Krwawnik kichawiec

Krwawnik kichawiec
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	krwawnik
Gatunek	krwawnik kichawiec
	Nazwa systematyczna
	Achillea ptarmica L.; Sp. pl. 2:898. 1753
Synonimy
	Achillea speciosa Henckel;
	Achillea speciosa Henckel;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Krwawnik kichawiec (Achillea ptarmica L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Występuje dziko w niemal całej Europie z wyjątkiem jej południowych krańców^[3]. Zawleczony do Ameryki Północnej. W Polsce rozpowszechniony na Pomorzu Zachodnim, ziemi lubuskiej i Dolnym Śląsku, poza tym rozproszony lub rzadki^[5].

Morfologia edytuj

Łodyga: Osiąga wysokość do 1,5 m, gęsto ulistniona. Dołem naga, górą omszona.
Liście: Wąskolancetowate, siedzące, z zaostrzonymi szczytami. Mają szerokość do 6 mm, są nagie, do połowy długości bardzo drobno piłkowane, w drugiej połowie silniej piłkowane.
Kwiaty: Liczne koszyczki, o średnicy do 2 cm, zebrane w gęste baldachogrona. Kwiaty języczkowate o białym zabarwieniu, kwiaty rurkowate brudnobiałe. Kwiatów języczkowatych 6–12. Okrywa koszyczków pólkulista, o listkach zielonawych z jasnobrunatną obwódką. Zewnętrzne listki okrywy o jajowatopodługowatym kształcie są podczas rozkwitania niewiele tylko dłuższe od listków wewnętrznych.

Biologia i ekologia edytuj

Bylina, hemikryptofit. Występuje w wilgotnych zaroślach i łąkach, nad trawiastymi brzegami wód. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Molinietalia^[6]. Kwitnie od lipca do września. Liczba chromosomów 2n = 18^[7].

Zastosowanie edytuj

Roślina ozdobna. Bywa sadzony na rabatach. Często uprawiana jest odmiana ‘The Pearl’ o pełnych kwiatach.
Roślina lecznicza. Surowcem zielarskim jest kłącze. Zawiera m.in. prowitaminę A, witaminę C (niewiele), olejek eteryczny, nieco garbników i sole mineralne. Wywar jest specyfikiem wiatropędnym, moczopędnym i słabym przeczyszczającym, a także słabym przeciwbólowym. Jego picie bywa zalecane w chorobach nerek i dróg moczowych, osłabieniu, wyczerpaniu fizycznym oraz psychicznym i dolegliwościach gośćcowych.

Uprawa edytuj

Roślina całkowicie wytrzymała na mróz (strefy mrozoodporności 3-9)^[8]. Łatwa w uprawie, rośnie na każdej glebie, ale preferuje stanowiska słoneczne i suche. Wytwarza kłącza, za pomocą których szybko się rozrasta. Rozmnaża się przez podział bryły korzeniowej bardzo wczesną wiosną. Po przekwitnięciu należy usuwać kwiatostany. Pędy można zostawić na zimę, ale wiosną należy je silnie przyciąć.

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b Achillea ptarmica. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network – (GRIN). [dostęp 2008-11-01]. (ang.).
↑ Achillea ptarmica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Adam Zając, Maria (red.) Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001. ISBN 83-915161-1-3.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Achillea ptarmica na Flora of North America [dostęp 2014-01-07].
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

Bibliografia edytuj

Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[grin-3] Achillea ptarmica. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network – (GRIN). [dostęp 2008-11-01]. (ang.).

[iucn-4] Achillea ptarmica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[5] Adam Zając, Maria (red.) Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001. ISBN 83-915161-1-3.

[6] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[7] Achillea ptarmica na Flora of North America [dostęp 2014-01-07].

[E-8] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[3]

[5]

[1]

[2]

[4]

[6]

[7]

[8]