Lubomir Dymsza
Lubomir Dymsza ros Дымша, Любомир Клеофасович (ur. 6 stycznia 1860 r. w Łubach w majątku Zdaniszki w powiecie telszewskim na Żmudzi, zm. 1 grudnia 1915 w Piotrogrodzie) – docent prawa na Uniwersytecie Petersburskim, działacz społeczny i polityczny, poseł Koła Polskiego w Dumie Państwowej III i IV kadencji.
 Lubomir Dymsza 1913 | |
| Data i miejsce urodzenia |
6 stycznia 1860 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1 grudnia 1915 |
| Zawód, zajęcie |
poseł do Dumy |
Życiorys edytuj
Najmłodszy spośród pięciu synów Kleofasa Józefa (1821–1902 lub 1907), powstańca styczniowego 1863 r. oraz zesłańca, i Teresy (1829–1902) z Nałęczów Górskiej. Uczył się w domu oraz w niemieckim gimnazjum w Mitawie, W 1878 ukończył je ze złotym medalem za pracę z łaciny. W latach 1878–1883 studiował na Wydziale Prawa na Uniwersytecie Petersburskim. Po ukończeniu studiów w 1883 ze stopniem kandydata nauk prawnych pozostał na uczelni, a następnie został wysłany za granicę, aby pogłębił wiedzę prawniczą. jego specjalizacjami były prawo państwowe i ekonomia. W latach 1891–1911 podczas pracy na uczelni wykładał m.in. państwowe prawo rosyjskie oraz ważniejszych krajów europejskich (Szwecji, Anglii, Francji, Prus) oraz prawo konstytucyjne.
W 1887 wyjechał do Moskwy, gdzie zdał egzamin na magistra prawa cywilnego. Po powrocie do Petersburga w 1890 pracował jako docent prywatny. W 1893 r. jako delegat Ministerstwa Oświecenia Publicznego odwiedził Powszechną Wystawę Światową w Chicago. Od listopada 1893 pracował w Departamencie Ekonomicznym Kancelarii Rady Państwa nie zrywając kontaktów z uniwersytetem. Wspólnie z profesorem Leonem Petrażyckim wykładał również na utworzonych 3 grudnia 1905 r. w Petersburgu wyższych kursach żeńskich. W maju 1901 r. w Warszawie poślubił córkę znanego inżyniera i gen. Stanisława Kierbedzia.
Od 1902 udzielał się w Dumie Miejskiej Petersburga. Członek Rzymskokatolickiego Towarzystwa Dobroczynności w Petersburgu. W 1905 z poparciem Partii Konstytucyjno-Demokratycznej pełnił funkcję wiceprzewodniczącego. Starał się o mandat do I Dumy Państwowej z kurii ziemiańskiej powiatu starokonstantynowskiego (gubernia siedlecka). Mandatu nie uzyskał pomimo poparcia pomimo poparcia Henryka Sienkiewicza. Przeciwko jego kandydaturze było Stronnictwo Demokratyczno-Narodowe, walczące o wiejski elektorat. Dzięki poparciu Narodowych Demokratów 19 października 1907 uzyskał mandat do Dumy III kadencji. Zasiadał we frakcji Koło Polskie. Krytykował m.in. preliminarz Synodu, przywileje cerkwi i sztuczne szerzenie prawosławia w Królestwie Polskim w celach politycznych, a także dyskryminację przy obsadzie ważniejszych stanowisk w Królestwie Polskim. Wypowiadał się też w sprawach budżetowych oraz w kwestii wniosku o nietykalności osobistej, zasiadał w komisjach: wniosków prawodawczych (od 22 listopada 1907 r. był zastępcą przewodniczącego), reformy sądownictwa (zastępca przewodniczącego), gospodarczej, regulaminowej, samorządowej oraz rybołówstwa (zastępca przewodniczącego).
Jego pierwsze wystąpienie w Dumie miało miejsce 18 listopada, odpowiedział na deklarację premiera Piotra Stołypina.
Zainicjował jedyną interpelację Koła Polskiego w Dumie III kadencji. Sprawa dotyczyła zagarnięcia przez cerkiew prawosławną kościoła w Opolu na Lubelszczyźnie. Występował w Dumie w obronie ziemi chełmskiej, wykazując niedorzeczność argumentów zwolenników wyodrębnienia i przyłączenia do Rosji.
20 października 1912 został wybrany na posła do Dumy IV kadencji również z guberni siedleckiej. W czasie kadencji działał w komisjach: wniosków prawodawczych, reformy sądownictwa, reformy policji, spraw wojskowych i morskich, redakcyjnej i porozumiewawczej. Również w IV kadencji podnosił kwestie dotyczące Chełmszczyzny, m.in. tamtejszych izb sądowej i skarbowej, zgłaszał istotne poprawki do projektu reformy senatu.
Po wybuchu I wojny światowej dwukrotnie wystąpił w Dumie, wypowiadając się w sprawie ustawy o cenzurze wojennej oraz 1 sierpnia 1915 r. o nastrojach wśród Polaków w odpowiedzi na mowę konserwatywnego nacjonalisty Władimira M. Puryszkiewicza. Współpracował z gazetami „Głos Polski” (1913) i „Sprawa Polska” (1915). Był jednym ze współzałożycieli Polskiego Towarzystwa Prawników i Ekonomistów.
Po wybuchu I wojny światowej zaangażował się w prace Polskiego Towarzystwa Pomocy Ofiarom Wojny. Zmarł nagle w Piotrogrodzie 1 grudnia 1915 po zakończeniu obrad Dumy. Pierwotnie został pochowany w krypcie kościoła pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej na prospekcie Newskim. 23 grudnia w archikatedrze warszawskiej odprawione zostało w jego intencji nabożeństwo żałobne, które celebrował metropolita warszawski Aleksander Kakowski.
W 1925 jego szczątki sprowadzono do Warszawy i złożono w grobowcu Dymszów na cmentarzu Powązkowskim (kw. 215, rząd. 1, grób 1–2)[1].
Przypisy edytuj
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: LUBOMIR DYMSZA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-03-06].
Bibliografia edytuj
- Władysław Studnicki, Dymsza Lubomir, w: Polski słownik biograficzny, Kraków 1948, t. 6, s. 64–65
- Artur Kijas, Polacy w Rosji od XVII wieku do 1917 roku. Słownik biograficzny, Warszawa–Poznań 2000, s. 78–79
- Czesław Brzoza, Kamil Stepan, Posłowie polscy w parlamencie rosyjskim 1906–1917. Słownik biograficzny, Warszawa 2001, s. 57–59
- Dymsza Lubomir Jan Felicjan (1860-1915), w: Mariusz Korzeniowski, Krzysztof Latawiec, Monika Gabryś-Sławińska, Dariusz Tarasiuk, Leksykon uchodźstwa polskiego w Rosji w latach I wojny światowej, Lublin 2018, s. 163-164 ISBN 978-83-227-9077-9
- Artur Kijas, Dymsza Lubomir / Дымша Любомир Клеофасович (1860–1915), strona internetowa Polski Petersburg [dostęp 06.03.1019]