Korona moskiewska

Korona moskiewska – prywatna korona Wazów wykonana ok. 1610 roku na zlecenie Zygmunta III Wazy po zwycięstwie armii polskiej nad armią kniazia Dymitra Szujskiego i zajęciu przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego Moskwy. Korona, która miała posłużyć do koronacji królewicza Władysława Wazy na cara rosyjskiego.

Ciało króla Zygmunta III Wazy na łożu paradnym. Na głowie monarchy korona Moskiewska obok na wezgłowiu korona Szwedzka

Historia

Pierwotnie miała być koroną carską Zygmunta III Wazy, gdy jednak Duma Bojarska zadecydowała, że nowym władcą Rosji będzie Władysław Waza zmieniono jej przeznaczenie i przygotowano ją dla polskiego królewicza. Po utracie przez Polaków Moskwy w 1612 roku insygnium to niewykorzystane, trafiło do prywatnego skarbca króla. W 1632 roku po śmierci Zygmunta III Wazy odziedziczył ją Władysław IV Waza. Była w jego posiadaniu do 1648 roku. Później stała się własnością Jana II Kazimierza Wazy, który miał jako wykonawca testamentu swojego poprzednika przekazać ją państwu. Nowy król nie uszanował jednak woli brata i nakazał przetopić insygnium na monety. Zniszczenie korony Moskiewskiej bez zgody parlamentu stało się przyczyną afery sejmowej, która ciągnęła się latami. Sejm nie przyjmował do wiadomości faktu jej zniszczenia i naciskał na monarchę, aby oddał zagrabiony klejnot. Do kulminacji sprawy doszło, gdy Jan II Kazimierz Waza zdecydował się abdykować. Aby dalej nie drażnić Sejmu i zabezpieczyć swoje dochody król postanowił rozliczyć się z państwem i oddać mu substytut zniszczonej korony Moskiewskiej. Ok. 1668 roku zlecił wykonanie warszawskiemu złotnikowi Tobiaszowi Rychterowi, nowego insygnium, które jako korona Moskiewska trafiło do Skarbca Koronnego na Wawelu w 1674 roku. Nowe insygnium znajdowało się tam do końca XVII wieku. W 1700 roku stało się częścią zastawu Rzeczypospolitej, który był wynikiem pertraktacji i kompromisu między Augustem II Mocnym, a Fryderykiem III o roszczenia elektora brandenburskiego w sprawie sum pieniężnych, które utraciły Prusy w czasie potopu szwedzkiego. Na początku XVIII wieku korona trafiła do Berlina.

Korona Moskiewska nigdy nie została wykupiona i była przechowywana w skarbcu Hohenzollernów do III. rozbioru Polski. W 1809 podobnie jak i inne polskie regalia królewskie została przekazana do zniszczenia i przetopiona.

Opis

Korona Moskiewska była złożona z obręczy z kwiatonami, zamknięta dwoma skrzyżowanymi kabłąkami z globem i krzyżykiem na szczycie, w całości wysadzana kamieniami szlachetnymi. Jej kopia była natomiast zupełnie niepodobna do oryginału. Była to korona barokowa, z obręczą, z której wystawało sześć kwiatonów ozdobionych szafirami i perłami, pokryta zieloną emalią, zamknięta sześcioma kabłąkami, zdobionymi przez perły, zwieńczona wielkim kulistym szafirem i krzyżykiem z diamentów.

Zobacz też

• polskie insygnia koronacyjne

Literatura

• Jerzy Lileyko. Regalia Polskie. Warszawa 1987. ISBN 83-03-02021-8
• Janusz Miniewicz. Tajemnica polskich koron. Czy jest szansa ich odnalezienia?. Nowy Sącz 2006. ISBN 83-924034-2-8
• Michał Rożek. Polskie koronacje i korony. Kraków 1987. ISBN 83-03-01914-7