Wikipedia

Starship

rakieta nośna wielokrotnego użytku o wysokim udźwigu zbudowana przez SpaceX
(Przekierowano z Mars Colonial Transporter)

Starship (dosł. z ang. Statek Gwiezdny) – dwustopniowa rakieta nośna opracowana przez SpaceX, klasyfikowana jako superciężka. Jej udźwig na niską orbitę okołoziemską ma wynieść co najmniej 100 ton[5]. 20 kwietnia 2023 roku odbyła pierwszy lot, który mimo awarii został oceniony jako ważny krok w kierunku osiągnięcia powtarzalnych sukcesów[6].

Starship
ilustracja
Producent

SpaceX

Koszt opracowania

2-3 miliardy USD[1]

Data pierwszego startu

20 kwietnia 2023

Statystyki
Zdolność wynoszenia

LEO: >100 t
GTO: 21 t[2]
Z tankowaniem na orbicie:
GTO: >100 t
Księżyc: >100 t
Mars: >100 t[2]

Wymiary
Długość

121[3] m

Średnica

9 m

Masa całkowita

5 000 000 kg

Ilość stopni

2

Stopnie rakiety
Stopień 1.
Super Heavy / Booster

33x[4] Raptor

Stopień 2.
Starship / Ship

3x Raptor próżniowy
3x Raptor atmosferyczny

Historia edytuj

Elon Musk, założyciel, dyrektor generalny i główny inżynier SpaceX, w kilku wywiadach stwierdzał, że jego dalekosiężnym celem jest załogowa eksploracja, a w dalszej perspektywie kolonizacja Marsa. W 2011 roku określił czas potrzebny na realizację projektu wysłania załogowej misji na Marsa na 10–20 lat[7]. W 2013 roku Musk przedstawił wizję założenia na Marsie kolonii liczącej kilkadziesiąt tysięcy ludzi, z których pierwsi mogliby udać się tam pod koniec lat 20. XXI wieku[8]. Koncepcja rakiety nośnej zakładała, że jednorazowo będzie możliwy transport ok. 100 ludzi.

Interplanetary Transport System edytuj

Podczas Międzynarodowego Kongresu Astronautycznego, który odbywał się 26-30 września 2016 w Guadalajarze w Meksyku, Elon Musk przedstawił bardziej szczegółowo koncepcję systemu transportu marsjańskiego, której nadano nazwę Interplanetary Transport System (ITS) – system transportu międzyplanetarnego[9]. Łączna wysokość planowanego pojazdu miała wynosić 122 m, a średnica 12 m. Statek miał być w stanie wynieść 550 t na niską orbitę okołoziemską[10].

BFR edytuj

 
Wizja artystyczna statku BFR mijającego Księżyc (projekt z 2018 roku)

19 lipca 2017 podczas wystąpienia na konferencji ISS Research & Development Musk oświadczył, że do wyprawy marsjańskiej zostanie zaprojektowana znacznie mniejsza rakieta niż ITS, którą można będzie zastosować również do celów komercyjnych w lotach na LEO[11].

Szczegóły zmniejszonej wersji systemu nazwanego BFR (ang. Big Falcon Rocket) zostały przedstawione podczas Międzynarodowego Kongresu Astronautycznego w 2017 roku. Pojazd miał mieć łączną wysokość 106 m i średnicę 9 m i być w stanie wynieść 150 t ładunku na niską orbitę okołoziemską. Pierwszy stopień rakiety miał być wyposażony w 31 silników Raptor. Natomiast drugi stopnień w 6 silników Raptor z czego 4 dostosowane do używania w próżni kosmicznej[12]. Przedstawiona została propozycja zastosowania rakiety również jako środek transportu między oddalonymi od siebie punktami na Ziemi[13].

Po roku, we wrześniu 2018 roku SpaceX zaprezentował zmiany, które zaszły w projekcie. Jednocześnie ogłoszono szczegóły pierwszego planowanego turystycznego lotu załogowego tworzonym statkiem. Lot dookoła Księżyca wykupiony przez japońskiego biznesmena i mecenasa sztuki Yūsaku Maezawa początkowo planowany był na 2023 rok[14]. Jednakże ze względu na kolejne opóźnienia, misja dearMoon, podczas której Meazawie ma towarzyszyć wybranych w drodze konkursu 8 twórców z całego świata, została odroczona w czasie i jej termin jest uzależniony od przebiegu kolejnych lotów testowych[15].

Starship edytuj

W listopadzie 2018 roku drugiemu stopniowi pojazdu nadano nazwę Starship, a pierwszy stopień nazwano Super Heavy[16]. W styczniu 2019 roku nazwa całego pojazdu, na który składają się oba człony, zmieniona została również na Starship. Podczas prezentacji we wrześniu 2019 roku, Elon Musk omówił zmiany, które zaszły w projekcie. Zademonstrowany został również pierwszy pełnowymiarowy prototyp statku[17].

W marcu 2020 SpaceX umieścił na swojej stronie podręcznik użytkownika statku Starship[2], w którym zawarto informacje istotne z punktu widzenia klientów planujących zamówić transport ładunków. W podręczniku zawarto między innymi wartości przeciążeń, a także poziomy natężenia fal akustycznych w zależności od częstotliwości, jakim poddane będą ładunki podczas lotu.

Budowa edytuj

Starship to dwustopniowy pojazd kosmiczny o łącznej wysokości 121 metrów i średnicy 9 metrów. Do budowy obu stopni pojazdu zamiast włókna węglowego używana jest stal nierdzewna. W ten sposób obniżane są koszty produkcji, przy jednoczesnym zwiększeniu wytrzymałości w temperaturach kriogenicznych. Stal ze względu na wyższą temperaturę topnienia ma również zmniejszyć potrzebną grubość osłon termicznych[18][19].

Starty oraz lądowania mają odbywać się zarówno z Boca Chica, Centrum Kosmicznego Johna F. Kennedy’ego oraz platform na oceanie przerobionych ze starych platform wiertniczych. Pierwsze dwie z nich nazwano Fobos i Deimos[20].

Pierwszy stopień – Super Heavy edytuj

Pierwszy stopień, o wysokości 71 metrów i średnicy 9 metrów posiada 33[21] silniki Raptor, produkujące około dwa razy więcej ciągu niż pierwszy stopień Saturna V. Zbiorniki Super Heavy mają pojemność 3600 ton, gdzie 2800 ton to ciekły tlen, a 800 ton to ciekły metan. Sama stalowa konstrukcja waży od 160 do 200 ton, gdzie 12 ton to stalowe kratowe stery aerodynamiczne służące do korygowania orientacji Super Heavy podczas powrotu rakiety na ziemię, 20 ton to sekcja łącząca obydwa stopnie, 80 ton to zbiorniki, a około 66 ton to silniki.

Pierwszy stopień Starshipa jest przystosowany do powrotu na ziemię i ponownego wykorzystania. Umożliwiają to ww. stery aerodynamiczne, zbiornik z paliwem do lądowania, a także specjalne ramiona Orbitalnej Wieży Startowej, które mają łapać z powietrza powracającą do miejsca startu rakietę. W wyższych partiach atmosfery ziemskiej, gdzie gęstość powietrza nie jest wystarczająca do użycia sterów aerodynamicznych, do kontroli orientacji Super Heavy będą używane zawory upuszczające ciśnienie ze zbiorników na paliwo i utleniacz[22].

Drugi stopień - Starship edytuj

Drugi stopień jest zasilany trzema silnikami Raptor używanymi w próżni (docelowo 6) oraz trzema silnikami Raptor używanymi w atmosferze ziemi. Jego wysokość wynosi 50 metrów.

Silnik Raptor edytuj

 
Pierwsze testowe uruchomienie silnika Raptor 25 września 2016 r. w McGregor w Teksasie.
Osobny artykuł: Raptor (silnik rakietowy).

W odróżnieniu od dotychczasowych silników SpaceX jest napędzany ciekłym metanem przy zastosowaniu ciekłego tlenu jako utleniacza. Według doniesień z października 2021 r. ciąg silnika Raptor 2 będzie wynosił 2,4 MN w próżni[23]. Dla porównania: ciąg w próżni silnika Merlin 1D stosowanego obecnie w rakietach Falcon 9 wynosi ok. 0,8 MN. Pierwsze testy tego silnika przeprowadzone zostały w 2016 r.[24]

Wstępne prototypy edytuj

Budowa pierwszego prototypu nazwanego Starhopper (ang. hopper – skoczek) rozpoczęła się na początku grudnia 2018 r., rama i zewnętrzna powłoka zostały ukończone 10 stycznia 2019 roku. Pojazd powstawał na otwartej przestrzeni na terenie należącym do firmy SpaceX 3,2 km od plaży Boca Chica w południowym Teksasie. Pojazd ze stali nierdzewnej został zbudowany przez spawaczy i pracowników firmy budowlanej. Prototyp miał średnicę 9 metrów i początkowo – w styczniu 2019 r. – wysokość 39 metrów, jednak uszkodzenie w wyniku silnego wiatru spowodowało, że SpaceX podjął decyzję o odcięciu dziobowego odcinka i przeprowadzeniu testów z niską prędkością krótszym pojazdem testowym[25].

27 sierpnia 2019 roku Starhopper wykonał lot na wysokość 150 metrów z jednym silnikiem Raptor[26].

W maju 2019 wyjawiono, że powstawały dwa kolejne prototypy statku Starship: Mk1 w Boca Chica w Texasie i Mk2 w Cocoa na Florydzie. Każdy miał być wyposażony w trzy silniki Raptor. Na koniec 2019 roku zaplanowano lot suborbitalny Mk1 na wysokość 20 km. We wrześniu 2019 roku, stojąc obok świeżo ukończonej makiety prototypu Mk1 Elon Musk przeprowadził prezentację postępu prac nad pojazdem Starship[17]. 20 listopada 2019 roku podczas testów ciśnieniowych z ciekłym azotem uszkodzony został zbiornik Mk1[potrzebny przypis]. Po incydencie Elon Musk potwierdził, że Mk1 wcale nie miał polecieć, a decyzja o tym została już wcześniej podjęta. Ujawnił także, że kolejny prototyp Mk3, budowany w Boca Chica, odbędzie testowy lot na 20 km[27]. W grudniu 2019 Mk3 został przemianowany na SN1[28].

  •  
    Starhopper - test w sierpniu 2019.
  •  
    Wrak prototypu SN8 po teście w grudniu 2020.
  •  
    Prototyp SN9 na stanowisku testowym. (luty 2021).
  •  
    SN10, jako pierwsza wylądowała po manewrze "belly flop". Test w marcu 2021.
Testy prototypów pierwszego i drugiego stopnia Starship
Test Nr Data Pojazd Wysokość lotu Czas testu Wynik Uwagi
1 3 kwietnia 2019 r. Starhopper Test zapłonu silnika Raptor zamontowanego w Starhopperze. kilka sekund Sukces Pierwszy test statyczny Starhoppera. Pojedynczy silnik Raptor[29]. Był to zarazem pierwszy test silnika Raptor w pozycji pionowej.
2 5 kwietnia 2019 r. Starhopper około 1 m kilka sekund Sukces Pierwszy "skok". Pojedynczy silnik Raptor[29].
3 16 lipca 2019 r. Starhopper Test statyczny na placu startowym pełny czas trwania statycznego testu zapłonu (5 sekund) Sukces Pojedynczy silnik Raptor[30].
4 25 lipca 2019 r.[31] Starhopper 20 m[25] około 22 sekundy Sukces Pierwszy lot. Pojedynczy silnik Raptor.
5 27 sierpnia 2019 r.[32] Starhopper 150 m[33] około 57 sekund[34] Sukces Pojedynczy silnik Raptor. Starhopper został wycofany po tym locie. Niektóre części zostaną ponownie wykorzystane do innych testów[35].
6 20 listopada 2019 r. Prototyp Mk1 Test ciśnieniowy na placu startowym — Niepowodzenie Eksplozja zbiornika wypełnionego ciekłym azotem[36].
7 29 lutego 2020 r. Prototyp SN1 Test ciśnieniowy na placu startowym — Niepowodzenie Eksplozja zbiornika wypełnionego ciekłym azotem[37].
8 8 marca 2020 r.[38] Prototyp SN2 Test ciśnieniowy na placu startowym — Sukces Zrezygnowano z dalszych testów z użyciem prototypu SN2. Statyczny test silników miał być wykonany z użyciem SN3.
9 3 kwietnia 2020 r. Prototyp SN3 Test ciśnieniowy na placu startowym — Niepowodzenie Zniszczenie rakiety podczas nieudanego testu kriogenicznego[39].
10 27 kwietnia 2020 r. Prototyp SN4 Test ciśnieniowy na placu startowym — Sukces Test kriogeniczny z użyciem ciekłego azotu[40].
11 6 maja 2020 r. Prototyp SN4 Test statyczny — Sukces Test statyczny z użyciem 1 silnika Raptor[41].
12 29 maja 2020 r. Prototyp SN4 Test statyczny — Niepowodzenie Zaraz po teście silnika Raptor nastąpił wyciek metanu i eksplozja rakiety[42].
13 30 lipca 2020 r. Prototyp SN5 Test statyczny — Sukces Test statyczny z użyciem 1 silnika Raptor.
14 4 sierpnia 2020 r. Prototyp SN5 Lot na 150 m około 56 sekund Sukces Z jednym silnikiem Raptor[43].
15 23 sierpnia 2020 r. Prototyp SN6 Test statyczny — Sukces Test statyczny z użyciem 1 silnika Raptor.
16 3 września 2020 r. Prototyp SN6 Lot na 150 m około 46 sekund Sukces Z jednym silnikiem Raptor[44].
17 20 października 2020 r. Prototyp

SN8

Test statyczny — Sukces Test statyczny z użyciem 3 silników Raptor.
18 9 grudnia 2020 r.[45] Prototyp SN8 Lot na 12,5 km 6 minut 42 sekundy Częściowy sukces Lot testowy z użyciem 3 silników Raptor. Prototyp SN8 wylądował ze zbyt dużą prędkością doprowadzając tym samym do eksplozji i zniszczenia prototypu. Powodem niepowodzenia lądowania było zbyt niskie ciśnienie paliwa w zbiornikach wyrównawczych, zawierających paliwo przeznaczone do finalnego zapłonu silników podczas lądowania[46][47].
19 13 stycznia 2021 r. Prototyp

SN9

Testy statyczne — Sukces Trzy testy statyczne z użyciem 3 silników Raptor.
20 2 lutego 2021 r.[48] Prototyp SN9 Lot na 10 km 6 minut 26 sekund Częściowy sukces Lot testowy z użyciem 3 silników Raptor. Przy lądowaniu jeden z silników Raptor nie uruchomił się, co spowodowało brak dostatecznej kontroli prototypu SN9, uderzenie o ziemię z dużą prędkością i zniszczenie pojazdu[48].
21 24 lutego 2021 r. Prototyp

SN10

Test statyczny — Sukces Test statyczny z użyciem 3 silników Raptor[49].
22 4 marca 2021 r. Prototyp SN10 Lot na 10 km 6 minut 20 sekund Częściowy sukces Lot testowy z użyciem 3 silników Raptor. Rakieta wzbiła się na 10 kilometrów i wylądowała na betonowym lądowisku. W trakcie lądowania pojazd włączył wszystkie 3 silniki i po paru sekundach wyłączył 2 i wylądował na 1 silniku ze zbyt dużą prędkością[50]. Po 8 minutach prototyp SN10 eksplodował z powodu pożaru i wycieku paliwa będącym następstwem zbyt mocnego przyziemienia prototypu w lądowisko[51].
23 22 marca 2021 r. Prototyp SN11 Test statyczny[52][53] — Sukces Test statyczny z użyciem 3 silników Raptor.
24 26 marca 2021 r. Prototyp SN11 Test statyczny[54] — Sukces Test statyczny z użyciem 1 silnika Raptor (najprawdopodobniej Raptor SN46)[55].
25 30 marca 2021 r. Prototyp SN11 Lot na 10 km 5 minut 49 sekund Niepowodzenie Test przeprowadzony we mgle. Podczas manewru lądowania prototyp eksplodował kilkaset metrów nad ziemią. Powodem wybuchu była awaria jednego z silników Raptor.
26 26 kwietnia 2021 r. Prototyp SN15 Test statyczny — Sukces Test statyczny z użyciem 3 silników Raptor (zbiornik główny)[56].
27 28 kwietnia 2021 r. Prototyp SN15 Test statyczny — Sukces Test statyczny z użyciem 3 silników Raptor (header tank)[57].
28 5 maja 2021 r. Prototyp SN15 Lot na 10 km 6 minut 8 sekund Sukces Pierwszy w pełni udany lot prototypu Starship wykorzystujący wszystkie mechaniki w pojeździe[58]. Lot przeprowadzony podczas dużego zachmurzenia. Rakieta wzbiła się na 10 kilometrów, wykonała procedurę powrotu na lądowisko i wylądowała w wyznaczonym miejscu. Rakieta po wylądowaniu zastosowała mechanizmy zabezpieczające[59].
29 12 listopada 2021 r. Prototyp S20 Test statyczny — Sukces Pierwszy test statyczny z 6 silnikami Raptor.
30 10 sierpnia 2022 r. Prototyp S24 Test statyczny — Sukces Test statyczny z 2 silnikami Raptor.
31 19 września 2022 r. Booster B7 Test statyczny — Sukces Pierwszy test statyczny z 7 silnikami Raptor
32 14 listopada 2022 r. Booster B7 Test statyczny — Sukces Pierwszy test statyczny z 14 silnikami Raptor
33 29 listopada 2022 r. Booster B7 Test statyczny — Sukces Test statyczny trwający 13 sekund z udziałem 11 silników Raptor
34 23 stycznia 2023 r. B7 + S24 Test WDR — Sukces Zatankowanie do pełna obu stopni rakiety
35 9 lutego 2023 r. Booster B7 Test statyczny — Sukces Test 31 z 33 silników Raptor
36 17 kwietnia 2023 r. B7 + S24 Wstrzymanie startu, test WDR — Częściowy sukces Zatankowanie do pełna obu stopni rakiety
37 20 kwietnia 2023 r. Starship (B7+S24) 39 km[60] 4 minuty Częściowy sukces Pierwszy lot statku kosmicznego. Lot z użyciem 33 silników Raptor. Udane opuszczenie platformy startowej, osiągnięcie max Q. Nieudane odłączenie drugiego stopnia. Po 4 minutach od startu rakieta zaczęła się obracać w sposób niekontrolowany. 6 silników uległo awarii. Wynikiem tego uruchomiono system przerwania lotu (FTS), doprowadzając do zniszczenia statku kosmicznego[61].
38 27 czerwca 2023 r. Prototyp S25 Test statyczny — Sukces Test 6 silników Raptor
39 23 lipca 2023 r. Booster 9 Test ciśnieniowy — Sukces Zatankowanie Boostera do pełna
40 6 sierpnia 2023 r. Booster 9 Test statyczny — Sukces Test 29 z 33 silników Raptor
41 25 sierpnia 2023 r. Booster 9 Test statyczny — Sukces Test 33 silników Raptor. Dwa silniki wyłączyły się przedwcześnie.
42 18 listopada 2023 r. B9 + S25 Drugi lot testowy 8 minut Częściowy sukces Udane odpalenie i start z 33 silnikami pierwszego stopnia. Udana separacja drugiego stopnia na wysokości 70 km. Niedługo później wybuch pierwszego stopnia spowodowany awarią i eksplozją jednego z silników. W 8:04 lotu, tuż przed osiągnięciem planowanej orbity drugi stopień został zniszczony przez system FTS. Powodem był pożar w sekcji silnikowej i wiążąca się z tym awaria jednego z komputerów pokładowych.
43 20 grudnia 2023 r. Prototyp S28 Test statyczny — Sukces Test 6 silników Raptor[62]
44 29 grudnia 2023 r. Booster 10 Test statyczny — Sukces Test 33 silników Raptor[63]
45 14 marca 2024 r. B10 + S28 Trzeci lot testowy 50 minut Częściowy sukces Udany start z działającymi 33 silnikami Super Heavy, udana separacja stopni i manewr boostback boostera który powrócił w okolice planowanego wodowania, jednak w wyniku anomalii prototyp eksplodował na wysokości 460 metrów. Ship dotarł na orbitę. Udane testy drugiego stopnia: obrót statku, otwarcie i ponowne zamknięcie drzwi ładowni i transfer paliwa między zbiornikami. Nie podjęto próby ponownego odpalenia silników w przestrzeni kosmicznej z powodu nieplanowanej nadmiernej rotacji prototypu, która również spowodowała utratę prototypu w czasie ponownego wejścia w atmosferę[64].
46 25 marca 2024 r. Prototyp S29 Test statyczny — Sukces Test 6 silników Raptor[65]
47 27 marca 2024 r. Prototyp S29 Test statyczny — Sukces Test 1 silnika Raptor[66]
48 5 kwietnia 2024 r. Booster 11 Test statyczny — Sukces Test 33 silników Raptor

Loty próbne edytuj

Lot dziewiczy edytuj

Pierwszy orbitalny lot planowany był na 17 kwietnia 2023. Procedura startowa została zatrzymana na 40 sekund przed planowanym startem rakiety. Powodem było zamarznięcie zaworu ciśnieniowego w pierwszym stopniu rakiety[67][68].

Kolejny czas startu wyznaczono na czwartek 20 kwietnia 2023. Rakieta wystartowała poprawnie, przekroczyła punkt maksymalnego oporu aerodynamicznego (max Q), ale nie udało się rozłączenie drugiego stopnia. Lot został zakończony celowym wybuchem poprzez aktywację FTS (ang. flight termination system)[69].

Drugi lot edytuj

18 listopada 2023 miał miejsce drugi lot testowy Starshipa (Booster 9 i Ship 25). Udało się odpalenie wszystkich 33 silników Raptor i separacja drugiego stopnia. Niedługo później pierwszy stopień eksplodował na wysokości 90 km nad Zatoką Meksykańską. Po ośmiu minutach, tuż przed osiągnięciem planowanej orbity drugi stopień został zniszczony przez system FTS. Powodem był pożar w sekcji silnikowej i wiążąca się z tym awaria jednego z komputerów pokładowych[70].

Trzeci lot edytuj

Trzecią próbę podjęto 14 marca 2024. Tym razem udał się nie tylko sam start rakiety, ale i separacja stopni, a pojazd osiągnął założoną trajektorię, odmienną niż w poprzednich próbach[71][72]. Stopień Super Heavy poprawnie rozpoczął powrót i prawidłowo przebiegało sterowanie tym stopniem przez kolejne warstwy atmosfery, jednak nie udało się kontrolowane lądowanie na powierzchni Zatoki Meksykańskiej – nie udało się planowane odpalenie trzech silników w ostatnich chwilach schodzenia[71].

Plany użycia edytuj

dearMoon edytuj

Osobny artykuł: Projekt dearMoon.

We wrześniu 2018 roku Elon Musk ogłosił, że w 2023 roku wokół Księżyca poleci turysta, Japończyk Yūsaku Maezawa, zabierając ze sobą od 6 do 8 artystów. Projekt ten został nazwany dearMoon. Maezawa spodziewa się, że lot zainspiruje artystów do tworzenia nowej sztuki, która zostanie zaprezentowana jakiś czas po ich powrocie na Ziemię. Ma nadzieję, że ten projekt pomoże promować pokój na świecie[14][73].

Program Artemis edytuj

Osobny artykuł: Program Artemis.

SpaceX jest jedną z trzech organizacji wybranych do budowy lądownika księżycowego w ramach programu Artemis NASA. Zmodyfikowana wersja nazwana Starship Human Landing System (HLS) ma być używana do długoterminowych załogowych misji księżycowych. Wariant HLS będzie miał usunięte wszystkie powierzchnie aerodynamiczne i termiczne i będzie wyposażony w trzy silniki typu Super Draco, przesunięte w kierunku szczytu statku. Takie rozwiązanie ma ograniczyć podnoszenie się regolitu księżycowego przy lądowaniu statku. Księżycowa wersja statku będzie miała mniejszą powierzchnię przeznaczoną dla załogi i znacznie większą ładownię. Do zasilania ma posłużyć panel słoneczny umieszczony na nosie[74].

Program Polaris edytuj

Trzecią misją programu Polaris ma być pierwszy załogowy lot Starshipem[75].

Starship bezzałogowy edytuj

W przyszłości planuje się użyć Starshipa do wyniesienia satelity Superbird-9[76] oraz stacji kosmicznej Starlab[77].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Jackie Wattles, Elon Musk says SpaceX's Mars rocket will be cheaper than he once thought. Here's why, [w:] CNN [online] [dostęp 2019-10-07] (ang.).
  2. ↑ a b c Starship Users Guide [online] [dostęp 2020-04-03] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-31] (ang.).
  3. ↑ Starship on official SpaceX website [online] [dostęp 2024-04-05] (ang.).
  4. ↑ Elon Musk on Twitter. 2020-05-03. [dostęp 2020-05-11].
  5. ↑ Starship, [w:] SpaceX [online] [dostęp 2019-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-30] (ang.).
  6. ↑ Eric Berger, So what was that? Was Starship’s launch a failure or a success? [online] [dostęp 2023-04-20] (ang.).
  7. ↑ Elon Musk: I'll Put a Man on Mars in 10 Years. WSJ Live, 2011-04-22. [dostęp 2014-03-01]. (ang.).
  8. ↑ Rory Carroll: Elon Musk's mission to Mars. The Guardian, 2013-07-17. [dostęp 2014-03-01]. (ang.).
  9. ↑ Elon Musk. Making Humans a Multi-Planetary Species. „New Space”. Vol. 5, no. 2 (2017), s. 46-61, 2017. Mary Ann Liebert, Inc.. DOI: 10.1089/space.2017.29009.emu. (ang.). 
  10. ↑ Prezentacja SpaceX na 67 międzynarodowym Kongresie Astronautycznym w 2016, [w:] YouTube [online], 27 września 2016 (ang.).
  11. ↑ Adam Dąbrowski: Elon Musk o planach SpaceX na przyszłość. kosmonauta.net, 2017-07-21. [dostęp 2017-07-23]. (pol.).
  12. ↑ Prezentacja SpaceX na Międzynarodowym Kongresie Astronautycznym w 2017 roku, [w:] YouTube [online], 29 września 2017 (ang.).
  13. ↑ Earth to Earth transport [online], 28 września 2017 (ang.).
  14. ↑ a b Prezentacja SpaceX 2018, [w:] YouTube [online], 17 września 2018 (ang.).
  15. ↑ Official announcement from the dearMoon crew: here, accessed 30.11.2023
  16. ↑ Elon Musk on Twitter. 2018-11-20. [dostęp 2019-10-19].
  17. ↑ a b Prezentacja SpaceX 2019 roku, [w:] YouTube [online], 28 września 2019 (ang.).
  18. ↑ Ryan D'Agostino, Elon Musk: Why I'm Building the Starship out of Stainless Steel, [w:] Popular Mechanics [online], 22 stycznia 2019 [dostęp 2019-05-30] (ang.).
  19. ↑ Eric Berger, Here’s why Elon Musk is tweeting constantly about a stainless-steel starship, [w:] Ars Technica [online], 8 stycznia 2019 [dostęp 2019-01-12].
  20. ↑ Kate Duffy, SpaceX is converting an oil rig into a floating launch pad in the ocean for its Starship rocket in Mississippi [online], Business Insider [dostęp 2021-07-03] (ang.).
  21. ↑ [33 silniki] [online], Twitter [dostęp 2022-04-06] (ang.).
  22. ↑ Starbase Tour with Elon Musk [PART 1]. [dostęp 2022-04-07].
  23. ↑ [Raptor 2...] [online], Twitter [dostęp 2022-01-17] (ang.).
  24. ↑ Dan Leone: SpaceX Could Begin Testing Methane-fueled Engine at Stennis Next Year. SpaceNews, 2013-10-25. [dostęp 2014-03-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-11)]. (ang.).
  25. ↑ a b Thomas Burghardt, Starhopper successfully conducts debut Boca Chica Hop, [w:] NASASpaceFlight.com [online], 25 lipca 2019 [dostęp 2019-07-26] (ang.).
  26. ↑ StarHopper na 150 metrów [online], Kosmonauta.net, 28 sierpnia 2019 [dostęp 2019-10-22].
  27. ↑ Elon Musk, Absolutely, but to move to Mk3 design. This had some value as a manufacturing pathfinder, but flight design is quite different. [online], Twitter, 2019 [dostęp 2019-11-26] (ang.).
  28. ↑ Elon Musk, We’re now building flight design of Starship SN1, but each SN will have at least minor improvements, at least through SN20 or so of Starship V1.0 [online], Twitter [dostęp 2019-12-29] (ang.).
  29. ↑ a b Michael Baylor, SpaceX readying Starhopper for hops in Texas as Pad 39A plans materialize in Florida, [w:] NASASpaceFlight.com [online], 2 czerwca 2019 (ang.).
  30. ↑ Thomas Burghardt, Starhopper fires up for an eventful Static Fire test, [w:] NASASpaceFlight.com [online], 16 lipca 2019 [dostęp 2019-07-17].
  31. ↑ Eric Berger, SpaceX's Starship prototype has taken flight for the first time, [w:] Ars Technica [online], 26 lipca 2019 [dostęp 2019-07-26] (ang.).
  32. ↑ Eric Ralph, SpaceX settles on Friday for Starhopper’s next flight test milestone, FAA permitting, [w:] Teslarati [online], 13 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-27].
  33. ↑ Michael Baylor, SpaceX's Starhopper completes 150 meter test hop, [w:] NASASpaceFlight [online], 27 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-27] (ang.).
  34. ↑ 150 m Starhopper test, [w:] YouTube [online], 27 sierpnia 2019.
  35. ↑ Dave Mosher, SpaceX may 'cannibalize' its first Mars rocket-ship prototype in Elon Musk's race to launch Starship, [w:] Business Insider [online], 7 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-27].
  36. ↑ Unbelievable!!! SpaceX Starship MK1 Explodes! At Boca Chica, Texas, [w:] YouTube [online], 20 listopada 2019.
  37. ↑ SpaceX Boca Chica - Starship SN1 cryo proof test failure - Feb 28, 2020, [w:] YouTube [online], 28 lutego 2020.
  38. ↑ SpaceX's latest Starship prototype passes big tank pressure test - Mar 10, 2020, [w:] space.com [online] [dostęp 2020-08-14] (ang.).
  39. ↑ SpaceX's Starship SN3 prototype fails cryogenic proof test, [w:] YouTube [online], 3 kwietnia 2020.
  40. ↑ SpaceX Starship SN4 passes key test, Elon Musk says, [w:] CNN [online] [dostęp 2020-04-27] (ang.).
  41. ↑ SN4 Static Fire, [w:] YouTube [online] [dostęp 2020-05-06] (ang.).
  42. ↑ Eksplozja Starshipa SN4 po teście statycznym, [w:] Spacex.com.pl [online] [dostęp 2020-05-30] (pol.).
  43. ↑ Lot Starshipa SN5 zakończony sukcesem, [w:] Spacex.com.pl [online] [dostęp 2020-08-05] (pol.).
  44. ↑ Podskok Starshipa SN6, [w:] kosmonauta.net [online] [dostęp 2020-09-05] (pol.).
  45. ↑ Lot Starshipa SN8 przeprowadzony [online], Spacex.com.pl, 10 grudnia 2020 [dostęp 2020-12-31].
  46. ↑ Starship SN8 12.5km Successful Test Flight - Full Livestream - YouTube [online], youtube.com [dostęp 2024-04-25] (pol.).
  47. ↑ Starship | SN8 | High-Altitude Flight Test - YouTube [online], youtube.com [dostęp 2024-04-25] (pol.).
  48. ↑ a b Starship | SN9 | High-Altitude Flight Test - YouTube [online], youtube.com [dostęp 2024-04-25] (pol.).
  49. ↑ Starship SN10 Static Fire - YouTube [online], youtube.com [dostęp 2024-04-25] (pol.).
  50. ↑ Starship | SN10 | High-Altitude Flight Test - YouTube [online], youtube.com [dostęp 2024-04-25] (pol.).
  51. ↑ Boom! SpaceX Starship SN10 explodes shortly after landing - YouTube [online], youtube.com [dostęp 2024-04-25] (pol.).
  52. ↑ SpaceX fires up Starship SN11 prototype to prep for test flight this week (ang.)
  53. ↑ Starship SN11 aiming for Friday launch – Super Heavy BN1 rollout to follow (ang.)
  54. ↑ ValleyCentral:SpaceX conducts static fire test ot SN11 rocket ahead of expected launch Friday (ang.)
  55. ↑ Starship SN11 Single Engine Static Fire (Raptor SN46) (ang.)
  56. ↑ Starship SN15 Static Fire and ULA Launches NROL-82 on Delta IV Heavy. [dostęp 2021-05-05].
  57. ↑ Starship SN15 Static Fire #2. [dostęp 2021-05-05].
  58. ↑ [Starship...] [online], Twitter [dostęp 2021-05-05] (ang.).
  59. ↑ Starship | SN15 | High-Altitude Flight Test. [dostęp 2021-05-05].
  60. ↑ Starship Flight Test [online] [dostęp 2023-04-20].
  61. ↑ Starship Flight Test. [dostęp 2023-04-20].
  62. ↑ SpaceX Twitter [online] [dostęp 2023-12-21].
  63. ↑ SpaceX Twitter [online] [dostęp 2023-12-29].
  64. ↑ SpaceX Twitter [online] [dostęp 2023-12-29].
  65. ↑ SpaceX Twitter [online] [dostęp 2024-03-25].
  66. ↑ SpaceX Twitter [online] [dostęp 2024-03-27].
  67. ↑ [A pressurant...] [online], Twitter [dostęp 2023-04-17] (ang.).
  68. ↑ Starship Flight Test. [dostęp 2023-04-17].
  69. ↑ Starship-Super Heavy (Prototype) | Orbital Test Flight [online], nextspaceflight.com [dostęp 2023-04-22] (ang.).
  70. ↑ Starship's Second Flight Test [online], 24 marca 2024 (ang.).
  71. ↑ a b Krzysztof Kanawka, Trzeci lot Starshipa [online], Kosmonauta.net, 14 marca 2024 [dostęp 2024-03-23] (pol.).
  72. ↑ Will Robinson-Smith, SpaceX launches Starship on the third flight test of the program – Spaceflight Now [online], spaceflightnow.com, 14 marca 2024 [dostęp 2024-03-23] (ang.).
  73. ↑ Japoński miliarder będzie pierwszym pasażerem, którego SpaceX zabierze w podróż dookoła Księżyca [online], Business Insider, 18 września 2018 [dostęp 2019-10-04] (pol.).
  74. ↑ NASA Names Companies to Develop Human Landers for Artemis Moon Missions [online] [dostęp 2020-05-06] (ang.).
  75. ↑ Polaris Program [online] [dostęp 2024-03-24] (ang.).
  76. ↑ Sky Perfect JSAT picks SpaceX's Starship for 2024 satellite launch. 18-08-2022. [dostęp 2024-04-01]. (ang.).
  77. ↑ SpaceX's Starship to launch 'Starlab' private space station in late 2020s. 2024-01-31. [dostęp 2024-04-01]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Starship&oldid=73614416”