Kotek wyspowy
Kotek wyspowy[3], kot wyspowy[4], kot z Iriomotejimy[4], kot z Iriomote, kot Iriomote (Prionailurus bengalensis iriomotensis) – rzadki podgatunek[5] kotka bengalskiego, drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych (Felidae), uważany przez niektórych badaczy za odrębny gatunek[6]. Występuje jedynie na wyspie Iriomote w archipelagu Riukiu.
| Prionailurus bengalensis iriomotensis[1] | |||
| (Imaizumi, 1967) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek | |||
| Podgatunek |
kotek wyspowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Taksonomia edytuj
Takson opisany jako odrębny gatunek na podstawie cech morfologicznych[2], lecz analizy genetyczne wykazują, iż jest to synonim kotka bengalskiego (P. bengalensis)[7].
Charakterystyka i tryb życia edytuj
Samiec kota wyspowego waży przeciętnie około 4 kilogramów, przy długości ciała 51–56 cm i ogona około 30 cm. Samce i samice wyglądają podobnie, przy czym samice są trochę mniejsze i ważą około 3,25 kilogramów. Koty te mają ciemnobrązową sierść, lekko szarawą na bokach i kończynach. Charakteryzują się białymi plamkami pod każdym okiem oraz wewnątrz oka, blisko nosa. Okrągłe uszy posiadają z tyłu również białe plamki.
Kot wyspowy jest samotnikiem. Każdy osobnik żeruje na obszarze 2 do 3 km kwadratowych, który nakłada się na rewiry wielu innych kotów. Poluje o zmierzchu i jest aktywny prawie przez całą noc. Zręcznie wspina się po drzewach i z pewnością na nich również poluje. Potrafi także pływać (znane są obserwacje dzikich kotów przepływających rzeki). Pożywienie zdobywa na lądzie, na drzewach oraz w wodzie. Główną część jego zdobyczy stanowią ryby, nietoperze, ptaki, scynki z rodzaju Eumeces oraz owady.
Obserwacje dorosłego samca kota wyspowego przeprowadzone w ogrodzie zoologicznym Kodomonokuni na Okinawie wykazały, że zwierzę jest najbardziej aktywne o świcie i o zmierzchu a także, że prowadzi bardziej nocny tryb życia w lecie i bardziej dzienny w zimie. Przypuszcza się, że na wolności koty te parzą się w zimie, wówczas słychać było ich nawoływania i walki. Samica na legowisko wybiera skalną szczelinę lub dziuplę, gdzie rodzi się nie mniej niż cztery młode. Kocięta przychodzą na świat w końcu kwietnia lub maja, wydaje się, że uzyskują dojrzałość szybciej od kociąt kota domowego. Widziano młode koty z Iriomote samodzielne już w wieku trzech miesięcy.
Odkrycie tego gatunku zawdzięczamy japońskiemu pisarzowi i przyrodnikowi Yukio Togawa. W 1967 roku kot wyspowy został uznany za nowy gatunek[8]. Spośród wszystkich kotów on ma najmniejszy areał – jego powierzchnia jest równa powierzchni wyspy (284 km²).
Zagrożenia i ochrona edytuj
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów był klasyfikowany jako krytycznie zagrożony CR (jako podgatunek Prionailurus bengalensis ssp. iriomotensis)[9], obecnie (jako takson nieuznawany) nie jest klasyfikowany. Na wyspie o powierzchni 289 km² żyje prawdopodobnie od 50 do 100 kotów. Rząd japoński uznał tego kota za skarb narodowy. Japonia przeznaczyła jedną trzecią wyspy na narodowy rezerwat, a prawo nie pozwala łowić kotów dla żadnego celu. Niestety, liczba kotów wyspowych ciągle spada. Giną one w sidłach na dziki, a także z powodu kurczenia się odpowiednich siedlisk. Dawniej uchodziły za przysmak. W roku 1984 dzięki Shigeki Yasuma oraz komitetowi naukowemu WWF w Japonii powstał plan ratowania tego gatunku. Osiągnięto jednak niewielkie postępy[8].
Przypisy edytuj
- ↑ Prionailurus bengalensis iriomotensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Y. Imaizumi. A new genus and species of cat from Iriomote, Ryukyu Islands. „Journal of the Mammalogical Society of Japan”. 3 (4), s. 75–105, 1967. (ang.).
- ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 137. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 158. ISBN 83-01-14344-4.
- ↑ M.E. & F.C. Sunquist: Family Felidae (Cats). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 162. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species Prionailurus iriomotensis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-03-08].
- ↑ A.C. Kitchener, C. Breitenmoser-Würsten, E. Eizirik, A. Gentry, L. Werdelin, LA. Wilting, N. Yamaguchi, A.V. Abramov, P. Christiansen, C. Driscoll, J.W. Duckworth, W.E. Johnson, S.J. Luo, E. Meijaard, P O’Donoghue, J. Sanderson, K. Seymour, M. Bruford, C. Groves, M. Hoffmann, K. Nowell, Z. Timmons & S. Tobe. A revised taxonomy of the Felidae : The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group. „Cat News”. Special Issue (80), s. 27, 2017. (ang.).
- ↑ a b Wielkie koty praca zbiorowa Elipsa Warszawa 1992.
- ↑ M. Izawa, T. Doi, Prionailurus bengalensis ssp. iriomotensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-1 [online], 2020 [zarchiwizowane z adresu 2020-03-24].
Bibliografia edytuj
- Andrzej Trepka, Kazimierz Frączek, Grzegorz Wojtasik, Encyklopedia zwierząt ssaki, Wydawnictwo SCRIBA, Racibórz 2004.