Korek (surowiec)

surowiec

Korek – nieprzepuszczalny, utrzymujący się na wodzie, elastyczny i ognioodporny materiał, otrzymywany z kory dębu korkowego (endemicznego dla Europy południowo-zachodniej i Afryki północno-zachodniej). Składa się głównie z wysyconej suberyną tkanki korkowej. Używany przede wszystkim do produkcji korków do butelek.

Panel korkowy (z granulatu)
Korki od butelek z winem, wycinane z litej płyty
Korek od butelki z winem (wykonany z prasowanego granulatu)

Obserwacje mikroskopowe korka przez Roberta Hooke'a doprowadziły do odkrycia komórki[1].

Pochodzenie edytuj

Około połowy rocznej produkcji korka pochodzi z Portugalii[2].

Na świecie jest ok. 2 200 000 hektarów lasu korkowego, z tego 32,4% w Portugalii i 22,4% w Hiszpanii. Roczna produkcja wynosi ok. 300 000 ton, w tym 52,5% pochodzi z Portugalii, 29,5% z Hiszpanii, a 5,5% z Włoch[3]. W Portugalii w latach 60. XX w. ok. 25 % powierzchni lasów zajmowały plantacje dębu korkowego[4].

Przemysł korkowy jest zwykle uważany za przyjazny dla środowiska[5]. Drzewa żyją nawet 200 lat, a korek można z nich pozyskiwać co ok. 10–12 lat. Ponadto korek jest łatwy w recyklingu. Dąbrowy z dębem korkowym dodatkowo przeciwdziałają pustynnieniu i są miejscem życia zagrożonych gatunków[6], np. rysia iberyjskiego.

Pozyskiwanie edytuj

 
Pozyskiwanie korka w południowej Hiszpanii

Korek pozyskuje się w okresie od początku maja do końca sierpnia, gdy kora łatwiej się oddziela, nie uszkadzając rośliny. Najczęściej robi się to w czerwcu i lipcu, najcieplejszych i najsuchszych miesiącach lata[4]. Pierwszy raz robi się to, gdy drzewo ma 25–30 lat i obwód przynajmniej 60 cm. Kolejne zbiory można wykonywać co 10 lat (minimalny okres wymagany prawnie), z tym, że dopiero trzeci zbiór daje surowiec pełnowartościowy. Przy każdym kolejnym zbiorze jakość korka rośnie. Proces ten kończy się, gdy drzewo osiąga wiek 100-150 lat[4].

Korę oddziela się bardzo ostrą siekierą, wykonując jedno poziome cięcie dookoła rośliny i dwa-trzy pionowe. Następnie wsuwa się płaski trzonek siekiery między korę a drzewo i używa go jako dźwigni.

Surowe płaty kory przez 4 lub 5 miesięcy pozostają pod wpływem naturalnych czynników klimatycznych (temperatura, deszcz i in.), co prowadzi do zamykania się porów korka po wewnętrznej stronie kory. Następnie korę gotuje się przez ok. 40 minut, aby korek nabrał giętkości i miękkości. Po wysuszeniu może on być stosowany jako materiał do produkcji różnych wyrobów[4].

Wykorzystanie edytuj

 
Korek pokryty werniksem może być wykorzystany jako podłoga.

Elastyczność i nieprzepuszczalność korka sprawiają, że jest świetnym materiałem na korki do butelek, np. od wina czy szampana. Ok. 60% korka przetwarzane jest w ten sposób. Część korków wykonuje się również z prasowanego granulatu korkowego, powstającego jako odpad przy wycinaniu korków z płyt.

Niska gęstość pozwala na wykorzystanie go do produkcji spławików i rączek od wędek (zamiast neoprenu).

Bąbelkowa struktura i ognioodporność pozwalają na wykorzystanie go do izolacji akustycznej i termicznej ścian, podłóg i sufitów domów. Produkuje się z niego też tablice korkowe oraz materiały podłogowe. Tego rodzaju wyroby prasuje się zwykle z granulatu korkowego[4], uzyskiwanego z gorszej jakości materiału lub odpadów z produkcji korków.

Granulki korkowe mogą być również wymieszane z betonem. Taki beton ma niższe przewodnictwo cieplne, niższą gęstość i dobrze absorbuje energię[7].

Inne edytuj

 
Batuta z korkową rączką

Korek jest stosowany również:

  • w instrumentach muzycznych, przede wszystkim dętych, aby połączyć elementy konstrukcji; z korka wykonuje się też rączki batut
  • jako wypełnienie piłek do baseballu i krykieta
  • wewnątrz butów dla zwiększenia komfortu, w tym lepszej izolacji cieplnej
  • jako hełm korkowy

Przypisy edytuj

  1. Robert Hooke. [dostęp 2011-06-30]. (ang.).
  2. J. L. Calheiros e Meneses, President, Junta Nacional da Cortiça, Portugal: The cork industry in Portugal. www.uwec.edu. [dostęp 2011-07-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-12)]. (ang.).
  3. Cork Information Bureau: Cork Sector In Numbers. 2010, s. 5. [dostęp 2011-07-02].
  4. a b c d e (bs). Korek z Portugalii. „Poznaj Świat”. R. XII (nr 5 (138)), s. 40, maj 1964. Polskie Towarzystwo Geograficzne. (pol.). 
  5. Skidmore, Sarah, USA Today (August 26, 2007). "Stopper pulled on cork debate"
  6. BBC.com: Urging vintners to put a cork in it. [w:] Paul Henley [on-line]. news.bbc.co.uk, 18 września 2008. [dostęp 2011-07-02]. (ang.).
  7. S. R. Karade: An Investigation of Cork Cement Composites (PhD Thesis. BCUC. Brunel University, UK). 2003. (ang.).

Bibliografia edytuj

Zobacz też edytuj

Linki zewnętrzne edytuj