Kukuczka kapturkowata

Kukuczka kapturkowata
	; Puszcza Augustowska, przed 1956
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	storczykowate
Podrodzina	storczykowe
Rodzaj	kukuczka
Gatunek	kukuczka kapturkowata
	Nazwa systematyczna
	Neottianthe cucullata (L.) Schltr.; Repert. Spec. Nov. Regni Veg. 16: 292 (1919)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kukuczka kapturkowata (Neottianthe cucullata) – gatunek byliny należący do rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Jedyny europejski przedstawiciel rodzaju kukuczka (Neotthianthe)^[3]. Występuje od Polski na zachodzie po Japonię na wschodzie^[4].

W Polsce stwierdzono jego występowanie jedynie w kilku miejscach, ale obecnie spotkać go można tylko nad Kanałem Augustowskim i w Wigierskim Parku Narodowym^[3].

Morfologia edytuj

Kwiaty

Łodyga: Do 40 cm wysokości.
Liście: Dwa eliptyczne liście odziomkowe i dwa lancetowate, drobne liście łodygowe.
Kwiaty: Różowe. Działki wąskolancetowate o długości 6-7 mm. Warżka języczkowata, szorstka, trójdzielna, długości 7-8 mm. Środkowa łatka warżki dłuższa od pozostałych^[5].

Biologia i ekologia edytuj

Bylina, geofit. Rośnie w borach sosnowych, sosnowo-świerkowych i sosnowo-dębowych. Kwitnie w lipcu i sierpniu.

Zmienność edytuj

Gatunek zróżnicowany na dwie odmiany^[4]:

Neottianthe cucullata var. calcicola (W.W.Sm.) Soó - występuje w Himalajach i Chinach
Neottianthe cucullata var. cucullata - rośnie w całym zasięgu gatunku

Zagrożenia i ochrona edytuj

Kategorie zagrożenia:

Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)^[6]: E (wymierający – krytycznie zagrożony); 2016: CR (krytycznie zagrożony)^[7].
Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin^[8]^[9]: EN (zagrożony).

Gatunek znajduje się w Polsce pod ochroną prawną. Ochrona czynna prowadzona jest w Wigierskim Parku Narodowym. Na początku XXI wieku zrealizowano tam projekt polegający na przesiedleniu kilkudziesięciu okazów storczyków z ich stanowisk macierzystych na nowo wybrane miejsca^[3]. Akcja przesiedlania poprzedzona została szczegółową analizą mikrosiedliskową, na którą składały się badania: fizykochemiczne gleby i roztworów glebowych, florystyczne i faunistyczny^[3]. W latach 2003-04 przeniesiono około 50 osobników kukuczki. Dla roślin wytypowano trzy stanowiska na terenie obwodów chronionych: Lipniak, Leszczewek i Krusznik. Obserwacje poczynione w latach kolejnych wykazały, że przesiedlone osobniki rozwinęły się, zakwitły i wydały nasiona^[3].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-04] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Anna Krzysztofiak, Lech Krzysztofiak, Maciej Romański: Czynna ochrona gatunków storczykowatych w rejonie Puszczy Augustowskiej. Krzywe koło Suwałk: Wigierski Park Narodowy. ISBN 83-88344-61-7.
↑ ^a ^b Neottianthe cucullata na eMonocot [dostęp 2013-11-03].
↑ Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Polska Czerwona Księga Roślin. Róża Kaźmierczakowa, Kazimierz Zarzycki (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2001. ISBN 83-85444-85-8.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-04] (ang.).

[wpn-3] Anna Krzysztofiak, Lech Krzysztofiak, Maciej Romański: Czynna ochrona gatunków storczykowatych w rejonie Puszczy Augustowskiej. Krzywe koło Suwałk: Wigierski Park Narodowy. ISBN 83-88344-61-7.

[eM-4] Neottianthe cucullata na eMonocot [dostęp 2013-11-03].

[5] Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.

[6] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[7] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[8] Polska Czerwona Księga Roślin. Róża Kaźmierczakowa, Kazimierz Zarzycki (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2001. ISBN 83-85444-85-8.

[9] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[3]

[4]

[1]

[2]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]