Maria Aszerówna
Maria Aszerówna, pseud. Asten[1] (ur. 31 sierpnia 1892 w Warszawie, zm. 7 czerwca 1981 tamże[2]) – polska literatka, tłumaczka, działaczka społeczna i polityczna[1], dziennikarka[3].
| |
| Data i miejsce urodzenia |
31 sierpnia 1892 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
7 czerwca 1981 |
| Zawód, zajęcie |
pisarka, tłumaczka |
Życiorys edytuj
Była aktywną działaczką Polskiej Partii Socjalistycznej. W czasie I wojny światowej pełniła ważne funkcje z ramienia Pogotowia Bojowego PPS. Swoją działalność kontynuowała w okresie międzywojennym, przez kilka lat była sekretarzem Warszawskiego Wydziału Kobiecego PPS[4]. Wygłaszała referaty na zebraniach[5], np. 29 sierpnia 1929 wygłosiła odczyt Wrażenia z podróży do Ameryki Południowej dla Warszawskiego Wydziału Kobiecego PPS[6].
W czasie II wojny światowej była ukrywana przez Antoninę i Jana Żabińskich na terenie warszawskiego ZOO[7].
Dzięki Stanisławowi Tołwińskiemu, dyrektorowi Społecznego Przedsiębiorstwa Budowlanego, znalazła zatrudnienie w częściowo zakamuflowanej Pracowni Architektoniczno-Urbanistycznej przy ul. Krasińskiego na Żoliborzu, w której prócz niej pracowali m.in. Szymon Syrkus wraz z żoną Heleną[8][9]. Po wojnie mieszkała przy ul Koszykowej 14/6 w mieszkaniu Ludwika Cohna. Prócz niej i Cohna mieszkał tam też adwokat Adam Nagórski. Każdy z tej trójki miał swój pokój, przyjaźnili się ze sobą, wspólnie utrzymywali gosposię[10].
Po wojnie pisała m.in. dla „Skarpy Warszawskiej”[11].
Zmarła 7 czerwca 1981 w Warszawie[1] i została pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 72-3-9,10)[12].
Twórczość translatorska edytuj
Była tłumaczką z języków: niemieckiego, francuskiego i rosyjskiego. Z tego pierwszego tłumaczyła pod pseudonimem Asten. Przełożyła m.in.:
- z niemieckiego[13]:
- Eduard von Keyserling, Parne dni, Warszawa 1929
- z rosyjskiego[13]:
- Witalij Zakrutkin, W górach Kaukazu, Warszawa 1950
- Włodzimierz Jermiłow, Antoni Czechow, Warszawa 1954
- Sztafeta pokoju (zbiór nowel), Warszawa 1951
- Andriej Kalinczenko, Paschale: opowiadania kamczackie, Warszawa 1950
- Petr Pavlenko, Opowiadania, Warszawa 1950[14]
- z francuskiego[15]:
- Théodore de Banville, Król i poeta Gringoire
- Théodore de Banville, Ogrody króla Ludwika
- Maurice Hennequinm, Dowód miłości
- Georges Courteline, Sąd idzie
- Gaston Armand de Caillavet, Robert de Flers, Serce ma swój rozum
Nawiązania w kulturze masowej edytuj
- Maria Aszerówna pojawiła się w książce Diane Ackerman The Zookeeper’s Wife (pol. Żona dyrektora zoo) opisującej działalność Żabińskich w czasie wojny. Polski przekład nosi tytuł Azyl. Opowieść o Żydach ukrywanych w warszawskim zoo. W filmie pod tytułem Azyl (ang. The Zookeeper’s Wife) Aszerównę zagrała Alena Mihulová[16].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Edmund Jankowski (red.): Słownik pseudonimów pisarzy polskich, tom IV. Warszawa: Ossolineum, s. 18. ISBN 83-04-04329-7.
- ↑ Karolina Dzięciołowska: Dom pod Zwariowaną Gwiazdą. Historia Jana i Antoniny Żabińskich. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. [dostęp 2021-03-01].
- ↑ Marta Grzywacz: "Azyl" - film o Żabińskich, którzy podczas II wojny światowej ukrywali Żydów w warszawskim zoo. Jaka była prawdziwa historia odważnego małżeństwa?. wyborcza.pl, 2017-03-20. [dostęp 2021-02-27].
- ↑ Krytyka, Wydania 4-5;Wydania 8-18. Aneks, 1980, s. 138.
- ↑ „Robotnik”, s. 6, 1929-09-25. PPS.
- ↑ „Robotnik”, s. 4, 1929-08-29. PPS.
- ↑ Marta Pietrzykowska: Polscy Sprawiedliwi wśród Narodów Świata. 2009. [dostęp 2021-02-26].
- ↑ Jarosław Osowski: Sprawiedliwy wśród Narodów Świata zdekomunizowany. Wojewoda działa bez namysłu. gazeta.pl, 2018-03-2. [dostęp 2021-02-26].
- ↑ „Społeczne Przedsiębiorstwo Budowlane jest znane z szerokiej akcji pomocy”. Historia Stanisława Tołwińskiego. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. [dostęp 2021-03-01].
- ↑ Przemysław Prekiel: Ludwik Cohn. Od PPS do KOR. Wszystko Co Najważniejsze. [dostęp 2021-03-01].
- ↑ Maria Aszer. Nowa wieś Piaseczno. „Skarpa Warszawska”, s. 2, 1946-08-04.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ZOFJA WAGNEROWA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2021-03-02].
- ↑ a b Maria Aszer. Katalog Zbiorów Polskich Bibliotek Naukowych. [dostęp 2021-03-01].
- ↑ Opowiadania. Biblioteka Śląska w Katowicach. [dostęp 2021-03-01].
- ↑ Maria Aszer, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-03-01].
- ↑ Azyl w bazie Filmweb