Manta (strój ludowy)
Manta – noszony przez mężczyzn typ sukiennej, bawełnianej[1] lub płóciennej[2] chusty naramiennej, określany również jako pled, koc lub duży szal, będący elementem hiszpańskiego i portugalskiego stroju ludowego[3].
.png)
Występowanie edytuj
Ubiór do dzisiaj zachował się w niektórych częściach Hiszpanii, m.in. Galicji, Murcji, Walencji czy Starej i Nowej Kastylii, gdzie jest ważną częścią stroju regionalnego[4]. W formie kolorowego, pasiastego szala zakończonego frędzlami stał się również charakterystycznym elementem współczesnego stroju tancerzy wykonujących andaluzyjskie flamenco i aragońską jotę. Kostiumy te są jednak dostosowaną do warunków scenicznych dowolną przeróbką dawnych form ubioru wyższych warstw społecznych, bez powiązania z autentycznymi strojami ludowymi Andaluzji i Aragonii[5]. W niektórych miejscowościach nadmorskich Portugalii do dzisiaj przerzucone przez ramię pledy są tradycyjnym elementem stroju wędrownych handlarzy[2].
Krój i sposób noszenia edytuj
Wykonany z tkaniny samodziałowej, obszerny i długi pled manta był istotnym, wielofunkcyjnym i wyjątkowo starym elementem odzieży męskiej, prawdopodobnie przejętym od zamieszkujących Półwysep Pirenejski Wizygotów[5]. Okrywano nim plecy, zarzucano na głowę, noszono przerzucony przez jedno ramię[1][6], złożony po przekątnej zarzucano na oba ramiona[7]. Zeszyty narożnik chusty służył jako kieszeń[1] czy nawet torba lub worek[2], ale był również wykorzystywany jako kaptur[1]. Do wyrobu tego elementu odzieży używano kwadratowego[7] lub zbliżonego do kwadratu płatu tkaniny, który mógł być później zeszyty, tworząc rodzaj szerokiego na metr szala o długości dochodzącej do trzech metrów[1].
Kolorystyka i rodzaj zdobienia tkanin edytuj
W zależności od regionu manta miała odmienną kolorystykę i typ zdobienia[1]. Wyrabiano ją z tkanin gładkich, w kolorowe pasy lub w kratę[8]. Końce szala ozdabiano pasmanterią, z reguły frędzlami, niekiedy skręconymi albo zakończonymi pomponami[9][1]. Jasne lub nasycone barwy cieszyły się popularnością we wschodnich i południowych rejonach Półwyspu Iberyjskiego, natomiast tkaniny w odcieniach szarości czy błękitu oraz w kolorze brunatnym były noszone na ziemiach północnej i środkowej Hiszpanii[10][1]. W Murcji używano również czarnych tkanin w białe pasy[9], natomiast w Nawarze pasterze preferowali całkowicie czarne, obszerne manty, którymi w razie niepogody można było otulić całą sylwetkę[11]. Pasterze portugalscy z Bouça w okolicach Mirandeli okrywali się mantami w kolorze kasztanowym, przy czym wyjątkowo nosili je nie tylko mężczyźni, ale również kobiety, natomiast w innych rejonach kraju wykonywano je z niefarbowanych materiałów[12].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h Bazielich 2008 ↓, s. 165.
- ↑ a b c Bazielich 1998 ↓, s. 57.
- ↑ Bazielich 1998 ↓, s. 85.
- ↑ Bazielich 1998 ↓, s. 72, 76, 77, 85.
- ↑ a b Bazielich 1998 ↓, s. 60, 61.
- ↑ Bazielich 1998 ↓, s. 60, 61, 77, il. 30 na s. 80.
- ↑ a b Bazielich 1998 ↓, s. 72.
- ↑ Bazielich 1998 ↓, s. 73, 76, 77.
- ↑ a b Bazielich 1998 ↓, s. 77.
- ↑ Bazielich 1998 ↓, s. 61.
- ↑ Bazielich 1998 ↓, s. 73.
- ↑ Bazielich 1998 ↓, s. 46, 56, 57, 59.
Bibliografia edytuj
- Barbara Bazielich: Kolory Europy. Odzież i stroje ludowe. Katowice: Muzeum Śląskie, 2008. ISBN 978-83-60353-65-3.
- Barbara Bazielich: Stroje ludowe narodów europejskich. Stroje ludowe Europy Południowej i Zachodniej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1998. ISBN 83-229-1760-0.