Wikipedia

Liga Morska i Rzeczna

Liga Morska i Rzeczna (LMR, LMiR) – polska organizacja społeczna stawiająca sobie za cel propagowanie zagadnień morskich wśród społeczeństwa polskiego. Działała na rzecz rozbudowy floty morskiej i rzecznej. W okresie międzywojennym jej celem było także pozyskanie terenów pod osadnictwo lub kolonie dla Polski (np. w Brazylii, Peru, Liberii, terytoriach zamorskich Francji).

Mariusz Zaruski
Okładka miesięcznika Morze i Kolonie organu Ligi Morskiej i Kolonialnej. Lipiec 1939

Historia edytuj

 
Odezwa Ligi Morskiej w Śremie, 1924 (ze zbiorów Archiwum Państwowego w Poznaniu)

Liga Morska i Rzeczna powstała z inicjatywy[1] generała Mariusza Zaruskiego 27 kwietnia 1924 roku z przekształcenia Ligi Żeglugi Polskiej (na bazie statutu zatwierdzonego przez min. spraw wewnętrznych RP w dn. 19 VIII 1924[2]). Od października 1930 zmiana nazwy (na mocy uchwały III Walnego Zjazdu Delegatów LMiR w dniach 25–27 października 1930) na Liga Morska i Kolonialna (LMK). Jeden z jej większych oddziałów – łódzki – powstał 2 kwietnia 1925 roku[3].

W 1934 kupiła ziemię na terenie brazylijskiego stanu Paraná i założyła tam osiedle dla polskich kolonistów – Morską Wolę. 28 kwietnia 1934 podpisała umowę z Liberią dotyczącą współpracy gospodarczej i kulturalnej, próbując bezskutecznie nawiązać szersze kontakty handlowe z tym państwem[4]. W latach 30. XX wieku prowadziła zbiórkę pieniędzy na Fundusz Obrony Morskiej, które m.in. przeznaczono na dofinansowanie budowy okrętu podwodnego „Orzeł”. Wydawała miesięcznik „Morze” i kwartalnik „Sprawy Morskie i Kolonialne”.

W 1936 przyznawano srebrne pozłacane medale z racji XV-lecia rocznicy odzyskania dostępu do morza[5][6].

W 1939 liczyła prawie 1 mln członków. Według prof. Andrzeja Polusa była wówczas największą organizacją pozarządową w kraju[7][1]. Podczas II wojny światowej nie prowadziła działalności[8].

Liga odrodziła się, ale jeszcze nie w pełnych ramach organizacyjnych, 20 października 1944 r. w Lublinie jako „Liga Morska”. Pierwsze powojenne zebranie Ligi, zorganizowane przez Główny Zarząd Ligi, z udziałem delegata Departamentu Morskiego Rządu Tymczasowego – Jana Jarząbkiewicza, z celem wznowienia jej działalności, miało miejsce w Łodzi, 7 II 1945, w sali Domu Ludowego, przy ul. Przejazd (obecnie ul. Juliana Tuwima) 34. Prezesem Zarządu Tymczasowego Komitetu Organizacyjnego Ligi został wybrany sędzia Edmund Kawecki[9].

W roku 1946 rozporządzeniem Rady Ministrów uznana za stowarzyszenie wyższej użyteczności publicznej z jednoczesną zmianą nazwy na Liga Morska[10]. Od kwietnia 1950 w jej skład wchodził zlikwidowany pod przedwojenną nazwą Polski Związek Zachodni. Z dniem 10 maja 1953 roku Ligę Morską zlikwidowano przez włączenie jej do Ligi Przyjaciół Żołnierza.

 
Tablica upamiętniająca 65-lecie Ligi Morskiej, Łódź
 
Znaczek Poczty Polskiej z 1945 roku, upamiętniający zaślubiny z morzem z 10 lutego 1920 roku

Reaktywowana w grudniu 1980, podczas II Kongresu Kultury Morskiej, który odbył się w Gdańsku (6–7 grudnia 1980) jako „Liga Morska”. W marcu 1999 roku nastąpiła zmiana nazwy na „Liga Morska i Rzeczna”[11].

Obecnym prezesem (od 2007) jest kpt. ż.w. Andrzej Królikowski, dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni, który zastąpił na tym stanowisku Bronisława Komorowskiego.

Struktura organizacyjna edytuj

Statut LMiK z 1930 r., który nie uległ większym zmianom w stosunku do statutu LMiR, stwierdzał, że Liga funkcjonuje organizacyjnie poprzez statutowe władze centralne, okręgi i oddziały. Okręg obejmował jeden lub kilka województw i grupował zasadniczo wszystkie oddziały na jego terenie.

W 1933 r. wprowadzono nowy szczebel organizacyjny – obwód, który miał za zadanie kierować działalnością oddziałów Ligi na terenie miast, powiatów, ewentualnie kilku powiatów. Utworzenie obwodów dostosowywało strukturę organizacyjną Ligi do administracyjnego podziału Polski na województwa.

Prezesi edytuj

Liga Morska i Rzeczna
Liga Morska i Kolonialna
Liga Morska
Liga Morska i Rzeczna

Członkowie edytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Członkowie Ligi Morskiej i Kolonialnej (1930–1939).

Upamiętnienie edytuj

Uchwałą z 12 grudnia 2018 Senat RP IX kadencji zdecydował o ustanowieniu roku 2019 Rokiem Ligi Morskiej i Rzecznej[12].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Łukasz Maziewski, Nie ma takiego państwa "Afryka", „wiadomosci.wp.pl”, 15 czerwca 2022 [dostęp 2022-06-19].
  2. ↑ Liga Morska i Rzeczna : statut, 1924. polona.pl. [dostęp 2018-10-01].
  3. ↑ „Łódź w Ilustracji”, 24 V 1925, nr 21, s. 3 (zebranie inaugurujące działalność oddz. łódzkiego LMiR; 11 V 1925)
  4. ↑ Edward Byczyński, Polscy pionierzy na Czarnym Lądzie, Ninateka.pl, 1936.
  5. ↑ Kronika. Odznaczenia w L. M. K.. „Zew Rzeszowa”, s. 79, Nr 10 z 1 kwietnia 1936. 
  6. ↑ Kronika. Odznaczenia w L. M. K.. „Zew Rzeszowa”, s. 86, Nr 11 z 10 kwietnia 1936. 
  7. ↑ Andrzej Polus. Instytut Studiów Międzynarodowych. [dostęp 2022-06-19].
  8. ↑ Tadeusz Białas, Liga Morska i Kolonialna, 1930–1939. Gdańsk 1983.
  9. ↑ „Dziennik Łódzki”, 9 II 1945, nr 8, s. 2 („Kronika łódzka. Wiec Ligi Morskiej”)
  10. ↑ „Polska Zbrojna”, 27 VII 1946, s. 6 (Miejsca martyrologii polskiej. Uchwały Rady Ministrów [w tym o Lidze Morskiej].
  11. ↑ Józef Wąsiewski: Dzieje polskich lig morskich 1918-2010.. Liga Morska i Rzeczna. [dostęp 2012-08-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-21)].
  12. ↑ M.P. z 2018 r. poz. 1231.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Liga_Morska_i_Rzeczna&oldid=73106301”