Marian Naszkowski
Marian Naszkowski (ur. 15 sierpnia 1912 we Lwowie, zm. 28 września 1996 w Warszawie) – działacz komunistyczny, generał brygady, w latach 1950–1952 szef Głównego Zarządu Politycznego Wojska Polskiego, dyplomata PRL.
 Ambasador Marian Naszkowski (po prawej) wręcza Borisowi Monastyrskiemu Order Odrodzenia Polski za pracę w filmie „Ostatni etap” | |
 generał brygady
| |
| Data i miejsce urodzenia |
15 sierpnia 1912 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
28 września 1996 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1943–1952 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
1 pułk piechoty |
| Stanowiska |
szef GZP-W WP |
| Główne wojny i bitwy |
II wojna światowa |
| Odznaczenia | |
               
| |
.JPG)
Życiorys edytuj
W latach 1930–1934 studiował polonistykę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Początkowo związany z katolickim stowarzyszeniem „Odrodzenie”, rozczarowany jego programem związał się z ruchem lewicowym. W 1934 wstąpił do Komunistycznego Związku Młodzieży Polski, a w 1935 do Komunistycznej Partii Polski. Pracował w komitecie walki o amnestię dla więźniów politycznych i w Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom. Był sekretarzem Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy w Drohobyczu i Stanisławowie. W latach 1934–1935 odbywał służbę wojskową. Skazany na 8 lat więzienia za działalność komunistyczną, karę odbywał w Rawiczu. Po wybuchu II wojny światowej wydostał się na wolność i od października 1939 pełnił funkcję kierownika wydziału w redakcji polskojęzycznej gazety komunistycznej „Czerwony Sztandar” w zajętym przez ZSRR Lwowie. Po ataku Niemiec na ZSRR w czerwcu 1941 został ewakuowany w głąb ZSRR. Redaktor komunistycznego, agitacyjnego radia polskojęzycznego w Saratowie.
Od maja do grudnia 1942 żołnierz Armii Czerwonej. Działacz Związku Patriotów Polskich. Od maja 1943 oficer polityczny 1 Dywizji Piechoty. W 1, później 3 pułku piechoty był zastępcą dowódcy ds. polityczno-wychowawczych. W 1945 został majorem i zastępcą dowódcy 5 Dywizji Piechoty.
Po zakończeniu wojny został szefem Polskiej Misji Wojskowej w Paryżu, a następnie attaché wojskowym. Od 1946 pułkownik i ambasador RP w Moskwie (do 1950), zaangażowany w prace Komitetu Słowiańskiego w Polsce. Od 12 czerwca 1950 generał brygady i Szef Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego WP. W listopadzie 1950 został wiceministrem obrony narodowej. Zaliczany do „puławian” podczas walki o władzę w kierownictwie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) w latach pięćdziesiątych[1]. Od października 1952 do 1968 wiceminister spraw zagranicznych, następnie w okresie 1968–1972 był redaktorem naczelnym organu prasowego PZPR „Nowe drogi”. W latach 1972–1977 – ambasador – stały przedstawiciel PRL przy Międzynarodowej Organizacji Pracy w Genewie.
W 1951 roku jako szef Głównego Zarządu Politycznego zabronił śpiewania kolęd żołnierzom[2].
Delegat na II Zjazd Polskiej Partii Robotniczej i wszystkie zjazdy PZPR, od I (1948) do VI (1971) włącznie. W latach 1948–1968 członek Komitetu Centralnego PZPR, a w latach 1968–1971 członek Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej. W 1983 roku wybrany w skład Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.
Autor wspomnień. Pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera C2-12-16/17)[3].
Życie prywatne edytuj
Syn Michała, urzędnika państwowego, jego matka była nauczycielką muzyki. Mieszkał w Warszawie. Był żonaty z Klarą Naszkowską z domu Kalinowską (1913–1987). Miał córkę[4].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Order Sztandaru Pracy I klasy
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1945)
- Order Krzyża Grunwaldu III klasy (1945)
- Krzyż Walecznych (1943)
- Złoty Krzyż Zasługi (19 listopada 1946)[5]
- Medal 30-lecia Polski Ludowej
- Medal 40-lecia Polski Ludowej
- Brązowy Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
- Medal 10-lecia Polski Ludowej
- Medal im. Ludwika Waryńskiego (1986)[6]
- Wielki Oficer Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (Włochy, 1965)[7][8]
- Order Orła Azteckiego na Wstędze I klasy (Meksyk, 1963)[9]
- Order Flagi Narodowej I stopnia (KRL-D, 1954)
- Order Narodowy Zasługi (Francja, 1967)[10]
- Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR, 1975)[11]
Wybrane publikacje edytuj
- Marian Naszkowski: Paryż-Moskwa. Wspomnienia dyplomaty (1945-1950). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986, s. 296. ISBN 83-06-01293-3.
Przypisy edytuj
- ↑ Październik i „Mała stabilizacja”. W: Jerzy Eisler: Zarys dziejów politycznych Polski 1944–1989. Warszawa: POW „BGW”, 1992, s. 61–62. ISBN 83-7066-208-0.
- ↑ Jak diabeł w łagrach bał się polskich kolęd. niezalezna.pl. [dostęp 2016-03-21].
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna. Warszawskie cmentarze.
- ↑ J. Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990 t. III: M–S, Toruń 2010, s. 48.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 29, poz. 258 „za bohaterskie czyny i dzielne zachowanie się w walce z niemieckim najeźdźcą, oraz za gorliwą pracę i sumienne wypełnianie obowiązków służbowych”.
- ↑ Życie Partii, styczeń – marzec 1987, s. 55.
- ↑ Order Odrodzenia dla G. Saragata. Odznaczenia włoskie dla przywódców polskich. „Dziennik Polski”. 246, s. 1, 16 października 1965.
- ↑ Le Onorificenze (Dettaglio decorato).
- ↑ „Sprawy międzynarodowe”. T. 16, Warszawa 1963, s. 157.
- ↑ Wizyta Prezydenta Francji w Polsce [w:] "Trybuna Robotnicza", nr 213, 7 września 1967, s. 1-2.
- ↑ Biuletyn Informacyjny, 1976, tom 17, s. 13.
Bibliografia edytuj
- Henryk P. Kosk, Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny t. II, Pruszków 2001.
- Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, tom III: M–S, Toruń 2010.