Wikipedia

Kopalnia Węgla Kamiennego „Kleofas”

polska kopalnia w Katowicach
(Przekierowano z Kopalnia Węgla Kamiennego Kleofas)

Kopalnia Węgla Kamiennego Kleofas – kopalnia węgla kamiennego działająca od 1845[2] do listopada 2004 roku[3], znajdująca się w Katowicach, której szyby znajdowały się na terenach trzech dzielnic: Dąb (szyb kopalni Gottwald), Osiedle Witosa i Załęże, a także w Chorzowie-Batorym (dawny szyb Ulrich). Pod koniec funkcjonowania była częścią Katowickiego Holdingu Węglowego.

Kopalnia Węgla Kamiennego Kleofas
Ilustracja
Kopalnia od strony torów kolejowych przed wyburzeniem
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Siedziba

Katowice

Data założenia

1840[1]

Data likwidacji

4 marca 2004

Zatrudnienie

1 514 (marzec 2004)

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Kopalnia Węgla Kamiennego ''Kleofas''”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Kopalnia Węgla Kamiennego ''Kleofas''”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kopalnia Węgla Kamiennego ''Kleofas''”
Ziemia50°16′06,3394″N 18°58′01,2565″E/50,268428 18,967016
Multimedia w Wikimedia Commons

Historia edytuj

 
KWK Kleofas od strony ulicy Obroki
 
Teren kopalni po wyburzeniach - widok w kierunku torów kolejowych

Kopalnia Cleophas (Kleofas) powstała w 1840 roku, natomiast jej eksploatację rozpoczęto pięć lat później. W 1855 roku połączono ją z polami górniczymi i kopalniami: Adam, Eva, Joseph, Jenny i Rinaldo. Kopalnia w jednej połowie należała do Karola Goduli[4], a w drugiej do żydowskiego kupca i przedsiębiorcy z Bytomia, dzierżawcy folwarku w Bogucicach – Loebla Freunda, a następnie do dyrektora dóbr hrabiego Andreasa Marii von Renarda ze Strzelec Opolskich – Karola Neumanna. Kopalnię, która w 1867 roku została zatrzymana, od spadkobierczyni Goduli, Joanny Gryzik-Schaffgotsch kupiła w 1880 roku firma Georg von Giesches Erben. W 1881 roku rozpoczęto głębienie nowych szybów Walter i Recke[5], a w 1886 roku kopalnię uruchomiono ponownie. Dziewięć lat później, gdy na początku marca trwał strajk górników Zagłębia w Karwinie firma spadkobierców Gieschego wykorzystywała nadarzającą się koniunkturę do zwiększenia zysków wybudowano jeszcze kolejny szyb Frankenberg[5].

Osobny artykuł: Katastrofa górnicza w kopalni Kleofas.

W dniu 3 marca 1896 roku wybuchł pożar, w wyniku którego zginęło około 110 górników[6]. Pochowano ich na cmentarzu przy obecnej ulicy Brackiej. W 1887 roku wybudowano pierwszy wodociąg w Katowicach, doprowadzający wodę do miasta z kopalni Kleofas[7].

Pole kopalniane kopalni Kleofas zostało w następnych latach powiększone przez zakup sąsiednich pól i w 1926 roku jego powierzchnia wynosiła 10,233 km². W tym czasie załoga liczyła około 2,5 tys. osób, a wydobycie wynosiło ok. 750 tys. ton rocznie[5].

1 kwietnia 1974 roku kopalnia Kleofas została połączona z kopalnią Gottwald[2]. Decyzję o likwidacji kopalni podjęto 4 marca 2004 roku, głównie ze względu na duże zagrożenie tąpaniami, a także z przyczyn ekonomicznych. Wydobycie zakończono w listopadzie 2004 roku[8]. Pozostawiono szyb Fortuna II, który przekształcono w pompownię głębinową Kleofas[9], która jest obsługiwana przez Centralny Zakład Odwadniania Kopalń, oddział Spółki Restrukturyzacji Kopalń[10].

Obiekty zabytkowe edytuj

Obiekty znajdujące się na terenie kopalni (ulica Obroki 77) będące świadectwem kultury materialnej zostały objęte ochroną konserwatorską[11][12][13].

Zabudowania kopalni w rejonach przy ul. Feliksa Bocheńskiego (szyby wentylacyjne wschodnie I i II) i w rejonie Gottwald (teren Silesia City Center) także objęto ochroną konserwatorską[14].

Dawna wieża wyciągowa szybu Wschodniego II została wpisana do rejestru zabytków 23 października 2010 (nr rej.: A/321/10).

Przypisy edytuj

  1. ↑ Data nadania pola górniczego.
  2. ↑ a b Jaros 1984 ↓.
  3. ↑ . To koniec kopalni Kleofas. katowice.gazeta.pl, 2004-03-04. [dostęp 2014-04-26]. (pol.).
  4. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 22. ISBN 978-83-7729-021-7.
  5. ↑ a b c Nałęcz-Gostomski Władysław: Dzieje i rozwój Wielkich Katowic jako ośrodka górnośląskiego przemysłu i stolicy autonomicznego Województwa Śląskiego, wyd. Magistrat Wielkich Katowic, Katowice 1926, s. 148
  6. ↑ Red. Aleksandra Niesyto, Cmentarze Katowic. Muzeum Historii Katowic, wyd. I, Katowice 1997, s. 39.
  7. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 42. ISBN 978-83-7729-021-7.
  8. ↑ Przemysław Gluma: Kopalnia Kleofas zakończyła swój długi żywot. Polska Press, 2004-11-19. [dostęp 2016-12-27].
  9. ↑ Tomasz Szymczyk: Alfabet kopalń Śląska i Zagłębia: K jak Kleofas. Dziennik Zachodni, 2016-07-17. [dostęp 2017-12-13].
  10. ↑ Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A.: „Projekt techniczny wyzbrojenia szybu „Fortuna II” Pompowni „Kleofas”” „Jan Kanty” dla Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A. Oddziału Centralny Zakład Odwadniania Kopalń”. Spółka Restrukturyzacji Kopalń, 2017-05-11, s. [5].
  11. ↑ Urząd Miasta Katowice: UCHWAŁA NR XI/184/11 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 22 czerwca 2011 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru Osiedla Tysiąclecia w Katowicach.. www.bip.katowice.eu. [dostęp 2011-06-20]. (pol.).
  12. ↑ PROJEKT ARCHITEKTONICZNO−BUDOWLANY: Remont budynku nadszybia szybu "Fortuna III". www.srk.com.pl. [dostęp 2011-06-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-31)].
  13. ↑ Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-06-20]. (pol.).
  14. ↑ Urząd Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. (pol.) www.bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-06-20]

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kopalnia_Węgla_Kamiennego_„Kleofas”&oldid=72653621”