Wikipedia

Króliczak wulkaniczny

gatunek ssaka

Króliczak wulkaniczny[5], królik wulkaniczny[6] (Romerolagus diazi) – gatunek ssaka z rodziny zającowatych (Leporidae). Średnia długość życia wynosi 7-9 lat. Zazwyczaj 2-5 osobników bytuje we wspólnej norze. R. diazi prowadzi nocny tryb życia. Przejawia największą aktywność podczas zmierzchu[7], chociaż może być również aktywny w dzień, gdy niebo jest zachmurzone[8]. W roku 1994 liczebność gatunku oszacowano na 1200 osobników[9].

Króliczak wulkaniczny
Romerolagus diazi[1]
(Ferrari-Pérez, 1893)[2]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

zajęczaki

Rodzina

zającowate

Rodzaj

Romerolagus
Merriam, 1896[3]

Gatunek

króliczak wulkaniczny

Synonimy
  • Lepus diazi Ferrari-Pérez, 1893[2]
  • Romerolagus nelsoni Merriam, 1896[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Systematyka edytuj

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy opisany naukowo przez F. Ferrari-Péreza w 1893 roku w publikacji A. Díaza Catálogo de los objetos que componen el contingente de la Comisión, precedido de algunas notas sobre su organización y trabajo pod nazwą Lepus diazi[2]. Jako miejsce typowe autor wskazał teren w pobliżu San Martín Texmelusán, na północno-wschodniej skarpie wulkanu Iztaccíhuatl w Meksyku[2]. Jedyny przedstawiciel rodzaju króliczak[5] (Romerolagus), utworzonego przez C. H. Merriama w 1896 roku[3].

To, czy rodzaj Romerolagus reprezentuje najbardziej prymitywne żyjące zającowate, jest wciąż przedmiotem dyskusji[10]. Ostatnie porównanie zmienności allozymów wśród różnych zającowatych wykazało, że R. diazi jest genetycznie bardziej podobny do Sylvilagus niż do Lepus[10]. R. diazi jest sympatryczny z S. cunicularius i S. floridanus[10]. Nie wyróżniono podgatunków[10].

Etymologia edytuj

Nazwa rodzajowa jest połączeniem nazwiska M. Romero (1838-1898), meksykańskiego polityka, ambasadora Meksyku w Stanach zjednoczonych oraz greckiego słowa λαγός lagós „zając”[11]. Epitet gatunkowy honoruje A. Díaza (1829-1893), meksykańskiego inżyniera wojskowego, geografa i podróżnika.

Rozmieszczenie geograficzne i siedlisko edytuj

Króliczak wulkaniczny to gatunek endemiczny, którego występowanie ograniczone jest do centralnych gór Transvolcanic Belt na południe od miasta Meksyk[12]. Populacja obejmuje zasięg 4 wulkanów (Popocatepetl, Iztaccihuatl, El Pelado,Tlaloc) w Transvolcanic Belt. R. diazi występuje na wysokości 2800–4250 m n.p.m.[4]. Największe zagęszczenie zanotowano na wysokości 3150 – 3400 m n.p.m. Areał wynosi w przybliżeniu 386 km². Preferuje siedliska trawiaste ze zgrupowaniami sosnowymi[13].

Rozmnażanie edytuj

Samice rodzą młode w szczelinach skalnych i opuszczonych norach[13]. Prawdopodobnie króliczak wulkaniczny nie buduje własnych nor[14]. Ciąża trwa 38-40 dni. Wykazuje aktywność rozrodczą przez cały rok, której maksimum przypada w ciepłe, deszczowe dni lata. Całkowita długość ciała u noworodków waha się od 8,3-10,6 cm[7], przy masie ciała 25-27 g (samice) oraz 32 g (samce)[15]. Monogamiczny w niewoli. Do rozrodu przystępuje jedynie dominująca para[16].

Pokarm edytuj

Króliczak wulkaniczny żywi się zielonymi liśćmi i korą drzew. Główny składnik diety stanowią: Festuca amplissima, Muhlenbergia macroura, Stipa ichu oraz Eryngium rosei[4]. W porze deszczowej spożywa także owies i kukurydzę z upraw. Liczebność króliczaka wulkanicznego maleje na obszarach skalistych. Występują liczniej, tam gdzie środowisko obfituje w zioła i wyższe trawy. Zagrożenie dla tego gatunku stanowi wypas zwierząt, cięcie traw i pożary. Trawy są bardzo ważne dla króliczaka wulkanicznego w prawie wszystkich porach roku, a zwłaszcza w porze deszczowej. Podczas pory suchej królik opiera się głównie na konsumpcji fragmentów krzewów i drzew. Ilość białka w pokarmie należy do głównych czynników ograniczających wielkość populacji. Badania wskazują, że wiele osobników cierpi na poważną niedowagę[4].

Znaczenie dla ekosystemu edytuj

Króliczak wulkaniczny przyczynia się do dyspersji nasion i owoców roślin w swoim otoczeniu. Króliczak wulkaniczny jest żywicielem licznych pasożytów m.in.: Boreostrongylus romerolagi, Thichostrongylus calcaratus, Longistrata dubia, Dermatoxys veligera, Trichuris leporis, Anoplocephaloides romerolagi. Stanowi również łup dla: łasicy długoogonowej, rysia rudego, kojota i myszołowa rdzawosternego[9].

Znaczenie gospodarcze edytuj

Nie został stwierdzony żaden pozytywny wpływ na gospodarkę człowieka[17]. Niekiedy R. diazi żeruje na roślinach uprawnych, powodując straty w rolnictwie[18].

Spadek liczebności edytuj

Najpoważniejsze zagrożenia dla króliczaka wulkanicznego to degradacja siedlisk i strzelectwo sportowe. Także ludzie przejęli część gruntów, które zamieszkiwał. Jednak ani myśliwi ani tubylcy nie jedzą tego gatunku. Jego populacja zmniejszyła się z powodu zmian klimatycznych i zmiany miejsca występowania.

Morfologia i anatomia edytuj

Masa ciała dorosłego króliczaka wulkanicznego dochodzi 387–602 g[19][14]. Ciało dorosłego osobnika osiąga długość 230–350 mm[19][7], długość ogona (kręgi, niewidoczny z zewnątrz) 12–31 mm, długość ucha 40–45 mm i długość tylnej stopy 40–55 mm[19]. Niewielki rozmiar wynika z selektywnych nawyków żywieniowych[14]. Króliczak wulkaniczny ma krótkie tylne kończyny i stopy oraz małe, zaokrąglone uszy i szczątkowy ogon, który ogon jest widoczny u młodych, ale nie u dorosłych osobników. Owłosienie na grzbiecie i po bokach ciała żółtawo-brązowe. Włosy te są czarne na końcach i u nasady. Futro po stronie brzusznej jasnoszare. Umaszczenie pełni funkcję maskującą. Widoczny jest dymorfizm płciowy. Jest uważany za najbardziej pierwotnego przedstawiciela swojej rodziny pod względem budowy[12].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Romerolagus diazi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c d F. Ferrari-Pérez: A. Díaz: Catálogo de los objetos que componen el contingente de la Comisión, precedido de algunas notas sobre su organización y trabajo. Xalapa-Enriquez, 1893, s. rys. 42. (hiszp.).
  3. ↑ a b c C. H. Merriam. Romerolagus nelsoni, a new genus & species of rabbit from Mt. Popocatepetl, Mexico. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 10, s. 173, 1896. (ang.). 
  4. ↑ a b c d A. Velázquez, J.A. Guerrero, Romerolagus diazi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-10-14] (ang.).
  5. ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 59. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  6. ↑ Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 242. ISBN 83-01-14344-4.
  7. ↑ a b c F. A. Cervantes, C. Lorenzo, R. S. Hoffmann. Romerolagus diazi. „Mammalian Species”. 360, s. 1-7, 1990. American Society of Mammalogists. DOI: 10.1644/807.1. ISSN 1545-1410. (ang.). 
  8. ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Romerolagus diazi. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 3 lipca 2013]
  9. ↑ a b A. Velazquez. Distribution and population size of Romerolagus diazi on El Pelado volcano, Mexico. „Journal of Mammalogy”. 75 (3), s. 743-749, 1994. (ang.). 
  10. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 280. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  11. ↑ T. S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Waszyngton: Government Printing Office, 1904, s. 612, seria: North American Fauna. (ang.).
  12. ↑ a b F. A. Cervantes, J. Martinez. Food Habits of the rabbit Romerolagus diazi (Leporidae) in central Mexico. „Journal of Mammalogy”. 73 (4), s. 830-834, 1992. Oxford University Press. (ang.). 
  13. ↑ a b A. Velazquez, F.A. Cervantes, C. Galindo-Leal. The volcano rabbit Romerolagus diazi, a peculiar lagomorph. „Lutra”. 3, s. 62-70, 1993. (ang.). 
  14. ↑ a b c J. E. Romero, J. Lopez-Paniagua. Habitat Use By Parapatric Rabbits In A Mexican High-Altitude Grassland System. „Journal of Applied Ecology”. 29 (2), 1992. British Ecological Society. ISSN 1365-2664. (ang.). 
  15. ↑ T. Matsuzaki, M. Saito & M. Kamiya. Breeding and rearing of the volcano rabbit Romerolagus diazi in captivity. „Experimental Animals”. 31 (3), s. 185-188, 1982. PMID: 7140828. (ang.). 
  16. ↑ J. Hoth, H. Granados. A preliminary report on the breeding of the Volcano rabbit Romerolagus diazi at the Chapultepec Zoo, Mexico City. „International Zoo Yearbook”. 26 (1), s. 261-265, 1987. The Zoological Society of London. DOI: 10.1111/j.1748-1090.1987.tb03169.x. ISSN 1748-1090. (ang.). 
  17. ↑ Velazquez, A., Heil, G. 1996. Habitat suitability study for the conservation of the volcano rabbit (Romerolagus diazi). Journal of Applied Ecology, 33: 543-554
  18. ↑ Chapman, J. 1984. Latitude and Gestation period in New World rabbits (Leporidae: Sylvilagus and Romerolagus). The American Nautralist, 124 No. 3: 442-445
  19. ↑ a b c S. Schai-Braun & K. Hackländer: Family Leporidae (Hares and Rabbits). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 111–112. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Króliczak_wulkaniczny&oldid=72715829”