Mapinguari (lub Mapinguara, Mapinguary) - południowoamerykański leniwiec kopalny, obiekt badań kryptozoologii (kryptyda). Wzmiankowany w opowieściach Indian i relacjach białych podróżników z Boliwii i Brazylii.

Mapinguara
Pierwsze doniesienia

XX wiek

Oficjalny status

Kryptyda

Miejsce rzekomego występowania

Ameryka Południowa

W opinii kryptozoologów uchodzi za relikt trzeciorzędowej megafauny - któryś z gatunków olbrzymich leniwców Megatherium, prawdopodobnie Mylodon. Nie przypomina on jednak dzisiejszych znanych nauce leniwców, lecz jest olbrzymim zwierzęciem naziemnym. Ma około 5 m długości i 2 m wysokości, waży kilka ton, a jego potężne łapy uzbrojone są w olbrzymie pazury. Mówi się też, że mapinguari jest odporny na pociski, co jest możliwe, gdyż kopalne leniwce miały na skórze tułowia kostne wyrostki tworzące wytrzymały naturalny pancerz. Ma też wydzielać silny odór.

W latach 90. XX w. ornitolog dr. David Oren prowadził poszukiwania mapinguari. Na podstawie opowieści Indian o jego wyglądzie uznał, iż jest to kopalny leniwiec.

Mapinguari miał być widywany na terenach tropikalnych lasów amazońskich, głównie w stanach Rondônia, Pará i Mato Grosso. Niektóre tubylcze plemiona uważają Mapinguari za istotę humanoidalną, o ciemnobrązowym futrze, jednym oku i dwóch otworach gębowych. Według ich legend był on człowiekiem, jednak został przeklęty za swoją pychę i zmieniony w potwora na zawsze. Rzekomo posiada dwa otwory gębowe: jeden na głowie, drugi na brzuchu. Gdy czuje się zagrożony, z dolnych ust wydziela silny odór, potrafiący odstraszyć nawet najmężniejszego wojownika. Ten opis Mapinguari był wykorzystywany w pierwszych latach badań nad tym zwierzęciem. Mówiono o nim wtedy Brazilian Big Foot - Mapinguary (ang. brazylijska Wielka Stopa - Mapinguary). Niedługo później teoria jakoby był on humanoidem została obalona. Olbrzymi leniwiec kopalny Mylodon w czasie obrony przed drapieżcą potrafił stawać na tylnych łapach wyprostowany, aby wydawać się większym i odstraszyć napastnika. Ta taktyka defensywna jest często widywana w świecie zwierząt. W takiej pozycji przez krótki czas mógł się przemieszczać. Właśnie tak mógł zostać zauważony przez tubylców.

Jedna z ekspedycji badających przypadek mapinguari natrafiła na łajno w jednej z jaskiń na terenie centralnej Rondônii. Ustalono, że należało ono do tapira anta. Inna grupa badaczy obaliła tę teorię występowaniem tapira. Zamieszkuje on głównie tereny Wenezueli, a łajno znaleziono w środkowej Rondônii - tapir musiałby przebyć dystans ok. 250 km, co jest dla niego wyczynem trudnym. Relacje spotkań z Mapinguari drastycznie zmalały w ostatnich latach.