Lipusz (stacja kolejowa)
Lipusz – stacja kolejowa[1] w Lipuszu, w województwie pomorskim, w Polsce. Obiekt był dawniej lokalnym węzłem kolejowym; od lat 90. XX wieku pełni rolę mijanki w ruchu pasażerskim.
 Budynek dworca | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Data otwarcia |
15 lipca 1900 |
| Poprzednie nazwy |
Lippusch (Bahnhof) |
| Dane techniczne | |
| Liczba peronów |
2 |
| Liczba krawędzi peronowych |
3 |
| Kasy |
|
| Linie kolejowe | |
Położenie na mapie gminy Lipusz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kościerskiego  | |
 54°05′49″N 17°46′48″E/54,096944 17,780000
| |
Ruch pasażerski edytuj
| Rok | Wymiana pasażerska na dobę |
|---|---|
| 2017[2] | 20-49 |
| 2022[3] | 10-19 |
Położenie edytuj
Stacja Lipusz znajduje się około 300 m od centrum Lipusza, na południowym krańcu miejscowości. Na jej terenie znajdują się 4 przejazdy kolejowo-drogowe[4].
Historia edytuj
1900–1945 edytuj
Uroczyste oddanie stacji w Lipuszu nastąpiło 15 lipca 1900. Początkowo do stacji docierała tylko linia z Kościerzyny. Lipusz od początku był projektowany i budowany jako lokalny węzeł kolejowy, w którym krzyżowały się linie łączące trzy miasta powiatowe: Kościerzynę, Chojnice i Bytów. Dodatkowo w Lipuszu miała stacjonować drużyna manewrowa, która łączyła i dzieliła pociągi relacji łączonych. W 1901 otwarto linię do Bytowa, natomiast w dniu 1 lipca 1902 – po oddaniu linii do Chojnic – Lipusz stał się węzłem kolejowym. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 linia Lipusz – Bytów (jej fragment obejmuje obecnie (2020) linia Bytów – Korzybie) została przecięta granicą polsko-niemiecką tuż przed stacją Róg. Lipusz znajdował się wówczas po stronie polskiej. W czerwcu 1920[5] linia została zdemontowana do granicy polsko-niemieckiej, a stacja przestała spełniać funkcję węzła. W 1939, już po rozpoczęciu wojny, Niemcy odbudowały brakujący fragment linii[4].
1945–1990 edytuj
Po II wojnie światowej linia Lipusz – Korzybie w całości znalazła się po stronie polskiej. W okresie Polski powojennej Lipusz był węzłem kolejowym obsługującym lokalne pociągi osobowe oraz towarowe[4]. W latach 60. XX w. składano i demontowano tu pociągi kursujące na trasie Kościerzyna – Bytów/Chojnice[potrzebny przypis][6].
Po 1990 edytuj
W rozkładzie jazdy na lata 1990–1992 przez Lipusz przejeżdżało 6 par pociągów Kościerzyna – Chojnice (w tym jedna para w relacji wydłużonej aż do Gdyni Głównej), para pociągów Lipusz – Kościerzyna i Lipusz – Chojnice oraz 4 pary pociągów Lipusz – Bytów. W następnym rozkładzie 1992/93 zmniejszono o 1 liczbę par pociągów Kościerzyna – Chojnice, jednakże przedłużono jeszcze jedną do Gdyni; liczba pociągów do Bytowa nie zmieniła się, ale był to ostatni rozkład, w którym występowały pociągi na tej trasie. W 1993 w czasie fali likwidacji lokalnych linii kolejowych zlikwidowano połączenie Bytów – Kościerzyna; od tej pory przy tabeli 381 b występowała notatka Ruch pociągów wstrzymany do odwołania, która utrzymywała się aż do rozkładu jazdy pociągów z lat 1996/97, a przez Lipusz przejeżdżają jedynie pociągi relacji Kościerzyna – Chojnice. Ze względu na bardzo zły stan torowiska planowano również fizyczną likwidację linii do Bytowa, jednak po interwencji władz samorządowych gminy Bytów i przekazaniu linii w użytkowanie spółce Pol-Miedź Trans z Lubina utrzymano ruch towarowy[4].
Linie kolejowe edytuj
Lipusz był węzłem kolejowym, w którym krzyżowały się linie numer 211 (Chojnice – Kościerzyna) oraz 212 (dawniej Lipusz – Korzybie, a od 2007 roku Bytów – Korzybie). Odcinek do Korzybia jest całkowicie wyłączony z ruchu pasażerskiego. W ruchu towarowym eksploatuje się jedynie odcinek do Bytowa; dalej trasa jest nieprzejezdna[7]. Wszystkie linie są niezelektryfikowane, normalnotorowe oraz jednotorowe.
Maksymalne dozwolone prędkości na szlakach w okolicy Lipusza[8]:
| Pociągi osobowe (również szynobusy) | Pociągi towarowe | |
| Linia 211 | 80 km/h | 80 km/h |
| Linia 212 | 0 km/h[9] | 20 km/h |
Infrastruktura edytuj
Budynek dworca edytuj
W budynku dworca znajduje się poczekalnia, nieczynna kasa oraz prywatne mieszkanie. Dworzec zbudowany jest z czerwonej cegły. Część główna jest piętrowa, nieotynkowana i pokryta dachówką. Przylega do niej parterowa część boczna oraz mała, otynkowana przybudówka. Dach jest wielospadowy (czterospadowy w części głównej i dwuspadowy w części bocznej), natomiast przylegający do budynku magazyn pokryty dachem pulpitowym)[5]. Budynek został wzniesiony w stylu odchodzącym od stylu ryglowego, choć takie cechy jeszcze można odnaleźć w przylegającym do budynku magazynie. Typ zabudowy spotykany w Prusach na początku XX wieku.
Perony edytuj
Na stacji znajdują się dwa perony: jeden jedno- i drugi dwukrawędziowy, oba z dojściem w poziomie szyn. Perony pokryte są płytami chodnikowymi i są niezadaszone. Znajdują się tam semafory kształtowe, nieużywana obecnie wieża wodna[5], dwustanowiskowa szopa używana przez Pol-Miedź Trans[4] oraz dwie nastawnie – Lp i Lp1.
Parowozownia edytuj
Na terenie stacji znajdowała się trzystanowiskowa hala dla parowozów, przebudowana następnie na dwustanowiskową. Można przyjąć, że podlegała pobliskiej parowozowni w Kościerzynie[10].
Łącznica edytuj
W północnej części stacji, między rozjazdem R31 a R32, znajduje się łącznica o długości 674 m, umożliwiająca przejazd między liniami: 211 i 212 (brak konieczności zmiany czoła pociągu na stacji Lipusz). Obecnie jest nieczynna i zarośnięta[11].
Warsztat naprawy wagonów edytuj
W latach około 1980-1990 w Lipuszu mieściła się placówka napraw wagonów Oddziału Zamiejscowego Rewizji i Napraw Wagonów w Kościerzynie Wagonowni Gdynia, zajmująca się naprawą wagonów towarowych.
Ruch pociągów edytuj
Pociągi osobowe edytuj
Przez stację w Lipuszu przejeżdżają dwie pary pociągów regio relacji Chojnice – Kościerzyna i Kościerzyna – Chojnice[12]. Najczęściej są nimi autobusy szynowe. Od 2016 roku część pociągów obsługiwana jest autobusową komunikacją zastępczą[13][14]. Od 2016 roku uruchamiane są przez SKPL Cargo sezonowe 3 pary pociągów z Lipusza do stacji Bytów[15].
Pociągi towarowe edytuj
Przez Lipusz przejeżdżają zazwyczaj pociągi towarowe relacji Kościerzyna – Bytów spółki SKPL Cargo z Kalisza oraz pociągi innych przewoźników, m.in. PKP Cargo[5]. Z powodu bardzo złego stanu technicznego łącznicy nr 738, a przy tym ręcznej obsługi zwrotnic, pociągi najczęściej zmieniają tu czoło. W Lipuszu stacjonowały manewrowe lokomotywy spalinowe serii SM42 będące własnością Pol-Miedź Trans[4], a od 2015 roku tabor SKPL Cargo[16].
Przypisy edytuj
- ↑ Wykaz posterunków ruchu i punktów ekspedycyjnych. plk-sa.pl, 2019-12-15. [dostęp 2020-10-13]. (pol.).
- ↑ Największe i najmniejsze stacje w Polsce. [w:] utk.gov.pl [on-line]. [dostęp 2019-12-18].
- ↑ Urząd Transportu Kolejowego: Wymiana pasażerska - Dane o stacjach 2022. [dostęp 2023-09-17].
- ↑ a b c d e f Paweł Korcz. Lipusz. „Świat kolei”. 4/2008, s. 43. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ a b c d Lipusz w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl[niewiarygodne źródło?]
- ↑ Rozkład jazdy pociągów PKP 1966/1967. Warszawa: Polskie Koleje Państwowe, 1966, s. 705, 706.
- ↑ Stan na 2009.
- ↑ Jarosław Woźny i Marek Potocki (red.): Linia Chojnice – Kościerzyna w: Ogólnopolska Baza Kolejowa. [dostęp 2008-12-25]. (pol.).[niewiarygodne źródło?]
- ↑ Pociągi osobowe mogą jeździć tylko w wyjątkowych sytuacjach z pilotem, który podaje prędkość maszyniście.
- ↑ Niestety zestawienie jednostek kolejowych z okresu lat 1939–1945 nie wymienia parowozowni w Lipuszu jako samodzielnej.
- ↑ Linia Lipusz R32 – Lipusz R31 (738) [online], bazakolejowa.pl [dostęp 2021-03-18] (pol.).[niewiarygodne źródło?]
- ↑ Zmiana rozkładu jazdy pociągów od dnia 11 czerwca 2017 r. w województwie pomorskim [online], polregio.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ Komunikacja uzupełniająca [online], polregio.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ Informacje i utrudnienia | POLREGIO | Przewozy Regionalne [online], polregio.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ SKPL // SHORTLINES.PL // z pasji do kolei [online], shortlines.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ Grupa SKPL // shortlines.pl – pierwszy polski operator kolejowych końcówek logistycznych [online], skpl.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
| Lipusz | ||
| Linia 211 Chojnice – Kościerzyna (52,612 km) | ||
  odległość: 3,423 km
|
|
odległość: 6,908 km
|
| Linia 212 Lipusz – Korzybie (0,000 km) | ||
|
|
odległość: 7,440 km
| |
