Koty (województwo śląskie)
Koty (wcześniej: Kot, niem. Koten, Kotten, Kottenlust[4][5][6]) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie tarnogórskim, w gminie Tworóg.
| wieś | |
.jpg) Fragment zabudowy w centrum wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (31.12.2014) |
843[2] |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
42-690[3] |
| Tablice rejestracyjne |
STA |
| SIMC |
0223303 |
Położenie na mapie gminy Tworóg  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego  | |
 50°33′08″N 18°42′11″E/50,552222 18,703056[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa katowickiego.
Położenie edytuj
Koty, otoczone wokół lasem sosnowym, położone są w pobliżu drogi krajowej nr 11, przy drodze powiatowej z Tworoga do Krupskiego Młyna. Przez miejscowość przepływa rzeka Stoła, do której wpływają tutaj Bielawa, Blaszynówka oraz Dębnica.
Nazwa edytuj
Nazwa miejscowości wywodzi się od nazwiska kuźnika Kota, który miał tu przy rzece Stole prowadzić swój zakład kuźniczy. Walenty Roździeński w swoim poemacie Officina ferraria z początku XVII w. pisze „Kotowska kuźnica” oraz „u Kota"[7].
Pierwotna polska nazwa miejscowości brzmiała Kot, z czasem przekształciła się gwarowo w Koty. W czasach pruskich miejscowość nazywała się Koten / Kotten, a od przełomu lat 80. i 90. XIX w. Kottenlust, po przyłączeniu sąsiedniej wsi Wesoła (niem. Wessola)[5].
Polska nazwa Kot[6] została zmieniona urzędowo na Koty z dniem 12 stycznia 1993 roku[8].
Części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0223310 | Wesoła | część wsi |
Historia edytuj
Koty wyrosły jako osada przy kuźnicy żelaza funkcjonującej tutaj już w 1530 r[11]. Stanowiły część dóbr tworoskich od czasu utworzenia tychże w 1660 r. i pozostawały prywatną własnością panów Tworoga do 1945 r. Miejscowy zakład hutniczy w różnej formie funkcjonował tutaj do połowy XIX w.
Na początku Koty leżały w granicach księstwa opolsko-raciborskiego, będącego częścią Monarchii Habsburgów. Od 1742 r. przynależały do Królestwa Prus, a od 1918 r. do Rzeszy Niemieckiej. Mimo że podczas plebiscytu górnośląskiego zdecydowana większość mieszkańców wsi głosowała za przyłączeniem do Polski, Koty znalazły się w granicach ówczesnego państwa polskiego dopiero po II wojnie światowej.
Parafię Koty z kaplicami filialnymi w Tworogu i Potępie ustanowiono w 1687 r. staraniem hrabiego Jana Franciszka Verdugo, owcześnego właściciela dóbr tworoskich[11]. Istniejący wtedy drewniany kościół był do tamtej pory filią parafii wielowiejskiej. Stojący tu obecnie i wpisany do rejestru zabytków murowany kościół wzniesiono w stylu barokowym w latach 1714–1715, a jego fundatorami byli Jan Leopold oraz Zygfryd Verdugo, synowie hrabiego Jana Franciszka. Krótko potem to Koty stały się filią parafii w Tworogu, by ponownie stać się samodzielną parafią w XX w.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 59858
- ↑ Oficjalny serwis Urzędu Gminy Tworóg – ludność.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 523 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Schlesien: Kreis Tost-Gleiwitz: Ortsliste.
- ↑ a b Schlesisches Ortschafts-Verzeichnis sämtlicher Städte, Flecken, Dörfer und sonstiger Ortschaften in alphabetischer Ordnung, [2. Aufl.], Verlag v. W. G. Korn, Breslau 1881, s, 136: Koten (Kotten), s. 295: Wessola. Schlesisches Ortschafts-Verzeichnis sämtlicher Städte, Flecken, Dörfer und sonstiger Ortschaften und Wohnplätze in alphabetischer Ordnung, 3. Aufl., Verlag v. W. G. Korn, Breslau 1893, s. 140: Kottenlust [Wesołej brak].
- ↑ a b Stanisław Rospond, Słownik nazw geograficznych Polski Zachodniej i Północnej, Wrocław, Warszawa: Polskie Towarzystwo Geograficzne, 1951, s. 140, 574.
- ↑ Walenty Roździeński: Officina ferraria, abo huta y warstat z kuźniami szlachetnego dzieła żelaznego.
- ↑ Zarządzenie Ministra - Szefa Urzędu Rady Ministrów z dnia 4 stycznia 1993 r. w sprawie ustalenia i zmian nazw niektórych miejscowości w województwach: bydgoskim, elbląskim, katowickim, kieleckim, konińskim, koszalińskim, opolskim, płockim, siedleckim i skierniewickim. [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-08-02].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ a b Johannes Chrząszcz: Geschichte der Städte Peiskretscham und Tost sowie des Toster Kreises in Ober-Schlesien, Peiskretscham 1900, s 269.