Korniaktów Południowy
 |
Ten artykuł od 2011-12 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Korniaktów Południowy – wieś w Polsce, położona w województwie podkarpackim, w powiecie łańcuckim, w gminie Białobrzegi[5][4].
| wieś | |
 Kościół parafialny w Korniaktowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
596[2] |
| Strefa numeracyjna |
17 |
| Kod pocztowy |
37-114[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RLA |
| SIMC |
0643755[4] |
Położenie na mapie gminy Białobrzegi  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu łańcuckiego  | |
 50°05′50″N 22°21′51″E/50,097222 22,364167[1]
| |
Miejscowość jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii pw. Matki Bożej Różańcowej.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.
Części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0643761 | Bycze Jajo | część wsi |
| 0643778 | Jawornik | część wsi |
| 0643784 | Podłącze | część wsi |
| 0643790 | Zakarczmie | część wsi |
Położenie geograficzne edytuj
Korniaktów Południowy jest położony w całości na terenie Pradoliny Podkarpackiej. Obszar ten ma charakter rolniczy, a grunty orne położone w sąsiedztwie koryta Wisłoka są okresowo zalewane. W kierunku południowym rozpościera się malowniczy widok na wzgórza Podgórza Rzeszowskiego. Rozległe tereny łąkowe i polne urozmaicane są meandrami Starego Wisłoka, zwane Wisłoczyskami.
Korniaktów Południowy dzieli się na kilka przysiółków: Bycze Jajo, Jawornik, Zakarczmie, Podłącze. Pod względem transportowym Korniaktów ulokowany jest wzdłuż drogi powiatowej Białobrzegi-Gniewczyna Łańcucka. W centralnym punkcie wsi, obok kościoła, odchodzi droga gminna w kierunku południowym do Rogóżna. Jej przedłużeniem jest szosa w stronę przysiółka Zakarczmie do nieistniejącej już przeprawy promowej.
Historia edytuj
Korniaktów założony został pod koniec XVI wieku przez Konstantego Korniakta. Był on bogatym kupcem greckim mieszkającym we Lwowie. Zajmował się handlem i lichwą. W 1571 roku otrzymał z rąk Zygmunta Augusta indygenat. Jego żoną była Anna Dzieduszycka. Za zgromadzone pieniądze kupił wiele dóbr ziemskich. Miał zamek w Sośnicy. Kolejny budował w Białobokach, ale go nie ukończył. Posiadał Mikulice koło Przeworska, Sietesz, Rogóżno, Głuchów, Albigową i Korniaktów.
W 1674 roku wieś była wzmiankowana jako Korniaktowka i posiadała 35 domów[6]. Od 1686 roku w Korniaktowie było 6 domów. Rewizja generalna ziemi przemyskiej zasańskiej z 1713 roku wykazała: 28 chałup oraz młyn. Po wygaśnięciu rodu Korniaktów osada kilkakrotnie zmieniała właścicieli, należała m.in. do Ostrogskich. W latach 1785–1788 właścicielką była Konstancja z Bekierskich Rogalińska, która przejęła wieś z rąk Stanisława Szczęsnego Potockiego. Pod koniec XVIII wieku osadę wykupiła księżna marszałkowa Izabela Lubomirska i podarowała, wraz z majętnością przeworską, swojemu wychowankowi – Henrykowi Lubomirskiemu. W posiadaniu tej rodziny Korniaktów pozostał do 1944 roku.
W 1840 roku podczas epidemii cholery w Korniaktowie Południowym było 36 domów, w których zmarło 38 osób.
W Korniaktowie zamieszkiwała rodzina Białych, z której pochodzili:
- ks. Marcin Biały (1830–1923).
- Stanisław Biały (1868–1932) – senator RP I kadencji (1922–1927), prawnik i działacz społeczny.
Warto też zwrócić uwagę na szkołę im. Adama Mickiewicza, która w 2006 roku obchodziła 100-lecie.
Obecnie Korniaktów Południowy jak i Północny wchodzi w skład gminy Białobrzegi.
Kościół edytuj
- Kaplica.
W 1874 roku zaczęto budowę kaplicy, która została zainspirowana przez powstańca styczniowego, który to dotarłszy chory do Korniaktowa uzyskał pomoc. W zamian za przysługę szlachcic przeznaczył 150 reńskich, kolejne 150 dołożono z funduszy gminy Korniaków, a cegłę, drzewo (z miejscowych zakładów), oraz architektów dał książę Henryk Lubomirski. W 1880 roku została ukończona budowa kaplicy pw. Matki Bożej Różańcowej. Murowana z cegły, otynkowana, założona na rzucie prostokąta z prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Fasada północna podkreślona wolutowym szczytem poprzedzona kruchtą (dobudowaną w latach międzywojennych gdy wójtem gminy Korniaków był Jan Kiełb). W kalenicy dachu wieżyczka ma sygnaturkę. Elewacje zaakcentowane podziałem ramowym z lizenami, budowla w stylu późnobarokowym. W 1892 roku z Tyrolu (Austria) sprowadzono figurę Matki Bożej Różańcowej.
Z biegiem czasu kaplica pełniła rolę kościoła, w której odprawiano niedzielne msze święte. W 1920 roku Korniaktów wszedł w skład nowo utworzonej parafii Białobrzegi. W 1925 roku bp Karol Fischer dokonał konsekracji kaplicy. W 1960 roku został skradziona figura Matki Bożej Różańcowej, którą odzyskano po kilku latach.
- Kościół parafialny.
W 1988 roku obok kaplicy ukończono budowę murowanego kościoła pw. Matki Bożej Różańcowej. Kościół zbudowano według projektu architekta Stanisława Kurka i Władysława Uchmana. Pracami budowlanymi kierował i zarządzał Stanisław Czyrek który razem z Julią Rupar był głównym inicjatorem budowy kościoła. 11 września 1988 roku odbyło się poświęcenie kościoła filialnego, w którym posługiwali kapłani z Białobrzegów. Następnie utworzono rektorat w Korniaktowie Południowym, a pierwszym rektorem został ks. Jan Długoń. W 2018 roku została erygowana parafia, a jej proboszczem został dotychczasowy rektor ks. Ryszard Izdebski[7][niewiarygodne źródło?].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 58471
- ↑ Wieś Korniaktów Południowy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-03-04], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 508 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Zdzisław Budzyński i Kazimierz Przyboś. Polska południowo-wschodnia w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe tom I, część 4. Rejestr pogłównego ziemi przemyskiej 1674. Wydawnictwo WSP. Rzeszów 2000 ISBN 83-87288-55-1 (s. 25)
[Cytat: Korniaktowka: a personis subditorum n[ume]ro 35 facit summa ....................35/0.] - ↑ http://www.facebook.com Historia kaplicy i kościoła pw. Matki Bożej Różańcowej w Korniaktowie Południowym
Linki zewnętrzne edytuj
- Korniaktów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 406.