Wikipedia

Kosmologia religijna

Kosmologia religijna – opisuje teorię świata. W zakres kosmologii religijnej wchodzą takie zagadnienia, jak powstanie świata (kosmogonia), etapy jego rozwoju, cel i koniec jego istnienia, oraz to jaka jest relacja pomiędzy nimi i ich znaczenie[1]. Religijne mity często zawierają proces stworzenia świata jako akt agencji jednego lub wielu stwórców. Częstymi wątkami w tych mitach jest tworzenie ładu z chaosu lub z niczego (ex nihlo). Często w poszczególnych religijnych modelach świata pojawiają się cykle tłumaczące przebieg czasu i wydarzenia w tym okresie.

Zaratusztrianizm edytuj

W kosmologii Zaratusztriańskiej świat jest manifestacją konfliktu między istnieniem i nieistnieniem. Dobro i zło toczą walkę, która ma zająć 12000 lat w 3000-letnich okresach. W pierwszym okresie dobro i zło są oddzielone pustką. Ahuru mazda i angra mainyu w swoich domenach światła i ciemności. Na końcu pierwszego okresu Angra majnyu przeszedł przez pustkę i zaatakował Ahru mazdę. Podczas tej walki Ahuru mazda wiedząc że będzie się to kontynuować w nieskończoność wyrecytował święty hymn i angra majnyu wycofał się w ciemność po czym Ahuru mazda stworzył świat i ludzi[2].

Religie Abrahamowe edytuj

Według starożytnych Izraelitów świat był dyskiem unoszącym się na wodzie, z niebem ponad nim i zaświatami pod nim[3]. Ludzie okupywali dysk, a po śmierci przenosili się do zaświatów, nie było systemu wynagradzania dobrych i złych uczynków[4]. W czasach hellenistycznych Izraelici zaczęli adaptować koncept, że w zaświatach jest nagroda za dobre uczynki i kara za złe[3]. W tym czasie stary 3-stopniowy model świata został zastąpiony greckim modelem ziemi jako globu zawieszonego w centrum kosmosu, wokół którego obracają się gwiazdy[5]. W większości denominacji judaizmu, chrześcijaństwa i islamu wierzą, że pojedynczy niestworzony bóg stworzył świat i materię.

Religie wywodzące się z Indii edytuj

Hinduizm edytuj

Hinduizm nie ma pojedynczego modelu wszechświata i akceptuje wiele już od pierwszego wedyjskiego źródła; Rygwedy[6]. Świat według hinduizmu mógł zostać stworzony, podtrzymywany i niszczony cyklicznie, przez bogów, boginie, lub sam z siebie. Powstać ze złotego jajka lub łona, lub sam z siebie.

Czas jest konceptualizowany jako cykliczna yuga trwająca biliony lat[7]. W kosmologi nurtów hinduizmu świat jest dzielony na 3 do 12 światów które grają rolę w karmie i sansarze[8][9][10].

Dźinizm edytuj

Według Dźinizmu świat nie został stworzony. Dźinistowskie pisma opisują wszechświat w kształcie mężczyzny stojącym w rozkroku i z dłońmi na talii.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Mary Evelyn Tucker, Religious Dimensions of Confucianism: Cosmology and Cultivation, „Philosophy East and West”, 48 (1), 1998, s. 5–45, DOI: 10.2307/1399924, ISSN 0031-8221, JSTOR: 1399924 [dostęp 2024-03-26].
  2. ↑ The Bundahishn ("Creation"), or Knowledge from the Zand [online], avesta.org [dostęp 2024-03-26].
  3. ↑ a b David E. Aune, The Westminster dictionary of New Testament and early Christian literature and rhetoric, wyd. 1st ed, Louisville, Ky: Westminster John Knox Press, 2003, s. 119, ISBN 978-0-664-21917-8 [dostęp 2024-03-26] (ang.).
  4. ↑ J. Edward Wright, The Early History of Heaven., Oxford, 2002 (ang.).
  5. ↑ David E. Aune, The Westminster dictionary of New Testament and early Christian literature and rhetoric, wyd. 1st ed, Louisville, Ky: Westminster John Knox Press, 2003, s. 119, ISBN 978-0-664-21917-8 [dostęp 2024-03-26].
  6. ↑ James G. Lochtefeld, The illustrated encyclopedia of Hinduism, New York : Rosen, 2002, s. 156, ISBN 978-0-8239-2287-1 [dostęp 2024-03-26].
  7. ↑ Graham Chapman, Thackwray Driver, Timescales and Environmental Change, Routledge, listopad 2002, ISBN 978-1-134-78754-8 [dostęp 2024-03-26] (ang.).
  8. ↑ Graham Chapman, Thackwray Driver, Timescales and Environmental Change, Routledge, listopad 2002, s. 51, ISBN 978-1-134-78754-8 [dostęp 2024-03-26] (ang.).
  9. ↑ Roshen Dalal, Hinduism: an alphabetical guide, New Delhi: Penguin Books, 2010, s. 83, ISBN 978-0-14-341421-6, OCLC 664683680 [dostęp 2024-03-26].
  10. ↑ John A. Grimes, A concise dictionary of Indian philosophy: Sanskrit terms defined in English, wyd. New and rev. ed, Albany, NY: State Univ. of New York Press, 1996, s. 95, ISBN 978-0-7914-3067-5 [dostęp 2024-03-26] (ang.).

Bibliografia edytuj

  • Zarys dziejów religii, Józef Keller (red.), Józef Bielawski, Warszawa: „Iskry”, 1986, ISBN 83-207-0849-4, OCLC 830217472.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kosmologia_religijna&oldid=73439630”