Małopłytkowość poheparynowa

Małopłytkowość poheparynowa (ang. heparin induced thrombocytopenia, HIT) – skaza krwotoczna, objawiająca się w trakcie terapii heparyną, zarówno niefrakcjonowaną jak i drobnocząsteczkową.

Małopłytkowość wtórna
Klasyfikacje
ICD-10

D69.5

Patogeneza edytuj

Heparyna łączy się z czynnikiem płytkowym 4 (PF4), uwalnianym z ziarnistości α trombocytów, tworząc neoepitop, przeciw któremu powstają przeciwciała IgG (przeciwciała HIT). Przeciwciała te są w stanie zarówno wbudowywać się za pomocą fragmentu Fab do kompleksu heparyna-PF4, jak i za pomocą fragmentu Fc do receptora Fc płytek krwi, przez co dochodzi do aktywacji płytek i dalszej degranulacji ziarnistości uwalniających PF4 oraz inne mikrocząsteczki prozakrzepowe. Skutkiem tego jest wzmożona agregacja płytek wewnątrz naczyń krwionośnych. Tworzące się zakrzepy, zawierające znaczne ilości trombocytów, są usuwane z krążenia, co prowadzi do małopłytkowości. W przebiegu choroby dochodzi także do uszkodzenia śródbłonka, na skutek wbudowywania się wydzielanego w większych ilościach PF4 do polisacharydów powierzchniowych śródbłonka i następującego atakowania powstałych kompleksów przez przeciwciała HIT. Prowadzi to do zwiększenia wydzielania czynnika tkankowego oraz wzrostu gotowości zakrzepowej. Opisane wyżej zmiany są przyczyną wielu groźnych powikłań zatorowo-zakrzepowych, takich jak:

Typy choroby edytuj

HIT typu I edytuj

HIT typu I charakteryzuje się zwykle niewielkim spadkiem liczby trombocytów (zazwyczaj PLT > 100 000/μl) w ciągu 2–4 pierwszych dni stosowania heparyny (najczęściej niefrakcjonowanej). Zwykle nie dochodzi do żadnych klinicznych następstw, a liczba płytek wyrównuje się, pomimo ciągłego leczenia heparyną. Prawdopodobnie jest wywoływany mechanizmami nieimmunologicznymi. Dotyczy ok. 10–20% osób leczonych heparyną.

HIT typu II edytuj

HIT typu II dotyczy 0,3–3% osób leczonych heparynami. Stwierdza się znaczny spadek liczby płytek (do 30 000–50 000/μl) w ciągu 4–10 dni od rozpoczęcia terapii. Ryzyko zakrzepicy żylnej lub tętniczej wzrasta 20–40 razy i obserwuje się ją u 30–75% chorych. Ta postać ma charakter immunologiczny.

Rozpoznanie edytuj

Potwierdzeniem laboratoryjnym małopłytkowości poheparynowej jest immunoenzymatyczne oznaczenie przeciwciał przeciwko kompleksowi heparyna-PF4.

Komercyjne immunologiczne testy wykrywające przeciwciała igG mogą one dawać niespecyficzne wyniki tj. wynik dodatni pojawia się nie tylko dla przeciwciał igG. Dlatego warto rozważyć wykonanie dodatkowo testu obecności serotoniny uwalnianej z trobocytów (platelet serotonine release assay SRA), który jest specyficzny dla diagnostyki HIT[1][2].

Leczenie edytuj

Należy natychmiast odstawić stosowane heparyny. Kontynuacja leczenia przeciwzakrzepowego może być prowadzona przy pomocy bezpośrednich inhibitorów trombiny, czyli hirudyny (lepirudyna(inne języki)) lub jej syntetycznych analogów (biwalirudyna, argatroban(inne języki))[3]. Należy przerwać podawanie acenokumarolu i podać witaminę K.

Przypisy edytuj

  1. T.E. Warkentin i inni, The platelet serotonin-release assay, „American Journal of Hematology”, 90 (6), 2015, s. 564-72, DOI10.1002/ajh.24006, PMID25775976.
  2. Renata Wieczorek-Godlewska, Magdalena Durlik, Klinika Medycyny Transplantacyjnej i Nefrologii Instytutu Transplantologii im. Prof. Tadeusza Orłowskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Małopłytkowość wywołana przez heparynę (HIT)...
  3. Ahmed I., Majeed A., Powell R. Heparin induced thrombocytopenia: diagnosis and management update.. „Postgraduate medical journal”. 983 (83), s. 575–82, wrzesień 2007. DOI: 10.1136/pgmj.2007.059188. PMID: 17823223. 

Bibliografia edytuj

  • Andrzej Szczeklik: Choroby wewnętrzne [Dokument elektroniczny] : podręcznik multimedialny oparty na zasadach EBM. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2006. ISBN 83-7430-072-8.
  • Kazimierz Kuliczkowski, Maria Podolak-Dawidziak: Hematologia : skrypt. Wrocław: Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich, 2007. ISBN 978-83-7055-095-0.