Lia van Leer
Lia van Leer (hebr. ליה ון ליר, ur. jako Lia Greenberg 8 sierpnia 1924 w Bielcach w Besarabii w obecnej Mołdawii, zm. 13 marca 2015 w Jerozolimie) – pionierka kina izraelskiego, założycielka kinoteki hajfańskiej oraz jerozolimskiej, a także Izraelskiego Archiwum Filmowego i MFF w Jerozolimie. Za swój szczególny wkład w społeczeństwo i Państwo Izrael otrzymała w 2004 roku Nagrodę Izraela.
.jpg) Lia van Leer w 2012 roku | |
| Imię i nazwisko urodzenia |
Lia Greenberg |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci |
13 marca 2015 |
| Zawód, zajęcie |
filmowiec |
| Alma Mater | |
| Małżeństwo |
Wim van Leer |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys edytuj
Urodziła się w besarabskich Bielcach (rum. Bălți)[1], które wówczas były częścią Rosji, po 1917 stały się częścią Rumunii, a obecnie należą do Mołdawii. Ojciec Simon Greenberg zajmował się eksporterem pszenicy, a matka była wolontariuszką WIZO[2].
Do Palestyny przybyła w 1940 roku w odwiedziny siostry mieszkającej w Tel Awiwie. Po zakończeniu II wojny światowej nie wróciła już do Rumunii. Ojciec został zamordowany przez Niemców w lipcu 1941 roku, a matka i babcia po deportacji do Naddniestrza zmarły w obozie koncentracyjnym[2]. Studiowała na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie, gdzie poznała holenderskiego przemysłowca Wima van Leer, tak jak ona miłośnika kina. Para pobrała się w 1952 roku i osiadła w Hajfie, jednak często podróżując po świecie[3][4]. Ponieważ w tym czasie w Palestynie nie było profesjonalnych kin podróżowali po kraju pokazując filmy w małych osadach i kibicach[5]. Korzystając z prywatnej kolekcji filmów 16-mm para założyła w 1955 roku w Hajfie klub filmowy, który dał początek kinotece hajfańskiej. Rok później powstały kluby dobrego filmu w Tel-Awiwie i Jerozolimie[1][4]. Prywatna kolekcja filmów Van Leera stała się zaczątkiem powstałego w 1960 roku Izraelskiego Archiwum Filmowego[2]. Jest to jeden z największych zbiorów filmów na Bliskim Wschodzie. Od 1999 roku na podstawie uchwały Knesetu każdy film, który otrzyma dotację z od państwa musi przekazać kopię do Izraelskiego Archiwum Filmowego[5].
Po wojnie sześciodniowej 1967 roku zakończonej zajęciem całości Jerozolimy przez państwo Izrael, przeniosła się do Jerozolimy[1]. W 1973 roku George Ostrovsky, van Leers i Teddy Kolleka rozpoczęli budowę Jerozolimskiego Centrum Filmowego (Jerusalem Cinematheque) pod murami Starego Miasta. Centrum zostało otwarte w 1981 roku. Znalazły się w nim cztery sale kinowe, sale konferencyjne, biblioteka i obszerne archiwum filmowe. Panoramę Jerozolimy można podziwiać z kawiarni, ogrodu i dwóch tarasów. Pierwszym dyrektorem Centrum została Lia van Leer[6]. W 1984 roku zorganizowała tam pierwszy Festiwal Filmowy w Jerozolimie[5] wzorowany na festiwalach w Cannes i Wenecji[7]. Lia van Leer była szefową zarówno kinoteki, festiwalu, jak i archiwum filmowego aż do rezygnacji z tych funkcji w 2007 roku[1].
Lia van Leer zasiadała w jury konkursu głównego na 36. MFF w Cannes (1983). Przewodniczyła obradom jury na 45. MFF w Berlinie (1995).
Zmarła w Jerozolimie[8] i została pochowana na cmentarzu w Sanhedrii, w dzielnicy Jerozolimy[9]. Była ostatnim żyjącym członkiem rodziny van Leer. Od 1949 roku funduszami rodziny zarządza Van Leer Group Foundation[10], która finansuje Instytut Van Leera w Jerozolimie i Jerozolimskie Centrum Filmowe[11].
Nagrody edytuj
- 2013: Kawaleria Legii Honorowej[12]
- 2011: Nagroda na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie za całokształt twórczości[5]
- 2009: Doktorat honoris causa Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie[13]
- 2004: za swój dorobek życia otrzymała Nagrodę Izraela – najważniejszą nagroda państwa Izrael w dziedzinie nauki, kultury i sztuki – za szczególny wkład w społeczeństwo i Państwo Izrael[4][14].
- Kawaleria Orderu Sztuki i Literatury[15]
- 1988: Nagroda prezydenta Izraela Chaima Herzoga[16]
Upamiętnienie edytuj
- Podczas Festiwalu Filmowego w Jerozolimie jest przyznawana nagroda upamiętniająca Lię van Leer za filmy o dziedzictwie żydowskim[17].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Edna Fainaru, Lia van Leer, Israeli film pioneer, dies aged 90 [online], Screen, 16 marca 2015 [dostęp 2020-05-25] (ang.).
- ↑ a b c Lia Van Leer. Jewish Women’s Archive [online], jwa.org [dostęp 2020-05-25].
- ↑ Hannah Brown, Lia van Leer, Israeli movie pioneer, dies at 90 [online], The Jerusalem Post | JPost.com, 14 marca 2015 [dostęp 2020-05-25] (ang.).
- ↑ a b c קורות חיים [online], cms.education.gov.il [dostęp 2020-05-25] (hebr.).
- ↑ a b c d Israeli Film Pioneer Lia Van Leer Is Born [online], CIE, 8 sierpnia 2019 [dostęp 2020-05-25] (ang.).
- ↑ Jerusalem Film Center [online], OSTROVSKY FAMILY FUND, 7 października 2015 [dostęp 2020-05-25] (ang.).
- ↑ Lia van Leer, Israeli movie pioneer, dies at 90 [online], The Jerusalem Post | JPost.com [dostęp 2020-05-25].
- ↑ Ali Jaafar, Lia Van Leer, Israeli Film Pioneer, Dies Aged 91; [online], Deadline, 16 marca 2015 [dostęp 2020-05-25] (ang.).
- ↑ Jessica Steinberg, Lia Van Leer, 90, grande dame of Israeli cinema [online], www.timesofisrael.com [dostęp 2020-05-25] (ang.).
- ↑ Message from the Chair [online], webcache.googleusercontent.com [dostęp 2020-05-25].
- ↑ The Van Leer Group Foundation [online], Jerusalem Film Festival [dostęp 2020-05-25] (ang.).
- ↑ Remise de l’Ordre national d’Officier de la Légion d’honneur à Lia van Leer [online], Institut Français Israël, 25 października 2013 [dostęp 2020-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2015-03-21].
- ↑ Honorary Doctorates – The Hebrew University of Jerusalem [online], www3.huji.ac.il [dostęp 2020-05-25].
- ↑ Lia Van Lir [online] [dostęp 2020-05-25].
- ↑ Ayelet Dekel, Israelis Awarded French Order of Arts and Letters 2011 [online] [dostęp 2020-05-25] (ang.).
- ↑ Pioneer in art film in Israel and Israel prize laureate Lia Van Leer passes away at age 90 [online], Ynetnews, 14 marca 2015 [dostęp 2020-05-25] (ang.).
- ↑ JFF 2017 Competitions and Awards List [online], Jerusalem Cinematheque – Israel Film Archive [dostęp 2020-05-25] (ang.).