Maksymos z Efezu
Maksymos z Efezu, Maksym z Efezu (ur. na początku IV w., zm. 372 w Efezie[1]) – grecki filozof neoplatoński z IV wieku. Reprezentant szkoły pergameńskiej, uczeń Edezjusza[2].
Praktykował teurgię i był uważany za cudotwórcę, według Eunapiusza potrafił sprawić, że posągi bogów poruszały się[3]. Od ok. 351 był nauczycielem i przyjacielem Juliana Apostaty, miał go skłonić do porzucenia chrześcijaństwa i powrotu do dawnej religii grecko-rzymskiej[4]. Przyszłego władcę poznał w Nikomedii[5] lub Efezie[6]. Po wstąpieniu Juliana na tron w 361 został jego doradcą. Zamieszkał na dworze w Konstantynopolu. Prowadził tam dysputy filozoficzne i wraz z Priskosem z Epiru interpretował wróżby[1]. Towarzyszył cesarzowi podczas wyprawy na Persję i był obecny przy jego śmierci[2]. Z umierającym władcą prowadził dyskusję o wzniosłości duszy[7]. Po śmierci Juliana represjonowany. Cesarz Walentynian I rozkazał go aresztować i torturować. Nałożył także na niego wysoką grzywnę. Mimo to udało mu się wrócić do łask władcy[8]. Gdy za panowania cesarza Walensa rozpętano antypogańskie czystki, skierowane przeciw osobom oskarżonym o uprawianie czarów i przepowiadanie przyszłości, Maksymos poniósł śmierć w Efezie z rozkazu namiestnika prowincji Azja, Festusa[9]. Zarzucono mu znajomość przepowiedni dotyczącej następcy Walensa[10].
Julian Apostata wymienia niezachowany komentarz Maksymosa z Efezu do Kategorii Arystotelesa oraz bliżej nieokreślone inne dzieła. Przypisywano mu również pisma: Peri alyton antitheseon, Peri katarchon i Peri arithmon[11].
Przypisy edytuj
- ↑ a b A. Zmorzanka, Maksym z Efezu, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 11, Lublin 2006, kolumna 910.
- ↑ a b Maria Dzielska: "Boscy mężowie". opoka.org.pl. [dostęp 2011-11-14].
- ↑ Averil Cameron: Późne cesarstwo rzymskie. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2005, s. 192. ISBN 83-7469-163-8.
- ↑ A. Zmorzanka, Maksym z Efezu, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 11, Lublin 2006, kolumny 910-911.
- ↑ Sokrates Scholastyk, Historia Kościoła, III, 1, 21
- ↑ A. Ziółkowski, Komentarz do Sokrates Scholastyk, Historia Kościoła, Warszawa 1986, s. 272.
- ↑ Ammianus Marcellinus, Dzieje rzymskie, XXV, 3,23.
- ↑ E. Wipszycka, Komentarz do Zosimos, Nowa historia, Warszawa 1993, s. 295.
- ↑ Aleksander Krawczuk: Poczet cesarzy rzymskich. Warszawa: Iskry, 2006, s. 730. ISBN 83-207-1748-5.
- ↑ Ammianus Marcellinus, Dzieje rzymskie, XXIX, 1,42.
- ↑ A. Zmorzanka, Maksym z Efezu, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 11, Lublin 2006, kolumna 911.
Bibliografia edytuj
- Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 443. ISBN 83-01-03529-3.