Wikipedia

Kontrola prokuratorska

Kontrola prokuratorska – kontrola administracyjna sprawowana przez prokuratora wynikająca z podstawowego zadania prokuratury (strzeżenia praworządności). Jej pierwowzorem była wprowadzona w 1922 radziecka prokuratorska kontrola przestrzegania prawa, którą wprowadzono w systemach prawnych pozostałych państw bloku wschodniego[1]. W Polsce zakres tej kontroli był kilkukrotnie zmieniany.

Prawo polskie do 1990 edytuj

Kontrola prokuratorska została wprowadzona do polskiego systemu prawa w 1950 ustawą o Prokuraturze RP[2] (tzw. „nadzór ogólny prokuratury”[3]). Postalinowska ustawa o Prokuraturze PRL[4] wprowadziła „prokuratorską kontrolę przestrzegania prawa”[3].

Prawo polskie od 1990 edytuj

Podstawa prawna i zakres edytuj

Od 1990 kontrola prokuratorska jest w Polsce wewnątrzadministracyjną[5] (z przerwą w latach 2010–2016) kontrolą legalności, sprawowaną przez Prokuratora Generalnego i podległych mu prokuratorów. Jej podstawą były przepisy ustawy o prokuraturze i ustawy – Prawo o prokuraturze[6], a także kodeksu postępowania administracyjnego (k.p.a.)[7] i ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (p.p.s.a.)[8]. Kontrola ta obejmuje dwa zakresy: sprawy rozstrzygane przez organy administracyjne poprzez wydanie decyzji administracyjnej (kontrola stosowania prawa) oraz sprawy znajdujące się poza zakresem postępowania administracyjnego (kontrola stanowienia prawa)[9].

Kontrola aktów stosowania prawa edytuj

Prokurator może podjąć kontrolę w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem, zwracając się do właściwego organu administracji publicznej o wszczęcie postępowania[10]. Może też, w celu zapewnienia, aby postępowanie i rozstrzygnięcie sprawy było zgodne z prawem, dołączyć do postępowania w każdym jego stadium[11]. Prokuratorowi przysługują prawa strony w postępowaniu administracyjnym, przy czym jest uprzywilejowany w stosunku do strony[12]. Do dyspozycji prokuratora są następujące środki prawne:

  • sprzeciw od decyzji ostatecznej – nadzwyczajny środek prawny przysługujący wyłącznie prokuratorowi[13];
  • skarga na decyzję do sądu administracyjnego – w przedłużonym, sześciomiesięcznym terminie[14].

Ponadto Prokurator Generalny może występować z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego lub sporu o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego a terenowymi organami administracji rządowej przez sąd administracyjny[15].

Kontrola aktów stanowienia prawa edytuj

Prokurator Generalny może wystąpić z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie zgodności z Konstytucją lub ustawą aktów określonych w art. 188 Konstytucji[16]. W przypadku, gdy uchwała organu jednostki samorządu terytorialnego czy też rozporządzenie wojewody są niezgodne z prawem, prokurator zwraca się do organu, który je wydał o ich zmianę, uchylenie albo wnioskuje o to do odpowiedniego organu nadzorczego lub sądu administracyjnego[17]. Organy administracji państwowej mają obowiązek udzielenia pomocy w wypełnianiu zadań prokuratury.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Jaworska-Dębska 2009 ↓, s. 524.
  2. ↑ Ustawa z dnia 20 lipca 1950 r. o Prokuraturze Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1950 r. nr 38, poz. 346)
  3. ↑ a b Wiesław Czerwiński, Niektóre aspekty udziału prokuratora w postępowaniu administracyjnym [online] [dostęp 2016-04-08].
  4. ↑ Ustawa z dnia 14 kwietnia 1967 r. o Prokuraturze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. z 1967 r. nr 13, poz. 55)
  5. ↑ Funkcję Prokuratora Generalnego pełni minister właściwy ds. sprawiedliwości, a prokuratura wchodzi w skład działu sprawiedliwości. Jaworska-Dębska 2009 ↓, s. 524
  6. ↑ Ustawa z dnia 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze (Dz.U. z 2022 r. poz. 1247)
  7. ↑ Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2022 r. poz. 2000)
  8. ↑ Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2023 r. poz. 1634)
  9. ↑ Jaworska-Dębska 2009 ↓, s. 525.
  10. ↑ Art. 182 k.p.a.
  11. ↑ Art. 183 k.p.a.
  12. ↑ Art. 188 k.p.a. Jaworska-Dębska 2009 ↓, s. 526
  13. ↑ Art. 184 k.p.a.
  14. ↑ Art. 53 § 3 p.p.s.a. Prokurator, który wniósł skargę, nie może z tych samych przyczyn wnieść sprzeciwu. Art. 189 k.p.a.
  15. ↑ Art. 22 § 3 k.p.a.
  16. ↑ Art. 191 ust. 1 Konstytucji RP
  17. ↑ Art. 70 pr. prok.

Bibliografia edytuj

  • Zofia Duniewska i inni, Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, Warszawa: Difin, 2009, ISBN 978-83-7641-067-8.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kontrola_prokuratorska&oldid=71066216”