Kruk australijski
Kruk australijski[3] (Corvus coronoides) – gatunek dużego ptaka z rodziny krukowatych (Corvidae).
| Corvus coronoides[1] | |||
| Vigors & Horsfield, 1827 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
kruk australijski | ||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
To największy przedstawiciel rodzaju Corvus w Australii i zarazem jeden z 3 gatunków, który nazywany jest powszechnie na tamtym kontynencie krukiem. Jest bardziej smukły niż kruk Corvus corax żyjący na północnej półkuli, choć oba są bardzo podobne. Ma w całości czarne upierzenie, dziób i nogi oraz białą tęczówkę, podobnie jak inne australijskie ptaki z rodzaju Corvus (i niektóre inne zasiedlające wyspy leżące bardziej na północ). Jest wszystkożerny i dobrze przystosował się do życia w mieście – w Sydney i Canberze to popularny ptak.
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Kruk australijski został po raz pierwszy opisany przez Nicholasa Aylwarda Vigorsa i Thomasa Horsfielda w 1827 roku[4]. Nazwa naukowa coronoides oznacza „krukokształtny”, z języka greckiego corone/κορονη „kruk” i eidos/ειδος „kształt” lub „forma”[5]. Dwóch badaczy historii naturalnej dostrzegło duże podobieństwo kruka australijskiego do europejskiego czarnowrona (C. corone)[6].
Chociaż jest to kruk, najbliższe pokrewieństwo dzieli z innymi czterema gatunkami australijskich krukowatych. Są to: wrona papuaska, wrona mała, kruk tasmański i kruk mały.
Czasem używa się innych nazw, np. „kruk południowy”, „wrona południowa” lub „Kelly”. Przez rdzenną aborygeńską ludność Eora i Darug, żyjącą w okolicy Sydney, zwany jest „wuganem”[7].
Wyróżnia się dwa podgatunki[8][9]:
- C. c. coronoides – podgatunek nominatywny, który zamieszkuje całą wschodnią Australię i w okolicach jeziora Eyre.
- C. c. perplexus – występuje od Wielkiej Zatoki Australijskiej po południową Australię i w zachodniej Australii. Areał jest ograniczony na północy Zatoką Rekina i barierą stworzoną przez australijski scrub typu mulga i eukaliptusy.
Charakterystyka edytuj
Mierzy 46–53 cm długości i ma 100 cm rozpiętości skrzydeł. Waży około 650 g. Dorosły kruk australijski jest w całości czarny, takiej barwy są też nogi i dziób. Tęczówka jest biała. Ubarwienie ma niebiesko-fioletowy lub niebiesko-zielony połysk, pióra na pokrywach usznych mienią się na zielono (kolor zależy od intensywności światła). Spodnia część ciała nie ma połyskliwych piór. Upierzenie na gardle jest dłuższe niż u innych gatunków[10]. Kruka australijskiego można rozróżnić od innych podobnych australijskich gatunków po szarej podstawie piór (u innych ptaków jest biała). Osobniki młodociane przypominają z wyglądu dorosłe, ale mają ciemne oczy, krótsze pióra na gardle, a czasem widać u nich różowe, połyskujące tłusto wnętrze dzioba[11].
Terytorialny okrzyk kruka australijskiego to przeciągliwe, wysokie ah-ah-aaaah z ostatnim wydłużonym tonem. Wykorzystuje ten odgłos do komunikacji z innymi osobnikami, które znajdują się w pobliżu[12]. Identyfikacja kruka po głosie jest najprostszym sposobem rozróżnienia go od pięciu innych podobnych do siebie z wyglądu gatunków.
Występowanie edytuj
Kruk australijski jest szeroko rozpowszechniony we wschodniej i południowo-wschodniej Australii[11] oraz południowej części Australii Zachodniej (populacje są połączone wąskim pasem przebiegającym przez nizinny Nullarbor Plain), ale nie spotyka się go w północnej części kontynentu.
Ptak bardzo dobrze zaadaptował się do ludzkich siedlisk w niektórych miastach – powszechnie występuje w Melbourne, Sydney i na wyspie Rottnest.
Zachowanie edytuj
Na obszarach wiejskich pojedyncze pary i ich lęgi zajmują około 1 km² terytorium, podczas gdy na terenach zurbanizowanych występują 10 razy liczniej (wynika to z łatwiej dostępnego tam pokarmu).
Pożywienie edytuj
W diecie znajduje się padlina, owady, nasiona, owoce, małe gady, pisklęta i jaja. Udział poszczególnych elementów pokarmu to 34% padliny, 42% bezkręgowców i 24% składników roślinnych. Jedzenie znajduje głównie na ziemi, ale czasami karmi się też na drzewach. Kruki australijskie dobrze przystosowały się do jedzenia wyrzuconych resztek i odpadków w miejskich warunkach, np. na szkolnych placach zabaw. Doniesiono o przypadku, gdzie kruk wyjada nektar z kwiatów eukaliptusa[13].
Okres lęgowy edytuj
Okres reprodukcji przypada na lipiec – sierpień. Kruki zawsze gnieżdżą się na wysokich drzewach, nigdy nie blisko gruntu, co zdarza się u innych gatunków. Gniazda są przeważnie duże i chaotycznie zbudowane. Gałęzie, które je budują, są ułożone w kształcie miski lub stanowią platformę wypełnioną trawą, korą i piórami[11]. W lęgu znajduje się 3–6 jaj, choć samica składa zwykle 4–5. Mierzą 45 na 30 mm. Jaja są bladozielono lub niebieskawo-zielono plamkowane z ciemniejszymi oliwkowymi, brązowymi i czarnymi kropkami[14]. Samica sama wysiaduje jaja przez około 20 dni. W ciągu roku jest wyprowadzany jedynie jeden lęg. Pisklęta pierzą się w ciągu 45 dni i pozostają z rodzicami przez kolejne 4 miesiące.
Związki z człowiekiem edytuj
Kruki australijskie są często obwiniane o straty czynione w hodowlach młodych jagniąt[15]. Obserwacje ornitologiczne poczynione na obszarach wiejskich na południowym wschodzie wykazały, że kruki rzadko zabijają zdrowe jagnięta, a celem ich ataków są głównie zwierzęta chore[16].
Status edytuj
IUCN uznaje kruka australijskiego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako pospolity. Trend liczebności uznawany jest za wzrostowy ze względu na rozwój rolnictwa i urbanizację[2].
Przypisy edytuj
- ↑ Corvus coronoides, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Corvus coronoides, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Corvidae Leach, 1820 - krukowate - Crows and jays (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-19].
- ↑ Vigors, N.A. & Horsfield, T.: A description of the Australian birds in the collection of the Linnean Society; with an attempt at arranging them according to their natural affinities. T. 15. Trans. Linn. Soc. Lond., 1827, s. 170–331. DOI: 10.1111/j.1095-8339.1826.tb00115.x.
- ↑ Liddell, Henry George i Robert Scott: A Greek-English Lexicon (Abridged Edition). United Kingdom: Oxford University Press, 1980. ISBN 0-19-910207-4.
- ↑ Higgins et al. 2006 ↓, s. 690.
- ↑ Troy, Jakelin: The Sydney language. Canberra: Jakelin Troy, 1993, s. 53. ISBN 0-646-11015-2.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Crows, mudnesters, birds-of-paradise. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-04-19]. (ang.).
- ↑ Debus, S.: Australian Raven (Corvus coronoides). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].
- ↑ Higgins et al. 2006 ↓, s. 691.
- ↑ a b c Australian Raven. [w:] Birds in Backyards [on-line]. [dostęp 2020-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-27)]. (ang.).
- ↑ Australian Museum Online: Crows and Ravens. [dostęp 2007-09-01].
- ↑ KC Richardson. Are Australian corvids nectarivorous?. „Emu”. 88 (2), s. 122–23, 1988. DOI: 10.1071/MU9880122.
- ↑ G. Beruldsen: Australian Birds: Their Nests and Eggs. Kenmore Hills, Qld: G. Beruldsen, 2003, s. 384. ISBN 0-646-42798-9.
- ↑ Temby, Ian: Problems caused by predatory birds. [w:] Flora and Fauna Branch [on-line]. 2003. [dostęp 2006-06-26].
- ↑ I. Rowley. An evaluation of predation by 'crows' on young lambs. „Wildlife Research”. 14 (2), s. 153–179, 1969. CSIRO. DOI: 10.1071/CWR9690153.
Bibliografia edytuj
- Higgins, Peter Jeffrey, John M. Peter, and S. J. Cowling (eds.): Handbook of Australian, New Zealand and Antarctic Birds. T. 7: Boatbill to Starlings. Melbourne: Oxford University Press, 2006.
Linki zewnętrzne edytuj
- Okrzyki dwóch kruków australijskich (plik .au)
- Zdjęcie kruka australijskiego żywiącego się padliną
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).