol Gaz i Gazprom Eksport;
  • kontrakt na przesył z 1 lipca 2004 zawarty między EuRoPol Gaz i PGNiG;
  • umowa o powierzeniu obowiązków operatora (na obszarze Polski) z 25 października 2010 zawarta między EuRoPol Gaz a Operatorem Gazociągów Przesyłowych Gaz-System[6].

Historia edytuj

Porozumienie z 1993 r. zakładało budowę systemu gazociągów tranzytowych dostosowanych do maksymalnego rocznego przesyłu gazu ziemnego rzędu 67 mld m³, z czego dla odbiorcy polskiego zagwarantowano (narastająco) 14 mld m³, wartość oczekiwaną do uzyskania w 2010[7]. Spółka prawa handlowego zajmująca się budową i późniejszą eksploatacją gazociągu – EuRoPol Gaz (struktura udziałowa: 48% – PGNiG, 48% – Gazprom, 4% – Gas-Trading) – operowała od jesieni 1993 (23 września – zawiązanie spółki; 15 grudnia – uzyskanie osobowości prawnej)[8]. Budowa I nitki gazociągu (pozwalająca na maksymalny roczny przesył rzędu 32,96 mld m³) trwała w latach 1994–1999, pierwotnie partycypacja pieniężna strony polskiej miała zamknąć się w koszcie do 350 mln dolarów, jednak ostatecznie w 2003 r. strona polska zapłaciła 150 mln dolarów[9].

Kontrakt zawarty na okres 25 lat między PGNiG a Gazprom Export w 1996 r. ustalał w systemie take-or-pay wysokość dostaw, które rozpoczęły się w 2000 r., na łącznie 250 mld m³ (faktycznie 232,32 mld m³; maksymalnie od 2010 r. na poziomie 13,44 mld m³ rocznie)[10].

W związku z renegocjacjami polsko-rosyjskimi z 2003 r. w podpisanym wówczas protokole dodatkowym dokonano zmniejszenia łącznej wysokości dostaw do poziomu 161,4 mld m³ (tj. o 30,5%; maksymalnie od 2015 na poziomie 9 mld m³), wydłużając równocześnie o jeden rok (do 2022) okres obowiązywania kontraktu[11].

W toku kolejnych negocjacji z lat 2009–2010 Polska i Rosja podpisały 29 października 2010 protokoły wprowadzające zmiany do poprzednich ustaleń – zwiększono roczną wysokość dostaw począwszy od 2010 r., maksymalnie od 2012 r. na poziomie 11 mld m³[12].

W listopadzie 2014 PGNiG wystąpiło do Gazpromu o zmianę formuły cenowej, do czego zgodnie z zapisami kontraktu miała prawo[13][14]. W maju następnego roku zakończył się bez powodzenia okres negocjacyjny w tej kwestii, co przełożyło się na skierowanie sporu do sztokholmskiego trybunału arbitrażowego[15]. Jednak dopiero w lutym 2016 PGNiG złożyła skuteczny pozew do Trybunału Arbitrażowego w Sztokholmie w sprawie sposobu rozliczania opłat[13][16][14]. Trybunał ten w czerwcu 2018 w częściowym orzeczeniu uznał roszczenia PGNiG za zasadne[15], a 30 marca 2020 wydał ostateczny wyrok, korzystny dla PGNiG, co pozwoliło podpisać 15 czerwca 2020 porozumienie, gwarantujące PGNiG zwrot do 1 lipca 2020 nadpłaty za lata 2014–2020 w wysokości około 1,5 mld dolarów[17]. Wcześniej, 15 listopada 2019 PGNiG przekazało Gazpromowi oświadczenie woli zakończenia obowiązujących umów do 31 grudnia 2022[18].

27 kwietnia 2022 o godzinie 8:00 Gazprom wstrzymał dostawy gazu do Polski w ramach kontraktu jamalskiego[19].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Porozumienie między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o budowie systemu gazociągów dla tranzytu gazu rosyjskiego przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i dostawach gazu rosyjskiego do Rzeczypospolitej Polskiej, sporządzone w Warszawie dnia 25 sierpnia 1993 r., „Monitor Polski”, nr 46, 2011, poz. 512; Informacja Rządu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie renegocjacji Traktatu Gazowego z Rosją w oparciu o raport Najwyższej Izby Kontroli, Warszawa 2005, s. 3–4, 21.
  2. ↑ Protokół między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej w sprawie przedsięwzięć organizacyjnych zmierzających do zapewnienia realizacji Porozumienia między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o budowie systemu gazociągów dla tranzytu gazu rosyjskiego przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i dostawach gazu rosyjskiego do Rzeczypospolitej Polskiej, sporządzone w Warszawie dnia 25 sierpnia 1993 r., „Monitor Polski”, nr 46, 2011, poz. 514; Informacja Rządu Rzeczypospolitej Polskiej... ↓, s. 4, 21–22.
  3. ↑ Protokół Dodatkowy do Porozumienia między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o budowie systemu gazociągów dla tranzytu gazu rosyjskiego przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i dostawach gazu rosyjskiego do Rzeczypospolitej Polskiej, sporządzone w Warszawie dnia 25 sierpnia 1993 r., „Monitor Polski”, nr 46, 2011, poz. 516; Informacja Rządu Rzeczypospolitej Polskiej... ↓, s. 9, 22.
  4. ↑ Protokół o wniesieniu zmian do Porozumienia między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o budowie systemu gazociągów dla tranzytu rosyjskiego gazu przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i dostawach rosyjskiego gazu do Rzeczypospolitej Polskiej, z 25 sierpnia 1993 r., podpisany w Warszawie dnia 29 października 2010 r., „Monitor Polski”, nr 46, 2011, poz. 518; Wystąpienie pokontrolne (KGP-4101-05-01/2011), Warszawa 2013, s. 1–2.
  5. ↑ Protokół o wniesieniu zmian do Protokołu Dodatkowego do Porozumienia między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o budowie systemu gazociągów dla tranzytu gazu rosyjskiego przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i dostawach gazu rosyjskiego do Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 sierpnia 1993 r., podpisanego 12 lutego 2003 roku, podpisany w Warszawie dnia 29 października 2010 r., „Monitor Polski”, nr 46, 2011, poz. 519; Wystąpienie pokontrolne ↓, s. 1–2.
  6. ↑ Protokół o wniesieniu zmian do Porozumienia między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej... ↓.
  7. ↑ Porozumienie między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej... ↓; Informacja Rządu Rzeczypospolitej Polskiej... ↓, s. 4.
  8. ↑ T. Kubacka, Kompendium wiedzy o przedsiębiorstwie energetycznym SGT EuRoPol Gaz, „Biuletyn Urzędu Regulacji Energetyki”, nr 2 (40), 2005, s. 8.
  9. ↑ Informacja Rządu Rzeczypospolitej Polskiej... ↓, s. 13–14; T. Kubacka, Kompendium wiedzy o przedsiębiorstwie... ↓, s. 10.
  10. ↑ Informacja Rządu Rzeczypospolitej Polskiej... ↓, s. 4, 10 (przyp. 1), 11.
  11. ↑ Protokół Dodatkowy do Porozumienia między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej... ↓; Informacja Rządu Rzeczypospolitej Polskiej... ↓, s. 11.
  12. ↑ Protokół o wniesieniu zmian do Protokołu Dodatkowego do Porozumienia między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej... ↓; Wystąpienie pokontrolne ↓, s. 1–2.
  13. ↑ a b Trybunał Arbitrażowy w Sztokholmie orzekł niższą cenę gazu od Gazpromu dla PGNiG – SERWIS INFORMACYJNY CIRE 24 [online], www.cire.pl [dostęp 2022-01-09].
  14. ↑ a b Zwycięstwo PGNiG: Trybunał Arbitrażowy w Sztokholmie orzekł niższą cenę gazu od Gazpromu dla PGNiG – Portal korporacyjny [online], pgnig.pl [dostęp 2022-01-09].
  15. ↑ a b Rewolucja na Jamale. Kuriozalna umowa z Gazpromem przechodzi do historii [ANALIZA] [online], energetyka24.com [dostęp 2022-01-09] (pol.).
  16. ↑ PGNiG wygrało arbitraż z Gazpromem ws. cen gazu. Odzyska miliardy? [online], Forbes.pl [dostęp 2022-01-09] (pol.).
  17. ↑ 15.06.2020 PGNiG zawarło aneks do kontraktu jamalskiego [online], Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA – pgnig.pl [dostęp 2022-01-01].
  18. ↑ 15.11.2019 Oświadczenie woli zakończenia Kontraktu Jamalskiego z dniem 31 grudnia 2022 roku [online], Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA – pgnig.pl [dostęp 2022-01-01].
  19. ↑ Wszystko, co musisz wiedzieć o wstrzymaniu dostaw gazu przez Rosję [online], com.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kontrakt_jamalski&oldid=73588732”