Krystyna Moszumańska-Nazar
Krystyna Moszumańska-Nazar (ur. 5 września 1924 we Lwowie, zm. 27 września 2008 w Krakowie) – polska kompozytorka, profesor i rektor (1987–1993) krakowskiej Akademii Muzycznej.
| Data i miejsce urodzenia |
5 września 1924 |
|---|---|
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci |
27 września 2008 |
| Gatunki | |
| Zawód | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Uczęszczała do lwowskiej szkoły sióstr benedyktynek ormiańskich[1], szkoły muzycznej Anny Niementowskiej we Lwowie, następnie do lwowskiego konserwatorium. Po wojnie zmuszona do opuszczenia Lwowa anektowanego przez ZSRR osiadła w Krakowie, gdzie skończyła studia w PWSM jako uczennica Jana Hoffmana w klasie fortepianu i Stanisława Wiechowicza w klasie kompozycji.
Po studiach uczyła fortepianu i teorii w Liceum Muzycznym w Krakowie; wśród jej uczniów byli m.in.: Katarzyna Gärtner, Wojciech Karolak, Krzysztof Meyer i przyszły „skald” Andrzej Zieliński. Od 1963 uczyła w PWSM w Krakowie, obecnej Akademii Muzycznej. W 1975 została dziekanem, w 1978 prorektorem, a w 1987 rektorem tej uczelni (do 1993). Dzięki niej szkoła uzyskała obecną siedzibę, w centrum miasta, w byłym gmachu KW PZPR.
Główne nagrody uzyskane na międzynarodowych konkursach w 1961 i 1962 roku zwróciły na nią uwagę środowiska. Konsekwencją było pierwsze wykonanie na festiwalu „Warszawska Jesień” w 1963. W niedługim czasie zdobyła rangę najwybitniejszej polskiej kompozytorki po Grażynie Bacewicz. Utwory z lat sześćdziesiątych utrzymane były w nurcie sonoryzmu, w późniejszych do głosu doszła umiarkowana tradycja. Charakterystyczne dla kompozytorki było częste i pomysłowe używanie perkusji.
- Los tak sprawił, że byłam w bliskim kontakcie z bardzo dobrymi perkusistami polskimi, przede wszystkim jazzowymi, jak i wirtuozami w ogóle: M. Ptaszyńska, J. Pilch, J. Stefański, L.H. Stevens, którzy swoją wirtuozerią i kreacjami zainspirowali mnie w tym obszarze. Zwracali się do mnie o napisanie utworów dla nich. Twierdzili, że czuję perkusję, wykonywali te utwory. I tak powstały 3 Etiudy na perkusję solo, From end to end percussion, Fantazja na marimbafon solo, Warianty na fortepian i perkusję, Interpretacje na flet, taśmę i perkusję czy wreszcie utwór dla pięciu perkusistów Music for five. Ważną rolę perkusja odgrywa też w takich utworach kameralnych jak Pieśń nad Pieśniami, Wyzwanie, Bel canto, Hexaedre, Pour orchestre, Rapsod II, Wariacje koncertujące na flet i orkiestrę kameralną, czy wreszcie Koncert na orkiestrę[2].
W 2009 roku Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej w Krakowie został w całości poświęcony pamięci Krystyny Moszumańskiej-Nazar[3].
Skomponowała ok. 70 utworów, m.in.:
- Hexaèdre na orkiestrę (1960)
- Muzyka na smyczki (1962)
- Exodus na orkiestrę (1964)
- Fresk I (1988), II (1992) i III „Lwowski” (1993) na orkiestrę symfoniczną
- Leggiero e mobile na orkiestrę (1996), Kraków 1997
- Variazioni concertanti na flet i orkiestrę kameralną (1965/1966)
- Koncert na perkusję i orkiestrę (1998)
- Madonny polskie na chór mieszany i orkiestrę, do sł. Jerzego Harasymowicza-Broniuszyca (1974)
- utwory kameralne, wokalne
Była teściową Joanny Wnuk-Nazarowej, dyrygentki i byłej minister kultury.
Nagrody i odznaczenia edytuj
W 1999 roku odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[4]. Wcześniej, w 1993, otrzymała Krzyż Oficerski tego orderu[5].
Przypisy edytuj
- ↑ Krystyna Moszumańska-Nazar 1924–2008, „Gazeta Wyborcza Kraków”, 30.03.2009.
- ↑ K. Moszumańska-Nazar, O roli perkusji i traktowaniu jej w moich utworach, cytowane za: K. Kasperek, Krystyna Moszumańska-Nazar. Katalog tematyczny utworów, Kraków: Akademia Muzyczna w Krakowie 2004, s. 154.
- ↑ Dni kompozytorów. Dziennik Polski, 26 maja 2009. [dostęp 2009-05-26]. (pol.).
- ↑ Monitor Polski, poz. 16.
- ↑ Monitor Polski, poz. 9. isap.sejm.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-18)]..
Bibliografia edytuj
- Lesław Czapliński, De color concentionis, albo o stylistycznej tożsamości autora. Krystyna Moszumańska-Nazar, klasyk sonoryzmu, w: „Opcje” 1/2009.
- Lwowskie geny osobowości twórczej. Rozmowy z Krystyną Moszumańską-Nazar przeprowadziła Małgorzata Woźna-Stankiewicz, Kraków: Musica Iagellonica 2007.
- Katarzyna Kasperek, Krystyna Moszumańska-Nazar. Katalog tematyczny utworów, Kraków: Akademia Muzyczna w Krakowie 2004.
- Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 576. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
- The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. M. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Poczet rektorów Akademii Muzycznej w Krakowie
- Krystyna Moszumańska-Nazar, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-22].
- Sylwetka w krakowskim dodatku Gazety Wyborczej
- biogram, spis utworów, dyskografia (w jęz. niem.). mugi.hfmt-hamburg.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-17)].