Kotlina Jeleniogórska

Kotlina Jeleniogórska
Megaregion	Pozaalpejska Europa Środkowa
Prowincja	Masyw Czeski
Podprowincja	Sudety z Przedgórzem Sudeckim
Makroregion	Sudety Zachodnie
Mezoregion	Kotlina Jeleniogórska

Kotlina Jeleniogórska (niem. Hirschberger Tal) (332.36) – mezoregion fizycznogeograficzny w południowo-zachodniej Polsce w województwie dolnośląskim w Sudetach Zachodnich. Łączna powierzchnia regionu 273 km². Rozległe obniżenie śródgórskie ograniczone od północy Górami Kaczawskimi, od wschodu Rudawami Janowickimi, od południa Karkonoszami, od zachodu Górami Izerskimi i Pogórzem Izerskim.

Granica południowa jest w miarę wyraźna, przebiega w miejscu gwałtownego załamania stoku Karkonoszy a ściślej Pogórza Karkonoskiego. Granica północno-zachodnia jest bardzo wyraźna, biegnie wzdłuż załamania stoku Pogórza Izerskiego. Pokrywa się ona z granicą geologiczną, oddzielającą granitoidowy masyw karkonoski od bloku izerskiego zbudowanego ze skał metamorficznych. Naturalną granicę Kotliny Jeleniogórskiej tworzą na północnym wschodzie Wzgórza Dziwiszowskie, na wschodzie zaś Wzgórza Karpnickie.

Podział geograficzny edytuj

Na Kotlinę Jeleniogórską składa się kilka mniejszych jednostek fizjograficznych. Wyróżnia się tu następujące mikroregiony:

W północnej części regionu rozciąga się Obniżenie Jeleniej Góry. Na południowym zachodzie leży Obniżenie Sobieszowskie. Dalej w kierunku wschodnim rozpościerają się Wzgórza Łomnickie i Obniżenie Mysłakowickie.

Niektórzy do Kotliny Jeleniogórskiej włączają część Pogórza Izerskiego do linii rzeki Kamienicy, czyli Obniżenie Starej Kamienicy i Wysoczyznę Rybnicy. Większość badaczy Wzgórza Karpnickie zalicza do Rudaw Janowickich.

Budowa geologiczna edytuj

Kotlina Jeleniogórska stanowi fragment bloku karkonosko-izerskiego, a dokładniej masywu karkonoskiego. Podłoże Kotliny Jeleniogórskiej budują głównie granity karkonoskie, które przed 300 mln lat wtargnęły w tło skał starszych, tworzących ich geologiczną osłonę. W wielu miejscach wystają skałki zbudowane z granitów, będące wynikiem selektywnego wietrzenia skał. Natomiast powierzchnię kotliny pokrywają utwory wieku plejstoceńskiego: gliny, piaski, żwiry.

Geneza edytuj

Kotlina Jeleniogórska jest ograniczona od północy, od Gór Kaczawskich uskokiem śródsudeckim^[1], również od południa, od Karkonoszy, a właściwie od Pogórza Karkonoskiego, oddziela ją strefa uskokowa^[2]^[1]. Granica wschodnia, z Rudawami Janowickimi jest nie wyjaśnionej, być może tektonicznej genezy^[1], natomiast granica zachodnia, z Pogórzem Izerskim ma charakter denudacyjny – na zachód od Kotliny Jeleniogórskiej (Obniżenie Starej Kamienicy i Wysoczyzna Rybnicy) podłoże budują gnejsy i granitognejsy oraz łupki łyszczykowe, które są mniej podatne na erozję niż granity występujące w Kotlinie^[1].

Roślinność edytuj

Pierwotna szata roślinna uległa całkowitemu przekształceniu wskutek rolniczej działalności człowieka, jedynie miejscami na szczytach wzgórz oraz w dolinach rzek i potoków zachowały się niewielkie lasy. Silnie rozwinięte osadnictwo. Na miejscu torfowisk oraz podmokłych łąk i pastwisk powstał zespół stawów rybnych oraz Zbiornik Sosnówka.

Zobacz też edytuj

Park Kulturowy Kotliny Jeleniogórskiej

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c ^d Piotr Migoń, Andrzej Paczos, Czesław August: Rzeźba granitowa Kotliny Jeleniogórskiej, VI Zjazd Geomorfologów Polskich Środowiska górskie – ewolucja rzeźby, Jelenia Góra, 11–14 września 2002, Przewodnik Wycieczkowy, Wrocław 2002, s. 43–65
↑ M. P. Mierzejewski: Nasunięcie i uskok przesuwczy na granicy między Kotliną Jeleniogórską a Pogórzem Karkonoskim, Przegląd Geologiczny, Warszawa 1986, t. 34, nr 10, s. 577-581

Literatura edytuj

J. Kondracki: Geografia regionalna Polski, Wyd. Nauk. PWN; Warszawa, 2002 r., ISBN 83-01-13897-1
Mapa topograficzna Polski: Dziwiszów M-33-44-B-a-3, Wyd. Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Warszawa 1998 r., ISBN 83-7170-813-0
Marek Staffa: Wędrówka przez Sudety Zachodnie T. 2 (Przewodnik turystyczny), Wyd. PTTK „KRAJ”, Warszawa Kraków, ISBN 83-00-00475-0

[Przewodnik-1] Piotr Migoń, Andrzej Paczos, Czesław August: Rzeźba granitowa Kotliny Jeleniogórskiej, VI Zjazd Geomorfologów Polskich Środowiska górskie – ewolucja rzeźby, Jelenia Góra, 11–14 września 2002, Przewodnik Wycieczkowy, Wrocław 2002, s. 43–65

[2] M. P. Mierzejewski: Nasunięcie i uskok przesuwczy na granicy między Kotliną Jeleniogórską a Pogórzem Karkonoskim, Przegląd Geologiczny, Warszawa 1986, t. 34, nr 10, s. 577-581

[1]

[2]