Kyanit
Kyanit (cyjanit, dysten[1]) – polimorficzna odmiana krzemianu glinu (Al
2O
3·SiO
2[2]), minerał z grupy krzemianów wyspowych zaliczany do glinokrzemianów.
| |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Inne nazwy |
dysten, cyjanit |
|---|---|
| Skład chemiczny |
Al |
| Twardość w skali Mohsa |
4-4,5 (zgodnie z wydłużeniem kryształów), 6-7 (prostopadle do wydłużenia) |
| Łupliwość |
dokładna według (100), mniej dokładna według (001) |
| Pokrój kryształu |
listewkowy, słupkowy, tabliczkowy |
| Układ krystalograficzny |
trójskośny |
| Właściwości mechaniczne |
anizotropia twardości |
| Gęstość minerału |
3,53 do 3,56 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
niebieska, biała, szarawa, zielonkawa, żółtawa |
| Rysa |
biała |
| Połysk |
szklisty, perłowy na płaszczyznach łupliwości |
| Współczynnik załamania |
1,71-1,73 |
| Inne |
optycznie ujemny |
| Dodatkowe dane | |
| Postacie alotropowe | |
| Szczególne własności |
słaba dyspersja |
Nazwa cyjanit pochodzi od gr. kyanos = niebieski; nazwa dysten od gr. dis = dwukrotnie, podwójnie oraz sthenos = siła, moc[1] i nawiązuje do zmiennej twardości tego minerału.
Właściwości edytuj
Tworzy spłaszczone, wydłużone kryształy tabliczkowe, listewkowe, czasami słupkowe lub pręcikowe. Występuje w formie skupień ziarnistych, płytkowych, igiełkowych, włóknistych, promienistych. Jest kruchy, przezroczysty, cechą charakterystyczną jest duża anizotropia twardości (zmienia się w zależności od kierunku badania i ściany kryształu). Łatwo podatny na wietrzenie.
Al
2SiO
5 tworzy oprócz kyanitu jeszcze dwie odmiany polimorficzne: silimanit i andaluzyt.
Występowanie edytuj
Powstaje w warunkach wysokiej temperatury i ciśnienia (metamorfizm wysokociśnieniowy), składnik wielu skał metamorficznych bogatych w glin.
- W Polsce spotykany w skałach metamorficznych Sudetów, w Górach Sowich, okolicach Śnieżnika i Złotoryi oraz w piaskach złotonośnych Bobru.
Zastosowanie edytuj
- w przemyśle – stosowany do:
- wyrobu materiałów kwasoodpornych i ogniotrwałych
- ceramiki szlachetnej
- materiałów izolacyjnych
- ma znaczenie naukowe (wskaźnik określający charakter i warunki metamorfizmu)
- ma znaczenie kolekcjonerskie
- kamień ozdobny czasami jako jubilerski
Przypisy edytuj
- ↑ a b dysten, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2011-04-05].
- ↑ Robert Speyer: Thermal Analysis of Materials. CRC Press, 1993, s. 166. ISBN 0-8247-8963-6. (ang.).