Maria Bartlowa
Maria Bartlowa z domu Rutkowska (ur. 3 kwietnia 1881 w Chodorowie, zm. 26 września 1969 w Krakowie) – polska działaczka niepodległościowa, senator II RP V kadencji, radna Lwowa, założycielka Unii Narodowo-Państwowej w 1922 roku[1].
_and_Maria_Makowska.jpg) Maria Bartel (z prawej) i Maria Makowska | |
| Data i miejsce urodzenia |
3 kwietnia 1881 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
26 września 1969 |
| Małżonka premiera Rzeczypospolitej Polskiej | |
| Okres |
od 29 grudnia 1929 |
| Małżonek | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Małżonka premiera Rzeczypospolitej Polskiej | |
| Okres |
od 28 czerwca 1928 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Małżonka premiera Rzeczypospolitej Polskiej | |
| Okres |
od 15 maja 1926 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Senator V kadencji Senatu II RP | |
| Okres |
od 1938 |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Była córką Juliusza Rutkowskiego i Zofii Ajdukiewicz. W czasie I wojny światowej była zaangażowana w działalność niepodległościową na terenie Lwowa. Była członkinią Ligi Kobiet Galicji i Śląska, gdzie była aktywną działaczką koła we Lwowie m.in. prowadziła tam gospodę dla Legionistów[2], Towarzystwa „Opieki nad Legionistami i ich rodzinami”, komitetu „Szczypiorna” i Polskiego Czerwonego Krzyża[3].
W niepodległej Polsce działa w organizacjach kobiecych; była m.in. przewodniczącą Ligi Kobiet Polskich, od 1935 wiceprzewodniczącą Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet, członkinią zarządu Unii Podczas obrony Lwowa pracowała w polskim szpitalu wojskowym (1918–1919)[4]. Polskich Związków Obrończyń Ojczyzny. W latach 1938–1939 pełniła mandat senatorski, wybrana w województwie lwowskim; w Senacie należała do klubu Obozu Zjednoczenia Narodowego. Pracowała w komisjach: oświatowej i społecznej.
Po śmierci męża rozstrzelanego przez Niemców w 1941 została eksmitowana z lwowskiego mieszkania i pozbawiona majątku. Pracowała w Polskim Komitecie Opieki nad więźniami, będącym lwowskim odpowiednikiem Rady Głównej Opiekuńczej, która w latach 1940–1945 miała siedzibę w Krakowie.
Po II wojnie światowej (w maju 1945) Maria Bartlowa przeniosła się do Krakowa, gdzie w latach 1945–1948 była pracownicą sekcji opieki nad repatriantami. Zatrudniona też w latach 1946–1950 w inspektoracie kulturalno-oświatowym Czytelnika. Od roku 1950 do 1957 była kierowniczką świetlicy i bibliotekarką w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie[5].
Była żoną trzykrotnego premiera II RP Kazimierza Bartla[6].
Zmarła 26 września 1969 w Krakowie. Pochowana na cmentarzu Rakowickim (kwatera GD-8-13)[7].
W 2007 jej przybrana córka Cecylia Bartel, przekazała jej dokumenty i pamiątki do Muzeum Historii Polski w Warszawie[8].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (30 kwietnia 1927)[9]
- Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1937)[10][11]
Przypisy edytuj
- ↑ Deklaracja programowa. [Inc.:] Polska jako naród ani na chwilę nie przestawała istnieć [...] : 28 czerwca 1922 r. / [Unia Narodowo-Państwowa].
- ↑ Jerzy Z. Pająk, Działalność Ligi Kobiet Galicji i Śląska we Lwowie (1915–1918), [w:] Znani i nieznani dziewiętnastowiecznego Lwowa. Studia i materiały, pod red. Lidii Michalskiej-Brachy, Małgorzaty Przeniosło, Kielce 2014, s. 181 ISBN 978-83-7133-607-2.
- ↑ Joanna Dufrat, W służbie obozu marszałka Józefa Piłsudskiego. Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet (1928–1939), Kraków-Wrocław 2013, biogram s. 411, ISBN 978-83-7730-055-8.
- ↑ Joanna Dufrat, Kobiety w kręgu lewicy niepodległościowej. Od Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego do Ochotniczej Legii Kobiet (1908–1918/1919, Toruń 2001. ISBN 83-7174-980-5.
- ↑ Jarosław Maciej Zawadzki, Senatorowie losy wojenne i powojenne, Warszawa 2013, s. 53, 398.
- ↑ Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny, tom I: A–D, oprac. Małgorzata Smogorzewska, red. naukowa Andrzej Krzysztof Kunert, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1998, s. 101–102, ISBN 83-7059-392-5.
- ↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], www.zck-krakow.pl [dostęp 2023-01-24].
- ↑ Instytut Gość Media, Kraków. Pogrzeb córki premiera Kazimierza Bartla [online], krakow.gosc.pl, 13 września 2022 [dostęp 2022-09-14].
- ↑ M.P. z 1927 r. nr 100, poz. 247 „za zasługi na polu narodowo-społecznem”.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
- ↑ Odznaczenia urzędników i działaczy społecznych we Lwowie. „Wschód”. Nr 77, s. 2, 10 marca 1938.
Bibliografia edytuj
- Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny, tom I: A–D, oprac. Małgorzata Smogorzewska, red. naukowa Andrzej Krzysztof Kunert, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1998, s. 101–102, ISBN 83-7059-392-5