Wikipedia

Mariańska Dolina

historyczna, zachodnia, najniżej położona część Wojciechowic, przyłączona do Kłodzka w 1975 roku

Mariańska Dolina (zwana także jako Dolnia[2]) – historyczna, zachodnia, najniżej położona część Wojciechowic, przyłączona do Kłodzka w 1975 roku[3]. Stanowi najbardziej na wschód wysuniętą część miasta[4].

Mariańska Dolina
(Dolnia)[1]
Osiedle Kłodzka
Ilustracja
Widok na ul. Mariańską, główną arterię Dolni
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

kłodzki

Miasto

Kłodzko

Data założenia

XVIII lub XIX wiek

W granicach Kłodzka

1975

SIMC

1063942

Wysokość

od 295 do 330 m n.p.m.

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

57-300

Tablice rejestracyjne

DKL

Położenie na mapie Kłodzka
Położenie na mapie
Położenie Mariańskiej Doliny na planie Kłodzka
50°27′00,19″N 16°40′48,42″E/50,450053 16,680117

Geografia edytuj

Położenie geograficzne edytuj

Mariańska Dolina leży w północno-wschodniej części miasta, na wschód od centrum. Na północy graniczy z Jurandowem, zaś na wschodzie z Wojciechowicami – wieś w gminie wiejskiej Kłodzko. Z kolei na zachodzie sąsiaduje z Owczą Górą, Przedmieściem Wojciechowickim i osiedlem im. Henryka Sienkiewicza. Z tym ostatnim osiedlem graniczy również na południu. Od centrum miasta oddalona jest o około 2,5 km na wschód[5].

Warunki naturalne edytuj

Dzielnica położona jest w malowniczej dolinie Jodłownika. Zbocza tej doliny zbudowane są z ryolitów przykrytych glinami zwałowymi oraz z dolnokarbońskich piaskowców szarogłazowych. Osadę otaczają użytki wolne[6]. Największe jej wzniesienie stanowi Mariańska Górka (365 m n.p.m.), która dominuje nad dzielnicą[7]. U jej południowo-wschodniego zbocza rośnie niewielki las[8].

Demografia edytuj

Mariańska Dolina od samego początku, kiedy powstała była niewielką osadą liczącą kilkadziesiąt do kilkuset osób. Sytuacja ta nie zmieniła się również po jej włączeniu w granice Kłodzka. W dalszym ciągu dzielnica ta ma charakter przedmieścia, a jej sytuacja ludnościowa pozostaje bez większych zmian[3].

Historia edytuj

Daty wzmianek
o miejscowości i
jej oficjalne
nazwy według źródeł[3]
1880 Marienthal
Mariathal
1946 Dolnia
1975 Mariańska Dolina

Mariańska Dolina powstała prawdopodobnie w XVIII wieku lub najpóźniej na początku XIX wieku jako najniżej położona część Wojciechowic. Powstanie osady związane było z rozbudową kaplicy na Mariańskiej Górce i budową na jej terenie kalwarii. Założenie składało się z kilku domów zbudowanych na drodze wiodącej z Wojciechowic do Kłodzka. Znajdowała się tutaj bardzo popularna gospoda, stanowiąca cel spacerów kłodzczan, którzy również wędrowali w kierunku kalwarii. Gospoda ta słynęła z dobrej lokalnej kuchni oraz wielkiego ogrodu z dużym stawem, zasilanym przez wody Jodłownika, po którym pływano wynajętymi łódkami.

Po zakończeniu II wojny światowej i przejęciu ziemi kłodzkiej przez polską administrację osada została przemianowana na Dolnię i pozostała częścią Wojciechowic. Nazwa ta się nie przyjęła, więc osadę określano jako Mariańską Dolinę. W 1975 roku została ona administracyjnie włączona do Kłodzka[3]. Od końca lat 90. XX wieku rozwija się w tym rejonie budownictwo jednorodzinne w rejonie ulicy Ostatniej[9].

Administracja edytuj

 
Chata pustelnika na Mariańskiej Górce (Wzgórze Marii)

Mariańska Dolina powstała jako najniżej położona część Wojciechowic. W związku z tym z wioską tą przez dwa stulecia dzieliła wszystkie losy polityczno-administracyjne. Po 1945 roku znalazła się w granicach województwa wrocławskiego, powiatu kłodzkiego i gminy Kłodzko[10]. W 1954 roku wraz ze zniesieniem gmin i wprowadzeniu w ich miejsce gromad jako najniższego szczebla administracji publicznej, Mariańska Dolina znalazła się w gromadzie Wojciechowice[11]. 31 grudnia 1961 roku wojciechowicką gromadę zniesiono, a jej obszar, w tym Mariańską Dolinę włączono do nowo utworzonej gromady Kłodzko w tymże powiecie[12]. Gromada kłodzko przetrwała do 31 grudnia 1972 roku, czyli do kolejnej reformy gminnej. 1 stycznia 1973 w powiecie kłodzkim reaktywowano zniesioną w 1954 roku gminę Kłodzko, jednak Mariańską Dolinę włączono w granice miasta Kłodzka[13]. Po zmianach w administracji terenowej w latach 70. XX wieku Mariańska Dolina już jako część Kłodzka weszła w skład województwa wałbrzyskiego[14]. 1 stycznia 1999 roku ponownie reaktywowano powiat kłodzki, który wszedł w skład województwa dolnośląskiego[15].

Na terenie Kłodzka nie występują pomocnicze jednostki administracyjne, takie jak: osiedla, czy dzielnice, dlatego też o większości spraw decyduje samorząd miejski, którego siedziba znajduje się na pl. Bolesława Chrobrego, na Starym Mieście. Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta sześciu radnych co 5 lat (do 2018 roku kadencja wynosiła 4 lata), tworząc okręg wyborczy nr 1, wraz z całą wschodnią częścią miasta, położoną na prawym brzegu Nysy Kłodzkiej[16].

Edukacja i kultura edytuj

Mariańska Dolina ze względu na swój niewielki obszar nie posiada własnych placówek oświatowo-kulturalnych. Tutejsze dzieci w wieku 7–15 lat kształcą się w znajdującej się w pobliżu Szkole Podstawowej nr 7 im. Tadeusza Kościuszki przy ul. Henryka Sienkiewicza 61[17]. Po jej ukończeniu młodzież kontynuuje w zdecydowanej większości naukę w szkołach średnich położonych w centrum miasta[18].

Religia edytuj

 
Kaplica Matki Boskiej Pocieszenia Strapionych na Mariańskiej Górce

Większość mieszkańców osiedla stanowią wyznawcy Kościoła rzymskokatolickiego. Przynależą oni do parafii św. Jana Pawła II w Kłodzku. Została ona utworzona w 2016 roku, z wydzielenia z parafii Matki Bożej Różańcowej. Jej siedziba znajduje się na terenie osiedla Owcza Góra[19]. Obecnie funkcję proboszcza sprawuje ks. mgr mgr Janusz Garula[20]. Parafia ta wchodzi w skład diecezji świdnickiej i dekanatu kłodzkiego[21].

Na szczycie Mariańskiej Górki znajduje się kaplica Matki Boskiej Pocieszenia Strapionych. Pierwsza kaplica w tym miejscu powstała na początku XVIII wieku i została prawdopodobnie zniszczona w czasie wojen napoleońskich w 1807 roku[22]. Została ona odbudowa w 1810 roku. Po 1844 roku na wzgórzu tym w drodze do kaplicy położonej na szczycie zbudowano drogę krzyżową. W 1846 roku na Mariańskiej Górce osiedlił się pustelnik Johannes Treuter, który zbudował obok kaplicy pustelnie, w której mieszkał z przerwą w latach 1864-1890 do swojej śmierci w 1892 roku. Po nim do II wojny światowej pustelnia zamieszkiwana była przez kolejnych pustelników[23]. Kaplicą tą i wzgórzem po 1945 roku opiekują się kłodzcy franciszkanie z Piasku, który w sezonie wiosenno-letnim organizują tutaj msze święte i nabożeństwa maryjne[24].

Architektura i urbanistyka edytuj

 
Kolumna Maryjna na Mariańskiej Górce

Mariańska Dolina stanowi osadę której zabudowania ciągną się wzdłuż Jodłownika, stanowiąc tzw. "ulicówkę". Do najcenniejszych obiektów zaliczyć można zespół zabudowań kościelnych na Mariańskiej Górce (Wzgórze Marii) w skład którego wchodzą[23]:

  • Kaplica Matki Boskiej Pocieszenia Strapionych – pochodzi prawdopodobnie z początku XVIII wieku, została przebudowana po 1810 roku i odnowiona po 1980 roku. Jest to skromna budowla salowa, nakryta dwuspadowym dachem, z którego wychodzi sygnaturka z latarnią. Do wnętrza prowadzi skromy portal o fantazyjnym wykroju nadproża, w środku jest późnobarokowy ołtarz.
  • Kolumna Maryjna – wykonana z kamienia w 1875 roku, ufundowana przez F. Langera.
  • Dom Pustelnika - pochodzi z początku XIX wieku, obecnie w ruinie.
  • Stacje Kalwaryjne - znajdują się na szczycie wzgórza i uzupełniają drogę krzyżowa, pochodzą z XIX wieku.
  • Droga Krzyżowa – prowadzi z Mariańskiej Doliny do kaplicy, składająca się z 14 jednolitych stacji w formie stelli.

Współcześnie rozbudowie ulega część Mariańskiej Doliny położona na południowym i wschodnim zboczu Mariańskiej Górki, gdzie powstają nowe domy jednorodzinne. Wśród pozostałych zabytkowych obiektów znajdujących się na tym obszarze należą[25]:

  • Zespół zabudowań - ul. Mariańska 2; składa się z dwóch budynków mieszkalnych z 2 połowy XIX wieku, kuźni i budynku gospodarczego; przed wojną w tym miejscu znajdowała się słynna gospoda "Mariathal".
  • Zespół zabudowań - ul. Mariańska 25, składa się z domu mieszkalnego, obory i stodoły z 2 połowy XIX wieku; dawniej był to teren zajmowany przez kompleks wojciechowickiego browaru z własną gospodą (niem. Lindner's Brauerei)[26].
  • Dom mieszkalny - ul. Mariańska 28, jest najdalej na wschód wysuniętym domem mieszkalnym w Kłodzku[4]; pochodzi z 1936 roku.

W skład Mariańskiej Doliny wchodzą 4 ulice[27]:

  • ul. Kukułcza
  • ul. Mariańska
  • ul. Ostatnia
  • ul. Szczęśliwa

Gospodarka i turystyka edytuj

Mariańska Dolina pozbawiona jest własnego zaplecza handlowo-usługowego. Znajdują się tutaj użytki rolne. Ponadto Mariańska Górka otoczona jest stawami, które pełnią funkcję hodowlano-rekreacyjna i podlegają pod Polski Związek Wędkarski, stanowiąc lokalny ośrodek wędkarski[27].

Przez Mariańską Dolinę wiedzie jeden z popularniejszych turystycznych pieszych szlaków na ziemi kłodzkiej, którym jest żółty szlak   prowadzący z Krosnowic (początek na stacji Krosnowice Kłodzkie) przez Pilcz, Kłodzko, w tym ulicę Mariańską, a następnie dalej przez Szyndzielnię, Kostrę, Obszerną, Jedlak do Kłodzkiej Góry, gdzie łączy się z niebieskim szlakiem  [28][29].

Infrastruktura edytuj

 
Jedna z początkowych stacji kalwarii na Mariańskiej Górce

Transport edytuj

Mariańska Dolina położona jest na ważnym szlaku komunikacyjnym wiodącym z Kłodzka w kierunku Wojciechowic i dalej Gór Bardzkich. Współcześnie droga ta ma status drogi powiatowej nr 3145D, która prowadzi z Kłodzka przez wspomniane Wojciechowice i dalej Laskówkę do Dzbanowa w gminie Bardo. Ma ona łączną długość 8,5 km[30]. Pozostałe ulice mają charakter dróg gminnych[31].

Komunikacja edytuj

Osobny artykuł: Komunikacja miejska w Kłodzku.

Przez Mariańską Dolinę nie przebiegają żadne linie Komunikacji miejskiej, której operatorem w Kłodzku jest prywatny przewoźnik A-Vista. Nie ma także tutaj przystanków autobusowych[32]. Co prawda przez ulicę Mariańską przechodzi trasa komunikacji podmiejskiej, obsługiwana przez PKS Kłodzko w kierunku Wojciechowic, jednak także autobusy tego przewoźnika nie zatrzymują się na terenie doliny[33].

Bezpieczeństwo edytuj

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń – mieszkańcy Mariańskiej Doliny podlegają pod rejon działania Komendy Powiatowej Straży Pożarnej oraz Komendy Powiatowej Policji w Kłodzku. Funkcję dzielnicowego sprawuje: asp. szt. Justyna Pękosz z IV Rejonu Służbowego[34]. Z ramienia kłodzkiej straży miejskiej IV Rejon Służbowy obsługują st. insp. Leszek Łoś i specjalista Wojciech Szczepański[35].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Nazwa Dolnia wynika z oficjalnej nazwy nadanej tej części Kłodzka przez Radę Ministrów, jednak jest ona ignorowana w powszechnym użyciu.
  2. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13.12.2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. (Dz. U. Nr 166, poz. 1612 oraz z 2005 r. Nr 17, poz. 141), s. 552. [on-line] [dostęp 2020-11-13].
  3. ↑ a b c d Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994, s. 266.
  4. ↑ a b Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000, wyd. 3, wyd. PPWK, Warszawa-Wrocław 1999.
  5. ↑ Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000, wyd. 2, wyd. PPWK, Warszawa-Wrocław 1992.
  6. ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994, s. 266-267.
  7. ↑ Dane na podstawie "geoportal.gov.pl" [on-line] [dostęp: 13.11.2020]
  8. ↑ Ziemia Kłodzka z pograniczem polsko-czeskim. Mapa turystyczna, 1:100 000, wyd. Eko-Graf, Wrocław 2012/2013.
  9. ↑ Dane na podstawie Wydziału Gospodarki Mieniem Komunalnym i Planowania Przestrzennego UM w Kłodzku wg stanu na grudzień 2019 roku.
  10. ↑ A. Herzig, M. Ruchniewicz, Dzieje Ziemi Kłodzkiej, Hamburg-Wrocław 2006, s. 385.
  11. ↑ Uchwała Nr 17/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 2 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu kłodzkiego; w ramach Zarządzenia nr 13 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 20 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 2 października 1954 r. dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 3 grudnia 1954 r., Nr. 9, Poz. 71).
  12. ↑ Uchwała Nr 20 Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 6 października 1961 r. w sprawie zniesienia, łączenia, tworzenia, zmiany granic oraz przeniesienia siedzib niektórych gromad w województwie wrocławskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 20 grudnia 1961 r., Nr. 10, Poz. 51), zatwierdzona uchwałą Rady Ministrów Nr 510/61 z dnia 28 listopada 1961 r. w sprawie zatwierdzenia uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu w przedmiocie zniesienia i utworzenia niektórych gromad (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 20 grudnia 1961 r., Nr. 10, Poz. 52).
  13. ↑ Uchwała Nr XIX/109/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 13 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie wrocławskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 15 grudnia 1972 r., Nr 8, Poz. 165).
  14. ↑ A. i A. Galasowie, Dzieje Śląska w datach, Wrocław 2001, s. 285.
  15. ↑ Popularna Encyklopedia Ziemi Kłodzkiej, pod red. J. Laski i M. Kowalcze, t. 1 i 2, Kłodzko 2009, s. 6.
  16. ↑ Okręgi wyborcze i liczba radnych do Rady Miasta Kłodzka według wyborów samorządowych z 2018 roku. [on-line] [dostęp 2020-11-13].
  17. ↑ Granice obwodów szkół publicznych w Kłodzku od 1.09.2019 r. na podst. Uchwały nr VIII/45/2019 Rady Miejskiej w Kłodzku z dnia 25.04.2019 r.. um.bip.klodzko.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-26)]. [on-line] [dostęp: 23.10.2020]
  18. ↑ Dane Wydziału Edukacji i Spraw Społecznych UM w Kłodzku na rok szkolny 2019/2020.
  19. ↑ A. Olipra, Poświęcenie kościoła w Kłodzku, artykuł w "Gościu Świdnicki" z dn. 24.06.2019 r. [on-li e] [dostęp: 14.11.2020]
  20. ↑ Schematyzm Diecezji Świdnickiej, pod red. A. Bałabucha, Świdnica 2010.
  21. ↑ Podział administracyjny diecezji świdnickiej na jej oficjalnej witrynie internetowej.. diecezja.swidnica.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-26)]. [on-line] [dostęp: 23.10.2020]
  22. ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994, s. 267.
  23. ↑ a b Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994, s. 268.
  24. ↑ Informacja uzyskana w Kancelarii Parafialnej parafii MB Różańcowej w Kłodzku według stanu na listopad 2020 roku.
  25. ↑ Gminna Ewidencja Zabytków Miasta Kłodzka. [on-line] [dostęp: 14.11.2020]
  26. ↑ Krótka historia browaru Lindner's Brauerei na stronie "polska-org" [on-line] [dostęp: 14.11.2020]
  27. ↑ a b Interaktywny plan Kłodzka dostępny na oficjalnej stronie miasta. [on-line] [dostęp: 02.11.2020]
  28. ↑ Wykaz turystycznych szlaków pieszych będących pod opieką PTTK w Kłodzku. [on-line] [dostęp: 15.11.2020]
  29. ↑ Trasa żółtego szlaku na podstawie interaktywnej mapy urystycznej polskich szlaków. [on-line] [dostęp: 14.11.2020]
  30. ↑ Wykaz dróg powiatowych podlegających pod zarząd Starostwa Powiatowego w Kłodzku.. zdp.bip.klodzko.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-27)]. [on-line] [dostęp: 23.10.2020]
  31. ↑ Dane dotyczące dróg znajdujących się w obszarze Mariańskiej Doliny uzyskane w Wydziale Inżynierii Miejskiej i Ochrony Środowiska UM w Kłodzku wg stanu na 31.12.2019 roku.
  32. ↑ Wykaz przystanków komunikacji miejskiej i podmiejskiej w Kłodzku prowadzonej przez A-Vistę [on-line] [dostęp: 23.10.2020]
  33. ↑ Dane dotyczące rozkładów i kursów uzyskane w sekretariacie spółki PKS Kłodzko według stanu na listopad 2020 roku.
  34. ↑ Informacja dotycząca dzielnicowych na stronie KPP w Kłodzku. [on-line] [dostęp: 25.10.2020]
  35. ↑ Rejony Służbowe Straży Miejskiej w Kłodzku od 2019 roku [on-line. sm.bip.klodzko.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-27)]. [dostęp: 22.10.2020]

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mariańska_Dolina&oldid=72997238”