Lotniskowce projektu 1143.5
Lotniskowce projektu 1143.5 (11435) — typ lotniskowców opracowanych w ZSRR, o wyporności standardowej 46 540 ton i długości pokładu 304,5 metra. Stanowiły jedyny zrealizowany projekt lotniskowców radzieckich. Budowę dwóch okrętów tego projektu rozpoczęto w pierwszej połowie lat 80. w stoczni nr 444 w Mikołajowie dla floty radzieckiej. Obie jednostki zwodowano w latach 1985 i 1988, jednak tylko pierwsza z nich w 1991 roku weszła do służby radzieckiej, a następnie rosyjskiej, pod nazwą „Admirał Fłota Sowietskogo Sojuza Kuzniecow”. Drugi okręt „Wariag” miał być ukończony według zmodyfikowanego projektu 11436, lecz przed ukończeniem został w roku 1998 sprzedany do Chin i następnie ukończony jako lotniskowiec typu 001 „Liaoning” dla marynarki chińskiej.
| |
| Stocznia | |
|---|---|
| Wejście do służby |
1991 |
| Zbudowane okręty |
2 |
| Okręty w służbie |
2 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
46 540 t (standardowa) |
| Długość |
pokład startowy: 304,5 metra |
| Szerokość |
pokład startowy: 70 metrów |
| Napęd |
8 kotłów |
| Prędkość |
30 węzłów |
| Zasięg |
3850 Mm @ 29 węzłów |
| Załoga |
1533–1980 osób |
| Uzbrojenie |
• 12 x P-700 Granit-NK |
Geneza edytuj
Rozwój okrętów lotniczych i lotnictwa pokładowego w Związku Radzieckim był logicznym następstwem zmiany charakteru floty radzieckiej, z nastawionej na obronę przed amerykańskimi rakietowymi okrętami podwodnymi przenoszącymi pociski balistyczne, na ochronę własnych strategicznych okrętów podwodnych, a ostatecznie na projekcję własnej siły w konfrontacji z flota amerykańską na otwartych oceanach[1]. Mimo wysiłków admirała Siergieja Gorszkowa, flota radziecka wciąż odgrywała w tym czasie jeszcze rolę drugoplanową, podrzędną wobec radzieckiej armii oraz strategicznych lądowych wojsk rakietowych. Toteż — nie licząc floty podwodnej — rozwój radzieckiej marynarki wojennej następował powoli i czasami niepewnie, co było rezultatem ograniczonego wsparcia politycznego w łonie Biura Politycznego partii komunistycznej[1].
We wczesnych latach 70. marynarka radziecka sformułowała jednak wymagania dla dużego lotniskowca o napędzie konwencjonalnym, a w 1973 roku wyznaczono biuro konstrukcyjne, które opracować miało konstrukcję okrętu projektu 1153 Orieł[1][2]. Wstępne wersje projektu nowego okrętu o wyporności 75 000 — 80 000 ton przewidywały jednak napęd jądrowy i wyposażenie jednostki w cztery katapulty parowe[1]. Okręt w tej konfiguracji mógł pomieścić grupę lotniczą złożoną z co najmniej 70 samolotów: myśliwskich i uderzeniowych, samolotów ZOP i wczesnego ostrzegania[1]. Do czerwca 1974 roku koncepcja uległa zmianie — wyporność zmniejszono do 60 000 ton, i przy zachowaniu wciąż napędu nuklearnego, zmniejszono wielkość pokładowej grupy lotniczej do 60 maszyn[1]. W wyznaczonym w 1976 roku planie pięcioletnim ustalono budowę dwóch jednostek tego typu, lecz w październiku 1978 roku projekt ten został anulowany jako zbyt kosztowny[1][2]. Zamiast tego, jeszcze jednak w listopadzie 1977 roku władze radzieckie poleciły rozpocząć prace projektowe nad mniejszym — i tańszym — lotniskowcem mogącym przenosić samoloty pionowego startu i lądowania, a także klasyczne samoloty, startujące za pomocą katapulty[2]. Ostatecznie w 1979 roku konstrukcja przerodziła się w projekt oznaczony jako 1143.5, mimo że miał niewiele wspólnego z projektem jednostek 1143 typu Kijów[1].
Budowa i konstrukcja edytuj
Historia nazewnictwa jednostki wiodącej nowego typu, odzwierciedla burzliwość czasów w których okręt był budowany. Stępkę pod prototypowy okręt - wówczas „Tbilisi” - położono 1 kwietnia 1982 roku, już jednak 18 listopada tego samego roku zmieniono jego nazwę na „Leonid Breżniew”, gdy zaś Sekretarz Generalny KPZR Michaił Gorbaczow potępił byłego sowieckiego lidera, w listopadzie 1988 roku nazwę ostatecznie zmieniono na „Admirał Fłota Sowietskogo Sojuza Kuzniecow”[1].
Okręty typu Kuźniecow były pierwszymi radzieckimi lotniskowcami pełnopokładowymi[1]. Początkowo miały zostać wyposażone w dwie katapulty parowe, jednak radzieccy inżynierowie napotkali na szereg trudności w opracowaniu niezawodnych katapult tego rodzaju, toteż projekt został zmodyfikowany i zastosowano na nim wznoszącą się pod kątem 12° skocznię, która mogła być używana do swobodnego startu samolotów pod wiatr o średniej sile[1]. Z wyjątkiem nadbudówki mieszczącej dużą baterię pocisków przeciwokrętowych i ZOP oraz niezwykły arsenał broni przeciwlotniczej, w pozostałych elementach jednostki miały stosunkowo tradycyjną konstrukcję[1].
| Stocznia | Okręt | Położenie stępki | Wodowanie | Wykończenie | Wejście do służby | Flota |
|---|---|---|---|---|---|---|
(Mikołajów) |
1 kwietnia 1982 | 4 grudnia 1985 | 20 stycznia 1991 |  MW ZSRR
| ||
| 6 grudnia 1985 | 4 grudnia 1988 | (Szanghaj) |
25 września 2012 |  Marynarka Wojenna Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej
|
Pierwszy okręt nowego projektu został zwodowany w Mikołajowie 4 grudnia 1985 roku, po czym po trwających 6 lat pracach wykończeniowych oraz testach morskich, 20 stycznia 1991 roku wszedł do służby w marynarce Federacji Rosyjskiej. Wobec rozpadu Związku Radzieckiego i braku środków finansowych, budowa „Wariaga” została porzucona w 1992 roku, a w roku 1998 okręt został kupiony przez prywatnego przedsiębiorcę z Makau[3].
Okręt został mu jednak odebrany przez rząd Chin Ludowych, bądź też według innych informacji od samego początku zakup niewykończonego okrętu był operacją chińskich służb specjalnych i chińskiej marynarki wojennej za pomocą podstawionej w tym celu osoby. Jednostka została następnie wykończona w stoczni w Szanghaju, po czym wcielona do służby w chińskiej marynarce wojennej 25 września 2012 roku, jako pierwszy w historii tego kraju lotniskowiec.
W latach 1995-1996 „Admirał Kuzniecow” pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, po czym został przetransferowany do Floty Północnej, gdzie pozostawał wyłączony z czynnej służby aż do listopada 1998 roku, kiedy powrócił z remontu. Mimo tego okręt boryka się z ustawicznymi problemami z siłownią oraz systemami rurociągów, w tym rurociągami sanitarnymi.
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- Paul Fontenoy: Aircraft Carriers An Illustrated History of Their Impact. ABC Clio, 2006. ISBN 1-85109-573-X.