Lenin (Białoruś)
Lenin (biał. Ленін; ros. Ленин; w 1939 Sosnkowicze) – agromiasteczko (dawniej miasteczko) na Białorusi, na Polesiu, w rejonie żytkowickim obwodu homelskiego, nad Słuczą.
_1a.jpg) Wejście na cmentarz żydowski | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Wysokość |
131 m n.p.m. |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Kod pocztowy |
247974 |
Położenie na mapie obwodu homelskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
Położenie na mapie Polski w 1939  | |
 52°26′N 27°30′E/52,433333 27,500000
| |
Siedziba parafii prawosławnej; znajduje się tu cerkiew pw. Narodzenia Matki Bożej w budynku z początku XX w., zaadaptowanym w 1992 r. na cele kultowe[2].
Etymologia nazwy edytuj
Nazwa tej miejscowości wywodzi się z XVI wieku i według legendy miejscowej pochodzi od imienia córki właściciela dóbr lenińskich Jeleny (zdrobniale Leny)[3], która utopiła się w Słuczy. Częstym błędem jest interpretowanie nazwy jako pochodzącej od Włodzimierza Lenina[4].
Historia edytuj
Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w Księstwie Słuckim w powiecie nowogródzkim województwa nowogródzkiego[5].
Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego miasteczko miało 75 osad, most na Słuczy i kwaterę 4 okręgu policyjnego, obejmującego gminy Lenin, Czuczewicze, Łachwa i Żytkowice[6].
Za II Rzeczypospolitej Lenin stał się przygranicznym miasteczkiem w województwie poleskim, w powiecie łuninieckim, siedzibą terytorialnie rozległej gminy Lenin, położonej na wschodnich rubieżach województwa i kraju[7]. W 1921 miejscowość liczyła 1520 mieszkańców, zamieszkałych w 225 budynkach, w tym 927 Żydów, 483 Białorusinów, 102 Polaków i 8 osób innej narodowości[a]. 928 mieszkańców było wyznania mojżeszowego, 540 prawosławnego, 44 rzymskokatolickiego i 8 ewangelickiego[8].
Od 1925 stacjonowało w nim dowództwo kompanii granicznej KOP[9]. Najprawdopodobniej ze względu na aluzję do nazwiska wodza rewolucji, 31 maja 1939 nazwę zmieniono na Sosnkowicze a jednostki administracyjnej na gmina Sosnkowicze[10]. W związku ze zmianą nazwy miasteczka Lenin projektowano również zmianę nazwy majątku Lenin na „Kazimierzówka”[3]. „W ten sposób byłyby w powiecie łuninieckim dwie osady, których nazwa pochodziłaby od imienia i nazwiska gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego, który często odwiedzał tę miejscowość”[3].
Lenin wraz z kilkoma okolicznymi miejscowościami są jedynymi terenami dawnej II RP, która obecnie leżą w obrębie obwodu homelskiego. W latach 1940–1961 istniał rejon leniński, jednak jego centrum były Mikaszewicze.
Podczas okupacji hitlerowskiej, marcu 1942 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 2000 osób. 13 sierpnia 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowano[11].
12 maja 2013 roku w obecności polskich dyplomatów i przedstawicieli władz lokalnych odsłonięto w Leninie kamień upamiętniający 1200 Polaków i Białorusinów zamordowanych w lutym 1943 r. przez Niemców[12].
Zabytki edytuj
- cmentarz żydowski, na cmentarzu pomnik Żydów zabitych przez nazistów podczas II wojny światowej.
Uwagi edytuj
- ↑ Innej niż polska, białoruska, rusińska, tutejsza (poleska), niemiecka i żydowska. Wśród osób innych narodowości zamieszkujących gminę Lenin było 96 Rosjan, 7 Tatarów, 5 Estończyków, 5 Łotyszy, 1 Grek i 1 Litwin. Skorowidz nie wyszczególnia narodowości osób z grupy inne z podziałem na miejscowości
Przypisy edytuj
- ↑ Belarus [online], pop-stat.mashke.org [dostęp 2017-11-24].
- ↑ Храм Рождества Пресвятой Богородицы д. Ленин [online], turov.by [dostęp 2021-12-15] (ros.).
- ↑ a b c Przemianowanie m. Lenin n/Słuczą na Sosnkowicze. „Polska Zbrojna”. 184, s. 6, 1939-07-05. Warszawa..
- ↑ Rodzima.org – Miasteczko Lenin.
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 110.
- ↑ Lenin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 141.
- ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV.1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom VIII – Województwo Poleskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1924. ISBN 978-83-254-2578-4.
- ↑ Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 310. ISBN 83-88973-58-4.
- ↑ M.P. z 1939 r. nr 123, poz. 292
- ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1224.
- ↑ W Leninie upamiętniono zamordowanych Polaków i Białorusinów [online], rp.pl, 12 maja 2013 [dostęp 2013-05-12] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-24].
Linki zewnętrzne edytuj
- Lenin (Białoruś), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 218.
- Krótki zarys dziejów kościółka zbudowanego na cmentarzu katolickim w miasteczku Iwieńcu gubernji mińskiej. w bibliotece Polona