Leming norweski
Leming norweski[7], leming właściwy[8], leming górski[9] (Lemmus lemmus) – gatunek ssaka z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).
| Lemmus lemmus[1] | |||
| (Linneusz, 1758) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
leming norweski | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6] | |||
 | |||
Zasięg występowania edytuj
Leming norweski jest endemiczny dla Półwyspu Fennoskandzkiego, w szczególności Półwyspu Skandynawskiego (Norwegia oraz północna i zachodnia Szwecja), północnej Finlandii i Półwyspu Kolskiego (północno-zachodnia Rosja); granica południowa zmienia się na okołu 200 km, przesuwając się na południe podczas cyklicznych szczytów[10].
Taksonomia edytuj
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Mus lemmus[2]. Holotyp pochodził z Lappmark, w Szwecji[11].
L. lemmus jest blisko spokrewniony z L. sibiricus i krzyżuje się z nim w warunkach laboratoryjnych[10]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[10].
Etymologia edytuj
Morfologia edytuj
Długość ciała (bez ogona) 112–150 mm, długość ogona 10–18 mm; masa ciała 40–130 g[13].
Tryb życia edytuj
Charakterystycznie, dość jaskrawo ubarwiony leming górski jest aktywny zarówno w nocy, jak i w dzień, przy czym okresy jego aktywności przeplatane są krótkimi okresami odpoczynku. Żywią się trawą, gałązkami i pąkami karłowatych krzewów, a przede wszystkim mchem. W zimie poszukując pożywienia kopie chodniki tuż nad powierzchnią zamarzniętej ziemi w śniegu. Lemingi są znane przede wszystkim ze zdarzających się co 3 lub 4 lata gwałtownych, wręcz wybuchowych wzrostów liczebności, określanych jako masowe pojawy. Ich przyczyna nie jest jeszcze dokładnie znana, ale wiadomo, że ciepła, łagodna wiosna następująca po 2 albo 3 latach niskiej liczebności lemingów powoduje w tym samym lub następnym roku gwałtowny wzrost ich zagęszczenia. Następujące wówczas przegęszczenie zmusza te zwierzęta do migracji na sąsiednie, nie opanowane przez nie tak silnie tereny. Wiele lemingów zostaje pożartych przez drapieżniki, a jeszcze więcej traci życie podczas prób przepłynięcia jezior i rzek. W żadnym jednak razie nie należy sądzić, że lemingi świadomie popełniają zbiorowe samobójstwo.
Rozmnażanie edytuj
Na wiosnę, gdy jeszcze leży śnieg, rozpoczyna się okres godowy tego gryzonia, a w ciągu krótkiego arktycznego lata samica może urodzić do 8 miotów po 6 młodych w każdym.
Przypisy edytuj
- ↑ Lemmus lemmus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 59. (łac.).
- ↑ A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Cz. 2. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1822, s. 287, seria: Encyclopédie méthodique. (fr.).
- ↑ S. Nilsson: Skandinavisk fauna. Lund: Tryckt uti Borlingska Boktryckeriet, 1829, s. 185. (szw.).
- ↑ J.N.F.X. Gistel: 2. Familie. Nagethiere (Glires). W: J.N.F.X. Gistel & G. Bromme: Handbuch der Naturgeschichte aller dreireiche für lehrer und lernende, für Schule und Haus. Stuttgart: Hoffmann’sche Verlags-Buchhandlung, 1850, s. 248. (niem.).
- ↑ H. Henttonen, Lemmus lemmus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-19] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 236–237. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ Z. Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
- ↑ leming górski, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2012-12-30].
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 344. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Lemmus lemmus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-19].
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 367, 1904. (ang.).
- ↑ U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 293. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Dr P. Whitfield, Ilustrowana Encyklopedia Zwierząt, Warszawa 1997