Lakalaka
Lakalaka – taniec ludowy z Królestwa Tonga uznawany za taniec narodowy tego kraju.
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
 Lakalaka wykonywana podczas 70. urodzin króla Taufaʻahau Tupou IV w 1988 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ | |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Azja i Pacyfik |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
2008 |
Pod nazwą Lakalaka: śpiewane oracje z układem choreograficznym (ang. Lakalaka, dances and sung speeches of Tonga[1]) tradycja proklamowana została w 2003 roku arcydziełem ustnego i niematerialnego dziedzictwa ludzkości, a w 2008 roku wpisana na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości[2].
Charakterystyka edytuj
Lakalaka jest nie tylko tańcem, ale także połączeniem choreografii, oratorstwa oraz polifonii wokalnej i instrumentalnej[1][2][3]. Tradycja jest szeroko rozpowszechniona na obszarze całego archipelagu[1][4]. Przedstawia tematy związane z historią, legendami, wartościami i strukturami społecznymi Tonga i odgrywa ważną rolę również podczas oficjalnych uroczystości, takich jak koronacja monarchy czy rocznice uchwalenia konstytucji[3][2]. Taniec lakalaka rozwinął się w XIX wieku, najprawdopodobniej z innego polinezyjskiego tańca zwanego meʻelaufola[2][1]. W XX wieku tradycja przeżyła odrodzenie dzięki wsparciu tongijskiej rodziny królewskiej[3][2].
Występy artystyczne trwają około 30 minut, a udział w nich biorą duże, liczące nawet kilkaset osób grupy. Uczestnicy ustawiają się w rzędach – mężczyźni po stronie prawej, a kobiety po stronie lewej – w kolejności uporządkowanej według statusu społecznego[4]. Pośrodku pierwszego rzędu na linii podziału między obiema płciami stoi vahenga – wykonawca centralny. Zawsze jest to osoba wysoka rangą, kojarzona z tancerzami, nosząca unikatowy strój[4]. Mężczyźni podczas tańca wykonują szybkie, energiczne ruchy, kobiety natomiast poruszają się wolno i z gracją, koordynując kroki z eleganckimi gestami rąk[2][1]. Do tej charakterystycznej cechy odnosi się nazwa tańca lakalaka, która oznacza w języku tonga „kroczyć żwawo lub ostrożnie”[2]. Obie grupy artystów w trakcie tańca klaszczą i śpiewają, nieraz z akompaniamentem chóru[2][3]. Tancerze noszą tradycyjne stroje nazywane tupenu, ozdobne bransolety, girlandy z kwiatów na szyi oraz tekiteki (nakrycie głowy wykonane z piór)[4][3].
Śpiew polifoniczny połączony ze zsynchronizowanym ruchami tanecznymi setek osób tworzy efektowny spektakl[2][1]. Ważną rolę w jego tworzeniu odgrywa punake, który jest jednocześnie poetą, kompozytorem, choreografem i reżyserem wydarzenia i według tradycji powinien stale uaktualniać repertuar lakalaka[3][2][1].
Współcześnie tradycja lakalaka wykonywana jest już rzadziej, a młodzi twórcy mają tendencję do odtwarzania istniejącego repertuaru, zamiast tworzenia nowych kompozycji[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h Lakalaka, dances and sung speeches of Tonga [online], ich.unesco.org [dostęp 2023-09-22] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Dziedzictwo niematerialne – Królestwo Tonga. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2023-09-22].
- ↑ a b c d e f Tongan Dance [online], Tonga Tourism [dostęp 2023-09-22] (ang.).
- ↑ a b c d Tongan Dancing [online], The Tonga Visitors Bureau [dostęp 2023-09-22] [zarchiwizowane z adresu 2011-11-01] (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Film w serwisie YouTube przedstawiający taniec lakalaka