Konstal 1Mw

Wąskotorowy pasażerski wagon silnikowy
(Przekierowano z MBxd1 201-204)

1Mw – typ dwukierunkowych, czteroosiowych wąskotorowych wagonów silnikowych wyprodukowanych w Chorzowskiej Wytwórni Konstrukcji Stalowych Konstal w latach 1960–1966 w liczbie 4 sztuk, przystosowanych do kursowania na torze o rozstawie szyn 750 mm. Na PKP wagony te nosiły oznaczenia Mx-201 do 204, zmienione następnie na MBxd1-201 do 204.

Mbxd1 (typ 1Mw)
Ilustracja
MBxd1-204 na stacji w Krośniewicach
Kraj produkcji

 Polska

Producent

Konstal Chorzów

Lata budowy

1960–1966

Układ osi

B'2'

Układ wagonów

s

Wymiary
Masa służbowa

18 t

Długość

15260 mm

Szerokość

2260 mm

Wysokość

3040 mm

Średnica kół

700 mm

Napęd
Typ silników

Wola DTK 150 (Wola 14H6)[a]

Liczba silników

1 × 150 KM (1 × 180 KM)[a]

Parametry eksploatacyjne
Rodzaj przekładni

mechaniczna

Prędkość konstrukcyjna

45 km/h

System hamulca

Westinghouse XR 1

Parametry użytkowe
Liczba miejsc siedzących

32 + 4 odchylane

Geneza

edytuj

W latach 50. XX wieku Centralny Zarząd Kolei Dojazdowych podjął działania zmierzające do zastąpienia w ruchu osobowym pociągów prowadzonych trakcją parową wagonami silnikowymi. W roku 1958 zlecono produkcję takich pojazdów Chorzowskiej Wytwórni Konstrukcji Stalowych Konstal oraz przekazano jej dokumentację opracowaną przez Centralne Biuro Konstrukcyjne Przemysłu Taboru Kolejowego w Poznaniu[1].

Konstrukcja

edytuj

1Mw to dwukierunkowy czteroosiowy wagon silnikowy pierwotnie napędzany silnikiem wysokoprężnym typu Wola DTK 150 o mocy 150 KM i wyposażony w pięciostopniową przekładnię mechaniczną (skrzynię biegów) typu Jelcz sterowaną pneumatycznie. Napęd ze skrzyni biegów był przenoszony za pomocą wału Cardana do przekładni nawrotnej, a następnie na obie osie jednego z wózków (układ osi B'2'). Pojazd wyposażony jest w hamulec pneumatyczny systemu Westingouse’a (typ XR1)[1].

W latach 80. XX wieku podczas napraw głównych silniki Wola DTK 150 wymieniono na nowocześniejsze i mocniejsze silniki typu Wola-Henschel 14H6, skrzynie biegów zastąpiono pochodzącymi z samochodów KAMAZ, zaś przekładnie osiowe – pochodzącymi z lokomotyw serii Lxd2[2].

Pudło wagonu wykonano ze stali. Wnętrze wagonu podzielone jest na cztery przedziały: przedział pasażerski (a w nim 32 stałe miejsca siedzące i 4 rozkładane), przedział silnikowy (umieszczony w środkowej części wagonu, dzielący część pasażerską na dwie części) oraz dwie kabiny maszynisty – po jednej na każdym końcu wagonu. Kabiny pierwotnie były dość niewielkie, a obok nich znajdowały się przedsionki i drzwi do przejścia międzywagonowego. Z czasem przejścia międzywagonowe i przedsionki zlikwidowano dzięki czemu powiększono kabinę maszynisty i utworzono w niej miejsce dla kierownika pociągu[1].

Eksploatacja

edytuj

Pierwszy z wyprodukowanych wagonów typu 1Mw (Mx201, później przenumerowany na MBxd1-201) przekazano w roku 1960 do eksploatacji próbnej na Krotoszyńską Kolej Dojazdową (Parowozownia Pleszew). Mimo tego, że w początkowym okresie eksploatacji wagon sprawował się dobrze, szybko pojawiły się liczne usterki. Największe problemy sprawiała skrzynia biegów oraz przekładnie osiowe. W celu usunięcia usterek wagon wysłano do producenta[1].

Wszystkie wagony typu 1Mw eksploatowano pierwotnie na Krotoszyńskiej Kolei Dojazdowej, skąd z czasem trafiły na inne koleje – Śmigielską Kolej Dojazdową oraz Kujawskie Koleje Dojazdowe. W połowie lat 80. XX wieku wszystkie cztery wagony trafiły na Wrocławską Kolej Dojazdową, gdzie pracowały aż do jej likwidacji w roku 1991[2]. Po likwidacji Wrocławskiej KD wagony przesłano do Lokomotywowni Krośniewice[1]. Do dziś zachowały się dwa z czterech wyprodukowanych wagonów. Jeden z nich nadal stacjonuje w Krośniewicach, drugi – na stacji Rogów Towarowy Wąskotorowy (Kolej Wąskotorowa Rogów – Rawa – Biała)[3].

W listopadzie 2012 roku Starostwo Powiatowe w Gnieźnie sprzedało na złom odstawiony od 10 lat zdewastowany wagon MBxd1-201 (prototyp), co wywołało poruszenie prasy branżowej[4]. Jedynie część podzespołów udało się odkupić Fundacji Polskich Kolei Wąskotorowych w celu użycia przy planowanej odbudowie wagonu 203[5].

Źródła danych o przebiegu służby:[1][2][4][3]
Oznaczenie pierwotne Rok produkcji Oznaczenie obecne Numer CETAR[b] Przebieg służby Stan
Mx201 1960 MBxd1-201 00-380024960-3 Pleszew Wąsk. (1960-1975),
Śmigiel (1975-1987),
Trzebnica Gaj (1987-1992)
Krośniewice (1992-2002)
Gniezno Wąsk. (2002-2012)
Złomowany (2012)
Mx202 1965 MBxd1-202 00-380024961-1 Pleszew Wąsk. (1965-1966),
Krośniewice (1966-1969),
Pleszew Wąsk. (1969-1971)
Śmigiel (1971-1986)
Trzebnica Gaj (1986-1992)
Krośniewice (1992-1997)
Złomowany (1997)
Mx203 1965 Mx-203 00-380024962-9 Pleszew Wąsk. (1965-1985),
Trzebnica Gaj (1985-1991),
Krośniewice (1991-2001)
Piotrków Trybunalski Wąsk. (2001-2003)
Rogów Wąsk. (od 2003)
Odstawiony
Mx204 1966 MBxd1-204 00-380024963-7 Pleszew Wąsk. (1967-1977),
Śmigiel (1977-1987),
Trzebnica Gaj (1987-1991)
Krośniewice (od 1991)
Sprawny

Oznaczenia

edytuj
 
MBxd1 (Mx) - 203 w Rogowie

Pierwotnie wagony otrzymały oznaczenie serii Mx[c] i numery inwentarzowe kolejno od 201 do 204. Pomimo tego, że 1 stycznia 1961 roku weszły w życie nowe przepisy o znakowaniu taboru wąskotorowego (instrukcja WM-11), to wagony te zachowały stare oznaczenia do czasu zmiany ich malowania z fabrycznego (kremowo-niebieski) na seledynowo-zielone z pomarańczowym pasem. Zgodnie z nowymi przepisami wagony uzyskały wtedy oznaczenie serii MBxd1[d][e] oraz zachowały dotychczasowe numery taborowe[1]. W roku 1975 wagony zyskały dodatkowe oznaczenia – ujednolicone dwunastocyfrowe numery CETAR zachowując jednocześnie dotychczasowe oznaczenie serii oraz numery inwentarzowe[8].

Zobacz też

edytuj
  1. a b Dane po wymianie jednostki napędowej
  2. CETAR - system jednolitych numerów taborowych wprowadzony w roku 1974 w celu umożliwienia scentralizowanego obliczania i rozliczania, z zastosowaniem techniki elektronicznego przetwarzania danych, należności za przewóz kolejami przesyłek towarowych[6].
  3. Znaczenie poszczególnych liter: M – wagon silnikowy (motorowy) z silnikiem wysokoprężnym, x – czteroosiowy[7].
  4. Znaczenie poszczególnych liter: M – wagon silnikowy (motorowy), B – 2 klasy, x – czteroosiowy, d – z silnikiem wysokoprężnym, 1 – z przekładnią mechaniczną[8].
  5. Oznaczenie MBxd1 posiadają też inne typy wąskotorowych wagonów silnikowych, dlatego poszczególne konstrukcje odróżnia się zakresem numeracji[1].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h Bogdan Pokropiński. Wąskotorowe wagony motorowe typu 1Mw. „Świat Kolei”. 5 (94), s. 31–35, 2003. Łódź: EMI-PRESS. ISSN 1234-5962. 
  2. a b c Michał Zajfert. Wagon motorowy typu 1Mw. „Stalowe Szlaki”. 1/2/3 (25/26/27), s. 11, 1991. Warszawa: Agencja Wydawnicza MARKOL. 
  3. a b 1Mw. Internetowa Encyklopedia Kolejnictwa Enkol.pl. [dostęp 2019-09-25]. (pol.).
  4. a b Marek Maleczewski. Gnieźnieńskie kasacje!. „Świat Kolei”. 2/2013 (211), s. 7. Łódź: EMI-PRESS. ISSN 1234-5962. 
  5. Michał Zaifert. MBxd1-201. „Stalowe Szlaki”. s. 8. 
  6. Pismo Ministerstwa Komunikacji – Centralnego Zarządu Kolei Dojazdowych nr 4a-616-7/74 z dnia 21 sierpnia 1974 w sprawie ustalenia nowej numeracji wąskotorowych wagonów towarowych i pasażerskich eksploatowanych na kolejach wąskotorowych będących pod zarządem Polskich Kolei Państwowych. Internetowa Encyklopedia Kolejnictwa Enkol.pl. [dostęp 2019-09-26]. (pol.).
  7. Zbigniew Tucholski. Systemy oznaczeń i numeracji taboru kolei wąskotorowych PKP według przepisów przedwojennych oraz instrukcji z 1947 r. „Stalowe Szlaki”. 1 (115), s. 45, 2013. Warszawa: Luxtorpeda Expres.pl – Marek Barszcz. ISSN 1234-2696. 
  8. a b MW-11 Przepisy o znakowaniu taboru wąskotorowego. [w:] Biuletyn Ministerstwa Kolejnictwa nr 33, poz. 227 z roku 1960 [on-line]. Koleje wąskotorowe w Polsce. [dostęp 2019-09-26]. (pol.).