Marian Malinowski (oficer)
Marian Malinowski ps. „Pobóg” konsp. Tadeusz Wolski (ur. 29 kwietnia 1900 w Łodzi, zm. 22 kwietnia 1977 w Łodzi) – kapitan Wojska Polskiego, dowódca 4 kompanii VIII zgrupowania Armii Krajowej, wchodzącego w skład Zgrupowania „Krybar”, walczącego w powstaniu warszawskim na Powiślu.
| |
 kapitan
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1913–1945 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
Polska Organizacja Skautowa, Polska Organizacja Wojskowa, 5 Pułku Piechoty Legionów, 28 Pułk Strzelców Kanowskich, Zgrupowanie AK „Krybar” |
| Stanowiska |
dowódca |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa, |
| Odznaczenia | |
         
| |
Życiorys edytuj
I wojna światowa 1914–1918 edytuj
W latach 1913–1918 związany z ruchem niepodległościowym – najpierw jako członek Polskiej Organizacji Skautowej, a następnie POW – w 1918 roku brał czynny udział w rozbrajaniu Niemców w Łodzi.
Wojna polsko-bolszewicka 1920 roku edytuj
Po ochotniczym zgłoszeniu się do wojska, otrzymał przydział do 1 Batalionu Harcerskiego WP, a następnie do plutonu Osłony Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego w Belwederze i na wyjazdach. Był też instruktorem tworzącej się Kompanii Osłony Naczelnego Wodza. Na własną prośbę przydzielony na front do 5 Pułku Piechoty Legionów, z którym jako zastępca dowódcy plutonu, a następnie jako dowódca plutonu, przeszedł szlak Wilno – Dzwińsk – Kijów – Warszawa, aż do końca wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku. Przeniesiony do rezerwy w lutym 1922 roku.
Urzędnik instytucji prywatnych. Pracował społecznie jako sekretarz Zarządu Okręgu Związku Oficerów Rezerwy. Komendant Obwodu Związku Strzeleckiego w Łodzi, zawodnik – piłkarz i lekkoatleta, pierwszy kapitan drużyny piłkarskiej (1922-1930), a następnie członek zarządu (1928-1931) i prezes (1932-1934) Robotniczego Towarzystwa Sportowego Widzew w Łodzi[1].
II wojna światowa 1939–1945 edytuj
W marcu 1939 mianowany porucznikiem rezerwy, a we wrześniu 1939 r. reklamowany od czynnej służby wojskowej przez przemysł wojskowy. Po wejściu Niemców do Łodzi poszukiwany przez Gestapo za działalność antyniemiecką, szczególnie w ostatnim miejscu pracy.
W lutym 1940 roku, jako Tadeusz Wolski, przedostał się do Warszawy, gdzie kontynuował rozpoczętą w Łodzi działalność konspiracyjną, służąc m.in. w SZP, ZWZ oraz AK w ramach Grupy Operacyjnej WP „Edward” pod dowództwem płk „Radwana” – Edward Pfeiffer – do likwidacji w lipcu 1944 roku – jako dowódca batalionu.
Powstanie warszawskie edytuj
W stopniu porucznika[2] (później kapitana) dowodził 4 kompanią VIII zgrupowania AK „Krybar” na Powiślu, która w pierwszych godzinach powstania atakowała Pałac Namiestnikowski oraz hotel „Bristol”, a następnie przez ponad miesiąc utrzymywała w rękach powstańców kwartał ulic Bednarska, Dobra, Tamka, Solec/Browarna/Furmańska, biorąc m.in. udział w atakach na budynki Uniwersytetu Warszawskiego, aby 5 września wycofać się do Śródmieścia. Po kapitulacji powstania trafił do obozu Bergen-Belsen, a następnie Gross Born.
Po zakończeniu wojny jako były żołnierz AK podjął pracę w przemyśle włókienniczym i kolejowym. Nadal pracował społecznie w RTS Widzew Łódź w latach 1947−1952 jako Prezes Zarządu, a od 1952 roku, aż do śmierci jako prezes honorowy[1] oraz Łódzkim Okręgowym Związku Piłki Nożnej.
Życie prywatne edytuj
Żonaty (od października 1939 roku) z Eufemią Malinowską (Pilichowska) ps. „Myszka”, miał syna, Janusza (1947−1993).
Udział w działalności niepodległościowej i walce zbrojnej w latach 1905–1945 brało także rodzeństwo Mariana Malinowskiego: Henryk Pobóg-Malinowski (1889–1931), Maria Sylwia Szymańska (Pobóg-Malinowska) (1892–1978), Seweryn Malinowski (1898-1952), Bogdan Malinowski (1908–1943).
Odznaczenia edytuj
- Order Virtuti Militari
- Krzyż Walecznych 3-krotnie
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
- Krzyż Armii Krajowej
- Medal Niepodległości
- Warszawski Krzyż Powstańczy (pośmiertnie)
- Krzyż za Wojnę
- Medal Wojska 4-krotnie
- Krzyż POW
- Krzyż Legionowy
- Krzyż 5 pułku piechoty Legionów*
- Honorowa Odznaka m. Łodzi
- Medal za Zasługi w Kulturze Fizycznej,
- Medal 100-lecia Sportu Polskiego
- Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej,
- Odznaka Honorowa 100 lat Widzewa Łódź (przyznana pośmiertnie – 5 grudnia 2010 r.).
- Medal Łotewski za Wojnę
Inne informacje edytuj
W 2008 roku Pałacu Kazimierzowskim odbyło się uroczyste przekazanie do zasobu Archiwum Akt Nowych Akt Mariana Malinowskiego, w tym m.in. Archiwum 4 Kompanii Grupy „Krybar” Armii Krajowej[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Tomasz oraz Włodzimierz Gawrońscy: Widzew Łódź. Dzieje międzywojenne. Łódź: GAW-TOM, 2020, s. 292. ISBN 978-83-939428-0-0.
- ↑ Włodzimierz Rosłoniec: Grupa „Krybar” Powiśle 1944. Warszawa: Instytut wydawniczy PAX, 1989, s. 195. ISBN 83-211-1037-1.
- ↑ Uroczyste przekazanie do zasobu Archiwum Akt Nowych Akt Mariana Malinowskiego. [w:] Archiwum Akt Nowych [on-line]. 17 grudnia 2020. [dostęp 2023-08-10].
Bibliografia edytuj
- Włodzimierz Rosłoniec, Grupa „Krybar” Powiśle 1944, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1989.
- Aleksander Michalak, „Olczak” nie wraca, Polska Fundacja Kulturalna, Londyn 1993.
- Adam de Michelis, Alicja Rudniewska, Pod rozkazami „Konrada”, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 1993.
- Tomasz i Włodzimierz Gawrońscy, "Widzew Łódź. Dzieje międzywojenne", GAW-TOM, Łódź 2020