Wikipedia

Kopalnia Węgla Kamiennego „Boże Dary”

Kopalnia Węgla Kamiennego Boże Dary (do 1937 roku Böer[1]) – kopalnia węgla kamiennego w Katowicach, która została założona w 1901 i działała jako samodzielny zakład do 1 stycznia 1976 roku. Zbudowana przez książąt pszczyńskich w latach 1901-1903, na ich terenach należących wówczas do terenu Podlesia, w pobliżu Kostuchny, w celu eksploatacji w innym miejscu pokładu Emanuel, tego samego, który eksploatowała przemysłowo od połowy XVIII w. inna kopalnia książąt, Emanuelssegen (Murcki).

Kopalnia Węgla Kamiennego Boże Dary
Ilustracja
Kopalnia „Boże Dary” (dawna kopalnia „Böer”) na fotografii z okresu dwudziestolecia międzywojennego
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Adres

40-750 Katowice
ul. Boya Żeleńskiego 95

Data założenia

1901

Data likwidacji

1 stycznia 1976 połączenie z KWK Murcki, 2015 kopalnia przekazana do SRK

Forma prawna

przedsiębiorstwo państwowe, spółka akcyjna

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „KWK Boże Dary”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „KWK Boże Dary”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „KWK Boże Dary”
Ziemia50°10′50″N 19°00′26″E/50,180556 19,007222
KWK Murcki − rejon „Boże Dary”
KWK Murcki − rejon "Boże Dary"

Historia edytuj

Budowana w latach 1901–1903 kopalnia już w 1902 roku rozpoczęła wydobycie. Nazwano ją Böer, na cześć inspektora górniczego (Bergasessor) nazwiskiem Böer[2]. W 1913 roku kopalnia wydobyła 709 732 tony węgla. Wokół niej powstało osiedle górnicze o nazwie Böerschächte wzdłuż dzisiejszej ul. Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Rozwój kolonii finansowany był przez przedsiębiorstwo, stanowiące przykład modelowej wówczas kolonii robotniczej. Do 1923 r. osiedle podlegało bezpośrednio administracji dworskiej książąt, a po dokonanej wtedy w II Rzeczypospolitej reformie włączono je do Kostuchny. W 1937 roku kopalni zmieniono nazwę na Boże Dary[1], zmieniono także nazwy szybów: Emanuel na Książę Maria, Książę na Harcerski, Hans Heinrich na Harcerski I[1]. Wydobywała ona wówczas ok. 420 000 ton węgla.

Po nacjonalizacji kopalnię włączono do Mikołowskiego Zjednoczenia przemysłu węglowego, po reorganizacji, od 1 stycznia 1947, do Jaworznicko-Mikołowskiego ZPW. W 1947 do kopalni przyłączano kopalnię Murcki, zachowując nazwę Boże Dary, rok później ponownie je rozłączono. W 1970 r. kopalnia wydobyła 930 730 ton węgla. Wyczerpywanie się zasobów eksploatowanych przez kopalnię Murcki spowodowało, że od 1 stycznia 1976 r. połączono obie kopalnie. Formalnie Boże Dary włączono do kopalni Murcki, zachowując w ten sposób tradycje najstarszej prawdopodobnie kopalni węgla na Górnym Śląsku[3]. Faktycznie kompleks wydobywczo-przetwórczy przeniesiono stopniowo na teren byłej już kopalni Boże Dary.

18 lipca 1956 roku miała tu miejsce największa katastrofa górnicza w historii KWK Boże Dary, w wyniku której śmierć poniosło 24 górników i ratowników górniczych. 1 grudnia 2006 r. w 50 rocznicę tej tragedii, w kaplicy św. Barbary na terenie kopalni odsłonięto pamiątkową tablicę upamiętniającą tamto wydarzenie.

1 lipca 2015 roku część kopalni została przejęta przez Spółkę Restrukturyzacji Kopalń w celu likwidacji tejże części, gdzie wydobycie węgla bardzo niskiej jakości stało się nieopłacalne[4]. Przy KHW pozostaje część Bożych Darów, która jest potrzebna, by móc sięgnąć po złoża siodłowe, poniżej 1000 m. Obecni pracownicy, którzy nie skorzystali z odpraw zostaną przydzieleni do innych ruchów, jak np. Staszic czy Wujek.

Pracownicy kopalni edytuj

W kopalni Boże Dary jako rębacz pracował późniejszy pisarz i aktor Jan Himilsbach[5].

Obiekty zabytkowe edytuj

Budynki zespołu Kopalni Węgla Kamiennego „Murcki” − rejon „Boże Dary” zostały objęte ochroną konserwatorską[6]; są to[7][8]:

  • budynek biurowy i cechowni,
  • budynek rozdzielni,
  • budynek dawnej kotłowni (obecnie warsztatowy),
  • budynek dawnej łaźni,
  • budynek związków zawodowych,
  • dwa budynki warsztatowe,
  • biura i warsztaty szybowe.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Zmiany nazw kopalń zakładów ks. Pszczyńskiego. „Śląski Kurjer Poranny”, s. 17, 1937-03-28. 
  2. ↑ Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1: Górny Śląsk, Łódź 2022, s. 60-63.
  3. ↑ Adam Frużyński: Kopalnie węgla kamiennego w Polsce. Łodź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2012, s. 176-178. ISBN 978-83-7729-139-9.
  4. ↑ Spółka Restrukturyzacji Kopalń Spółka Akcyjna w Bytomiu Oddział w Katowicach Kopalnia Węgla Kamiennego „Boże Dary”. Spółka Restrukturyzacji Kopalń, 2015. [dostęp 2017-11-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-20)].
  5. ↑ Magdalena Dubrowska, „Gazeta Wyborcza”, Magazyn Stołeczny, 30.08.2013, s.8.
  6. ↑ Urząd Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. (pol.) www.bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-06-01]
  7. ↑ Urząd Miasta Katowice: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego południowych dzielnic miasta Katowice. www.bip.katowice.eu. [dostęp 2011-06-01]. (pol.).
  8. ↑ Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-06-01]. (pol.).

Bibliografia edytuj

  • Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna "Artur", 1996, s. 71, 72, 133−137. ISBN 83-905115-0-9.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kopalnia_Węgla_Kamiennego_„Boże_Dary”&oldid=72004171”