Ksany
Ksany – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kazimierskim, w gminie Opatowiec[5][6].
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
28-520[4] |
| Tablice rejestracyjne |
TKA |
| SIMC |
0257874[5] |
Położenie na mapie gminy Opatowiec  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kazimierskiego  | |
 50°16′26″N 20°42′20″E/50,273889 20,705556[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Były wsią biskupstwa krakowskiego w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku[7].
Wieś liczy 89 domów.
Części miejscowości edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0257880 | Bzików | część wsi |
| 0257897 | Kolonia | część wsi |
| 0257905 | Kresy | część wsi |
| 0257911 | Stara Wieś | część wsi |
Historia edytuj
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1275 roku. Wieś została zapisana w formie Xane. Miejscowość była wówczas własnością klasztoru Cystersów w Wąchocku. do roku 1368. W XV wieku własność biskupów krakowskich. W dokumencie z 1418 r. zapisana pod nazwą Xanij, u Jana Długosza jako Xany. Jeden łan posiadał tu scholastyk sandomierski. Płacił zaś dwie grzywny czynszu[8].
W 1579 r. było tu 17 osadników, 8 i pół łana, 4 zagrodników, 9 komorników, 8 ubogich i 3 rzemieślników. Lustracja z 1789 r. wykazała wieś duchowną. Według spisu z 1827 r. Ksany miały 63 domy i 382 mieszkańców. Wieś była wówczas własnością rządową.
W 1861 r. doszło tu do rozruchów chłopskich polegających na odmowie pańszczyzny. Dalsze wykonywanie darmowej pracy wymuszono przy użyciu siły dwóch rot wojska rosyjskiego. W 1884 r. w Ksanach było 86 domów. Wieś liczyła 439 morgów ziemi. Folwark w Ksanach miał 553 morgi. W miejscowości działała szkoła elementarna.
8 września 1939 na terenie wsi doszło do walk obronnych 11 pułku piechoty z nacierającymi jednostkami niemieckimi. W walkach zginęło 44 polskich żołnierzy, a większość budynków wsi uległa zniszczeniu[9]. W czasie II wojny światowej był tutaj niemiecki obóz pracy[10].
W 1989 r. w Ksanach odsłonięto Pomnik Legionisty 1914, Żołnierza Września 1939 i Partyzanta 1939-1945[11]. Stanął on na miejscu, gdzie na przełomie XIX i XX w. zbudowana była szkoła wiejska[12]. Pomnik wykonany z kamienia pińczowskiego jest dziełem rzeźbiarza Winicjusza Stoksika, pochodzącego z pobliskich Rzemienowic[13].
W Ksanach urodził się Jan Rumas – działacz ruchu ludowego, żołnierz Batalionów Chłopskich.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 64105
- ↑ Wieś Ksany w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-03-08], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 630 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 112.
- ↑ * Ksany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 823.Ksany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 185.
- ↑ Tomasz Trepka, 80 lat temu rozegrała się dramatyczna bitwa pod Ksanami. Jaki miała przebieg?. = 2019 [online], echodnia.eu, 31 sierpnia 2020 (pol.).
- ↑ Tadeusz Epsztein, Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, 2011.
- ↑ Szlak frontu wschodniego I Wojny Światowej – przewodnik turystyczny [online], s. 20 [dostęp 2019-03-31].
- ↑ Ksany, rys historyczny [online], Miasto i Gmina Opatowiec, więcej informacji [dostęp 2019-03-31].
- ↑ Janusz Kędracki, Odkrywamy Świętokrzyskie. Ksany [online], wyborcza.pl – Kielce, 2005 [dostęp 2019-03-31].
Bibliografia edytuj
- Kalendarz świętokrzyski 2005. Z dnia na dzień przez stulecia. Kielce 2004.