Marko Wowczok

Marko Wowczok
	; Marija Wilinska – Marko Wowczok
Data urodzenia	10 grudnia?/22 grudnia 1833
Data śmierci	28 lipca?/10 sierpnia 1907
	Multimedia w Wikimedia Commons

Marko Wowczok (ukr. Марко Вовчок), właśc. Marija Ołeksandriwna Wilinska (ur. 10 grudnia^?/22 grudnia 1833, zm. 28 lipca^?/10 sierpnia 1907) – ukraińska pisarka.

Życiorys edytuj

Przedstawicielka szkoły realistycznej w prozie ukraińskiej drugiej połowy XIX wieku. Wywodziła się z rodziny drobnej szlachty, pielęgnującej tradycję, co miało wpływ na ukształtowanie się jej późniejszej osobowości, już wtedy miała styczność z wybitnymi pisarzami i folklorystami.

W latach 1851–1858 mieszkała w Czernihowie, Kijowie, Nemyrowie, potem przeprowadziła się do Petersburga, gdzie poznała Tarasa Szewczenkę (który wysoko oceniał jej twórczość) oraz inne osobowości ze świata kultury, w tym byłych członków Bractwa Cyryla i Metodego (Wasyl Biłozerski, Mykoła Kostomarow, Pantełejmon Kulisz).

Od 1859 roku przebywała w Paryżu, brała aktywny udział w tamtejszym życiu kulturalnym. Znaczącą rolę w formowaniu jej estetycznych horyzontów odegrał M. Dobrol’ubow, Wowczok utrzymywała także kontakty z czeskimi i polskimi artystami. Po 1867 roku powróciła z Francji, zajmowała się działalnością dziennikarską i wydawniczą oraz pracą translatorską.

Jej działalność literacką inauguruje wydanie w 1857 roku zbioru „Narodni opowidannia”, w skład którego wchodzą utwory napisane w okresie pobytu w Nemyrowie: „Sestra”, „Kozaczka”, „Czumak” o tematyce społecznej i problemach wsi pańszczyźnianej. Antypańszczyźniany charakter ma utwór „Instytutka” (1859), dedykowany Tarasowi Szewczence.

W pierwszych latach pobytu za granicą powstają opowiadania: „Łedaszczycia” i „Projdyswit”, opowiadanie „Dwa syny” (1861). W tym okresie Wowczok zbliża się do gatunku powieści psychologicznej: „Try doli”, powieści historycznej oraz pisze opowiadania dla dzieci: „Karmeluk”, „Newilnyczka”, „Marusia”. Pisarka tworzy gatunek bajki o charakterze społeczno-obyczajowym: „Dewjat’ bratiw i desiata sestryczka Hala”. Część ww. utworów weszła w skład drugiego zbioru opowiadań wydanego w Sankt Petersburgu w 1862 roku. W języku rosyjskim powstają: „Żyli da byli tri siestri”, „Czerwonyj korol'”, „Głuchoj goradak”. Na język rosyjski przełożyła wiele utworów z języka francuskiego, angielskiego, polskiego i niemieckiego.

Marko Wowczok wniosła do literatury ukraińskiej utwory reprezentujące gatunki z pogranicza prozy społecznej. Część utworów już za życia autorki cieszyła się ogromną popularnością, jak chociażby adresowana do dzieci „Marusia”, przełożona na kilka języków.

Bibliografia edytuj

„Енциклопедія українознавства”, tom 1, s. 296, Lwów 2000, ISBN 5-7707-4048-5.

Linki zewnętrzne edytuj

Twórczość Marko Wowczoka w serwisie Polona.pl