La Belle Ferronière
La Belle Ferronière – obraz olejny namalowany przez Leonarda da Vinci pomiędzy rokiem 1490 a 1495[2]. Jest to portret en face przedstawiający Lucrezię Crivelli, kochankę Ludwika Sforzy. Znajduje się w Luwrze[3].
| |
| Autor |
Leonardo da Vinci |
|---|---|
| Data powstania |
ok. 1490–1495 |
| Wymiary |
63 × 45 cm[1] |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
Obraz został namalowany pomiędzy rokiem 1490 a 1495 na desce orzechowej[2]. Tworząc portret Leonardo inspirował się portretami Antonelli da Messiny[4]. Podkład wykonano bielą ołowianą[2]. Podczas prac nad obrazem Leonardo naniósł poprawki na konturze twarzy oraz zredefiniował tęczówki w celu wywołania efektu magnetycznego spojrzenia[4]. Podczas prac nad obrazem Leonardo zajmował się badaniami z zakresu optyki[5].
Szyja i podbródek Lucrezii są w delikatnym półcieniu. Źródło światła znajduje się po lewej stronie u góry. Światło pada bezpośrednio na lewe ramię Lucrezii. Stąd odbija się i tworzy smugę świetlną po lewej stronie żuchwy. Smuga jest na tyle jasna i wyraźna, że podejrzewano, iż została namalowana przez jednego z uczniów Leonarda lub restauratora obrazu[5]. Głowa Lucrezii jest lekko obrócona[6]. Jej spojrzenie jest wyzywające[3]. Szata została oddana materialnie i werystycznie[7]. W przeciwieństwie do Antonella Leonardo nie zawarł inskrypcji z podpisem i datą na parapecie[4].
Prawdopodobnie portret przedstawia Lucrezię Crivelli[2]. Od 1494 roku była oficjalną metresą (maîtresse-en-titre) Ludwika Sforzy, zajęła ona miejsce Cecylii Gallerani[8].
W Kodeksie Atlantyckim znajdują się trzy epigramaty anonimowego poety, które opisują postać na obrazie[4]. Prawdopodobnie portret został wspomniany w Dzienniku Antonia de Beatis, w kolejnym dniu po wizycie kardynała Luigiego d’Aragona w pracowni Leonarda w Ambroise w październiku 1517 roku. Obraz został również wspomniany w Trésor des merveilles de Fontainebleau pod tytułem „Portret księżnej z Mantui”. Z tego powodu podejrzewano, że portret przedstawia Elisabettę Gonzagę, Isabellę Gualandę lub Beatrice d’Este, żonę Ludwika Sforzy[2].
W XX wieku obraz został na nowo przeanalizowany[9]. Przeprowadzono badania naukowe, które wykluczyły, że obraz namalowano na desce pochodzącej z tego samego drzewa co deska Damy z gronostajem[a][2].
Obecnie portret jest uważany za dzieło Leonarda[1][2][8]. Być może w pracach nad obrazem uczestniczyli również uczniowie Leonarda. W 1907 roku koneser sztuki Bernard Berenson w monografii poświęconej malarzom z Włoch Północnych napisał, że obraz mógł namalować Leonardo, co należałoby przyjąć z żalem. W późniejszej edycji książki z 1932 roku przypisał portret do twórczości Leonarda. Według Kennetha Clarka portret powstał wyłącznie dlatego, by zadowolić księcia Ludwika Sforzę[10].
Uwagi edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Zöllner 2005 ↓, s. 49.
- ↑ a b c d e f g Vezzosi 2019 ↓, s. 243.
- ↑ a b Nicholl 2006 ↓, s. 257.
- ↑ a b c d Vezzosi 2019 ↓, s. 245.
- ↑ a b Isaacson 2019 ↓, s. 355.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 356.
- ↑ Vezzosi 2019 ↓, s. 247.
- ↑ a b c Isaacson 2019 ↓, s. 353.
- ↑ Vezzosi 2019 ↓, s. 48.
- ↑ Clark 1964 ↓, s. 55–56.
Bibliografia edytuj
- Kenneth Clark: Leonardo da Vinci. Warszawa: Arkady, 1964.
- Walter Isaacson: Leonardo da Vinci. Kraków: Insignis Media, 2019. ISBN 978-83-66071-41-4.
- Charles Nicholl: Leonardo Da Vinci. Lot wyobraźni. Warszawa: WAB, 2006.
- Alessandro Vezzosi: Leonardo da Vinci. Malarstwo: nowe spojrzenie. Kielce: Jedność, 2019. ISBN 978-83-8144-143-8.
- Frank Zöllner: Leonardo da Vinci 1452–1519. Warszawa: Taschen, Edipresse Polska S. A., 2005. ISBN 83-89571-85-4.