Maślak ziarnisty
Maślak ziarnisty (Suillus granulatus (L.) Roussel) – gatunek grzybów z rodziny maślakowatych (Suillaceae)[2].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
maślak ziarnisty |
| Nazwa systematyczna | |
| Suillus granulatus (L.) Roussel F. Calvados: 34 (1796) | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
.jpg)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Suillus, Suillaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[2].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1753 r. Karol Linneusz nadając mu nazwę Boletus granulatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1796 r. Henri François Anne de Roussel, przenosząc go do rodzaju Suillus[2].
Ma ponad 40 synonimów. Niektóre z nich[3]:
- Agaricus granulatus (L.) Lam. 1783
- Boletus circinans var. lactifluus (With.) Pers. 1801
- Boletus granulatus L. 1753
- Boletus granulatus var. lactifluus (With.) J. Blum 1965
- Boletus lactifluus (With.) J. Blum 1969
- Boletus lactifluus Sowerby 1809
- Boletus lactifluus With., Arr. Brit. Pl. 1796
- Ixocomus granulatus (L.) Quél. 1888
- Leccinum lactifluum (With.) Gray 1821
- Rostkovites granulatus (L.) P. Karst. 1881
- Suillus lactifluus (With.) A.H. Sm. & Thiers 1968
- Viscipellis granulata (Fr.) Quél.6 1886
Nazwę polską podał J. Jundziłł w 1830 r. Przez tegoż autora gatunek ten opisywany był też pod nazwami: huba mochowik, grzyb ziarnisty, mchownik, mochowik, sitnik[4].
Morfologia edytuj
Początkowo brązowy lub rdzawoczerwony, nagi i śluzowaty, w dojrzałych okazach żółtoochrowy i suchy. Skórka gładka, naga i łatwo oddzielająca się od miąższu. Za młodu łukowaty z ostrym brzegiem, dojrzały poduchowaty, o średnicy 4–10 cm[5].
Najpierw bladożółte, później ochrowe, wreszcie brążowożółte, przyrośnięte do trzonu. Pory jasnożółte, za młodu drobne, dojrzałe większe. Wydzielają białe kropelki mlecznego płynu, które po zaschnięciu pozostawiają na porach i szczycie trzonu brązowe ziarenka[5].
Wysokość 4–8 cm, średnica 1–2 cm, cylindryczny, pełny, bez pierścienia. Powierzchnia bladożółta, w dojrzałych owocnikach przy podstawie brązowawa, u góry z brązowymi ziarenkami. Są to zaschnięte kropelki mlecznego płynu[5].
Biało-żółtawy, tylko u podstawy trzonu brązowawy. Smak łagodny, zapach przyjemny[6].
Żółtobrązowe. Zarodniki o średnicy 7–9 × 2,5–3,5 µm, gładkie, bladożółte[7].
Występowanie i siedlisko edytuj
Jest szeroko rozprzestrzeniony. Poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach, a także na wielu wyspach[8]. W Polsce jest pospolity[6].
Owocniki wyrastają od maja do listopada, na ziemi, pod różnymi gatunkami dwuigłowych sosen (sosna zwyczajna, kosodrzewina, sosna czarna, itp.)[5]. Preferuje miejsca dobrze oświetlone, piaszczyste i trawiaste. Często spotykany jest na obrzeżu lasów[6].
Znaczenie edytuj
Grzyb mikoryzowy[4]. Smaczny grzyb jadalny. Można go przyrządzać bez ściągania skórki, jednakże bez niej potrawy są bardziej apetyczne, ponadto jej ściągnięcie ułatwia dobre oczyszczenie kapeluszy z ziemi, igliwia itp. W rzadkich przypadkach zdarzały się objawy nietolerancji niektórych ludzi na maślaki, objawiające się wymiotami i biegunką. Z tego powodu wskazane jest przed pierwszym spożyciem maślaków dokonać próby polegającej na spożyciu tylko niewielkiej ich ilości[6].
Gatunki podobne edytuj
- maślak zwyczajny (Suillus luteus). Ma większe owocniki, pierścień na trzonie i żółtopomarańczowy kapelusz. Rośnie pod sosnami[5].
- maślak rdzawobrązowy (Suillus collinitus) rośnie również pod sosnami dwuigłowymi, ale tylko na wapieniach i u podstawy trzonu ma różowawą grzybnię. Jest rzadki[6].
Przypisy edytuj
- ↑ Suillus granulatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d e Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.
- ↑ Mushroom Expert. [dostęp 2015-06-22].
- ↑ Discover Life. [dostęp 2015-12-05]. (ang.).