Wikipedia

Kuratorstwo danych cyfrowych

Kuratorstwo danych cyfrowych to selekcja, konserwacja, utrzymanie, gromadzenie i archiwizacja zasobów cyfrowych[1]. Kuracja wyznacza, utrzymuje i nadaje wartość repozytoriom danych cyfrowych, aby umożliwić wykorzystanie konkretnych danych zarówno obecnie jak i w przyszłości. Zwykle zajmują się tym archiwiści, bibliotekarze, naukowcy, historycy i inni uczeni[2]. Przedsiębiorstwa również zaczynają wykorzystywać kurację danych celem poprawy jakości informacji i danych w obrębie swoich procesów operacyjnych i strategicznych[3]. Pomyślnie przeprowadzona kuracja pomoże ograniczyć utratę danych spowodowaną zanikaniem przestarzałych nośników cyfrowych.

Dawniej termin kuracja był powszechnie używany w odniesieniu do pracowników muzeów i bibliotek. Obecnie używa się go mówiąc także o działaniach podejmowanych w ramach mediów społecznościowych, w tym do gromadzenia grafik, linków do stron internetowych i plików wideo.

Podstawowe zasady i działania edytuj

Termin kuratorstwo danych cyfrowych po raz pierwszy został użyty w dziedzinie e-nauki i nauk biologicznych jako sposób na wyodrębnienie dodatkowego zestawu zadań, które zwykle przeprowadzane są przez kuratorów biblioteki i muzeów w celu dodania wartości do zbiorów danych i umożliwienia ich ponownego wykorzystania[4][5][6]. Od prostych zadań, które miały po prostu zachowywać dane, po znacznie bardziej skomplikowane czynności archiwizujące[4]. Dodatkowo historyczne rozumienie terminu kurator oznacza kogoś więcej, niż tylko osobę sprawującą opiekę nad danym zbiorem. Od kuratora oczekuje się wiedzy na poziomie akademickim, niezbędnej do przeprowadzenia oceny i selekcji danych oraz do późniejszego dodania wartości do kolekcji poprzez zastosowanie metadanych[4].

Zasady edytuj

Istnieje pięć powszechnie akceptowanych zasad, które regulują stan kuratorstwa cyfrowego:

  • Zarządzanie pełnym cyklem życia danych, od ich stworzenia, aż do kresu ich używalności.
  • Ewaluacja i pozyskiwanie zasobów, aby dodać je do kolekcji.
  • Zastosowanie metod konserwacji, aby wzmocnić integralność i zapewnić wielokrotny użytek przyszłym użytkownikom.
  • Czynne działanie przez cały cykl życia danych, aby zwiększyć wartość zarówno zasobów cyfrowych, jak i kolekcji.
  • Zapewnienie użytkownikom odpowiedniego stopnia dostępu[7].

Metodologia edytuj

Digital Curation Centre (DCC) sformułowało jakie czynności, krok po kroku, należy wprowadzić do cyklu życia danych, żeby zrealizować wyżej wymienione zasady[8].

  • Określenie: zastanów się, jakie materiały cyfrowe będą tworzone i jakie opcje przechowywania pamięci masowej należy rozwijać. Należy zwrócić uwagę na strony internetowe, publikacje, pocztę elektroniczną i inne rodzaje danych cyfrowych.
  • Utworzenie: przygotuj materiały cyfrowe i sporządź odpowiednie metadane. Zwykle im więcej metadanych, tym informacje będą lepiej dostępne.
  • Dostęp i wykorzystanie: zdefiniuj możliwość wglądu do tworzonego materiału cyfrowego. Niektóre materiały mogą być dostępne tylko za pomocą hasła, a inne mogą być otwarte dla wszystkich użytkowników.
  • Ocena i selekcja: zapoznaj się z misją instytucji lub kolekcji prywatnej i określ, jakie dane cyfrowe będą istotne. Pomocne w podjęciu decyzji, dotyczącej powstania i wyboru danych do danej kolekcji mogą być wytyczne prawne.
  • Usuwanie: wyrzuć wszelkie materiały cyfrowe, które nie są cenne.
  • Przyswojenie: przesyłanie materiałów cyfrowych do wcześniej określonego miejsca, którym będą przechowywane. Może to być archiwum, repozytorium lub inny obiekt.
  • Działania związane z ochroną: podjęcie działań w celu zachowania integralności materiału cyfrowego.
  • Ponowna ocena: poddanie materiałów ocenie raz jeszcze, aby upewnić się, że są one nadal aktualne i zgodne ze swoją pierwotną formą.
  • Przechowywanie: zabezpieczenie danych w określonym z góry miejscu ich przechowywania.
  • Dostęp i ponowne użycie: rutynowe kontrole sprawdzające czy materiał jest nadal dostępny dla docelowej grupy odbiorców i czy nie został naruszony przez wielokrotne wykorzystanie.
  • Przekształcenie: jeśli jest to pożądane lub konieczne, materiał może zostać przeniesiony do innej postaci cyfrowej[8].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Aneta Januszko-Szakiel, Trwała ochrona zasobów cyfrowych – podstawowe pojęcia, „Biuletyn EBIB”, 9 (154), 26 stycznia 2015, s. 5–6, ISSN 1507-7187 [dostęp 2019-01-22] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-22] (pol.).
  2. ↑ Oliwier Sadlik, Anna Piwko-Łętek, Renata Patela, Kurator danych cyfrowych – nowe stanowisko w bibliotece naukowej, „Biuletyn EBIB”, 9 (154), 23 stycznia 2015, s. 3, ISSN 1507-7187 [dostęp 2019-01-22] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-22] (pol.).
  3. ↑ E. Curry, A. Freitas, and S. O'Riáin, "The Role of Community-Driven Data Curation for Enterprises," in Linking Enterprise Data, D. Wood, Ed. Boston, MA: Springer US, 2010, pp. 25-47.
  4. ↑ a b c Costis Dallas, Digital curation beyond the “wild frontier”: a pragmatic approach, „Archival Science”, 16 (4), 2016, s. 421–457, DOI: 10.1007/s10502-015-9252-6, ISSN 1573-7519 [dostęp 2019-01-22] (ang.).
  5. ↑ National Research Council, Preparing the Workforce for Digital Curation, 22 kwietnia 2015, ISBN 978-0-309-29694-6 [dostęp 2019-01-22] (ang.).
  6. ↑ Digital Curation for Science, Digital Libraries, and Individuals, „International Journal of Digital Curation” [dostęp 2019-01-22] (ang.).
  7. ↑ Elizabeth Yakel, Digital curation [online], www.ingentaconnect.com, 2007 [dostęp 2019-01-22] (ang.).
  8. ↑ a b DCC Curation Lifecycle Model [online], www.dcc.ac.uk [dostęp 2019-01-22] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-22].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kuratorstwo_danych_cyfrowych&oldid=63807220”