Mariany

Mariany
Państwo	Stany Zjednoczone
Akwen	Ocean Spokojny
Wyspy	Guam, Saipan,; Tinian, Rota i in.
Powierzchnia	1 008 km²
Populacja (2014); • liczba ludności	; 212 484
• gęstość	210,8 os./km²
	Mapa;
	Położenie na mapie Oceanu Spokojnego Mariany
	16°37′N 145°37′E/16,616667 145,616667
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mariany (Mariana Islands; Wyspy Mariańskie, Wyspy Złodziejskie) – archipelag wysp wulkanicznych w Mikronezji, w południowo-zachodniej części Oceanu Spokojnego. Klimat wysp jest wilgotny, często nawiedzają je tajfuny. Wyspy porasta bujna roślinność tropikalna.

Wyspy zostały odkryte w 1521 roku przez Magellana. W latach 1565–1898 stanowiły kolonię hiszpańską (w 1668 roku misjonarz (jezuita) Dydak Ludwik de San Vitores nazwał wyspy na cześć królowej, Marianny Habsburg). W 1898 roku położona najbardziej na południe wyspa Guam przeszła w posiadanie Stanów Zjednoczonych; pozostała część (Mariany Północne) została zakupiona przez Niemcy. Po I wojnie światowej, podobnie jak pozostałe posiadłości kolonialne Niemiec, przeszła pod zarząd międzynarodowy jako terytorium mandatowe. Od 1920 roku mandat Ligi Narodów sprawowała tu Japonia.

Osobny artykuł: walki o archipelag Marianów.

Latem 1944 roku wyspy zdobyli Amerykanie, zaś 6 sierpnia 1945 roku z wyspy Tinian wystartował Boeing B-29 Superfortress Enola Gay, którego zadaniem było zrzucenie bomby atomowej na Hiroszimę. Z tej samej wyspy trzy dni później wystartował bombowiec, który zrzucił bombę atomową na Nagasaki.

W latach 1947–1977 jako terytorium powiernicze wchodziły w skład Powierniczych Wysp Pacyfiku administrowanych przez Stany Zjednoczone. Natomiast od 1978 roku, posiadając autonomię wewnętrzną, uzyskały status wspólnoty stowarzyszonej z USA.

Obecnie cały archipelag Marianów należy do Stanów Zjednoczonych: większość wysp stanowi nieinkorporowane terytorium stowarzyszone Wspólnoty Marianów Północnych, natomiast największa i położona najbardziej na południe wyspa archipelagu jest osobnym nieinkorporowanym terytorium zorganizowanym o nazwie Guam. Mieszczą się tu wielkie bazy US Air Force i US Navy oraz największa uczelnia cywilna obszaru Pacyfiku, University of Guam.

Przypisy edytuj

Robert F. Rogers: Destiny's Landfall: A History of Guam. Honolulu: University of Hawaii Press, 1995. ISBN 978-0-8248-1678-0.